Jóna Þórey Pétursdóttir, fráfarandi forseti Stúdentaráðs Háskóla Íslands, segir stöðu námsmanna hér á landi grafalvarlega. Um sjö þúsund námsmenn sjá fram á að vera án atvinnu í sumar og því er ljóst að þau 3.400 störf sem yfirvöld hafa boðað munu ekki duga til.

„Við höfum metið að [staðan] hafi orðið alvarleg strax í mars þegar þetta skellur allt saman á og lokun háskólanna tekur gildi. Óvissan var mjög slæm fyrir fólk og þá blasti náttúrulega við mikil óvissa vegna námsfyrirkomulags yfirhöfuð. Við gerðum þá fyrst könnun í mars á andlegri líðan stúdenta og þeirra stöðu. Sú könnun gaf sláandi niðurstöður,“ sagði Jóna Þórey í Silfrinu í dag. Kannanir á vegum Stúdentaráðs hafi leitt í ljós að stór hluti námsmanna hafi verulegar áhyggjur af fjárhagsöryggi sínu og staðan í samfélaginu hafi neikvæð áhrif á líðan þeirra.

Hún segir að undanfarnar vikur hafi fjárhagsáhyggjur meðal námsmanna aukist og margir hverjir hafi misst þau sumarstörf sem þeir voru búnir að útvega sér. Þær kannanir sem háskólar gerðu sýndu að atvinnuleysi væri á bilinu 40 til 65 prósent en yfir 90 prósent stúdenta Háskóla Íslands vinna almennt á sumrin.

„Þetta er auðvitað grafalvarleg staða og þessir hópar teknir saman eru sjö þúsund námsmenn. Við höfum verið að tala fyrir því að atvinnuskapandi úrræði þurfi að koma til samhliða því að við tryggjum fjárhagsöryggi þessa hóps af því að störfin munu aldrei grípa alla og námsmenn vinna auðvitað með námi til þess að eiga fyrir sér,“ segir Jóna Þórey.

Lánasjóðskerfið dugar ekki fyrir námsmenn

Jóna Þórey bendir á að framfærsla hjá LÍN fyrir einstakling í leiguhúsnæði eru 180 þúsund krónur á mánuði sem dugi ekki til ef tekið er mið af lágmarkslaunum. Ofan á það bætist svo skrásetningargjöld í Háskóla Íslands, 75 þúsund krónur, sem er ekki lánað fyrir.

„Við erum að sjá það að staðan á Íslandi er þannig að stuðningurinn er ekki nægilegur og lánþegum er að fækka hjá LÍN, og svo eiga námsmenn sem eru að reyna að vinna fyrir sér ekki rétt á atvinnuleysisbótum þegar þeir missa vinnuna sína.“

Hún segir námsmenn mæta mikilli mótstöðu af hálfu stjórnvalda hvað varðar rétt til atvinnuleysisbóta og hún finni fyrir óánægju meðal stúdenta. Það sé fullkomlega eðlilegt.

„Það er eðlilegt að hér eru allir mjög uggandi, staðan er alvarleg og fólk hefur verið frekar reitt þegar við mætum svona mikilli mótstöðu við þessari kröfu, sem við teljum fullkomlega réttmæta.“

Aðskilnaður námsmanna frá atvinnuleysisbótakerfinu „misheppnaðist hrapalega“

Hún segir námsmenn hafa átt í samskiptum við stjórnvöld varðandi sumarið, enda vilji flestir námsmenn fá störf yfir sumarið. Aðeins 5 prósent nemenda við Háskóla Íslands hafi ekki ætlað sér að vinna og því margir sem ætluðu sér að nýta sumarið til tekjuöflunar.

Að sögn Jónu Þóreyjar hafi svör stjórnvalda verið á þann veg að það hafi horft betur við að aðskilja námsmenn frá atvinnuleysisbótakerfinu og halda þeim í virkni. Það hafi mistekist hrapalega, sérstaklega í ljósi þess að námslánakerfið taki ekki mið af því þegar það lánar aðeins í níu mánuði ársins.

„Það hefur misheppnast hrapalega að aðskilja þessi kerfi og gera það að verkum að námsmenn þurfi ekki að treysta á atvinnuleysisbótakerfið. Þegar það er sagt að það eigi að aðskilja námsmenn frá atvinnuleysisbótakerfinu þá er það auðvitað líka þannig að námsmenn eru bara vinnandi fólk. Við erum hluti af vinnuafli þessa lands,“ segir Jóna Þórey og bætir við að um 70 prósent námsmanna vinni samhliða námi.

„Af launum þessa fólks er greitt gjald í atvinnuleysistryggingasjóð sem við eigum síðan engan rétt úr. Það er óréttlátt og það er í rauninni leiðréttingin sem við erum að biðja um núna, sérstaklega þetta sumar þegar vinnumarkaðurinn er í fullkomnu uppnámi.“