Gerræði í þjóðgörðum Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 1. ágúst 2018 08:00 Þjóðgarðar eru svæði þar sem lífríki og landslag eru með þeim hætti að vert þykir að varðveita þau sérstaklega en leyfa um leið almenningi að njóta þeirra. Það gefur því augaleið að þjóðgarðar og ferðaþjónusta eru samtvinnuð, þar sem mörg okkar dýrustu náttúrudjásn eru innan þjóðgarðanna, og vægi íslensku þjóðgarðanna hefur að sjálfsögðu vaxið í samræmi við aukið umfang ferðaþjónustu á landinu. Hagsmunir skipulagðrar ferðaþjónustu og þjóðgarðanna eiga vel að geta farið saman en forsenda þess er auðvitað að samvinna og reglulegt samtal eigi sér stað. Þetta er ekki síst mikilvægt í ljósi fyrirætlana um stofnun miðhálendisþjóðgarðs á næstu misserum eða árum. Langmest atvinnustarfsemi fer fram í þjóðgarðinum á Þingvöllum og í Vatnajökulsþjóðgarði. Stjórn Þingvallaþjóðgarðs er skipuð þingmönnum og stjórn Vatnajökulsþjóðgarðs er skipuð fulltrúum af svæðunum í kringum þjóðgarðinn, en þar fær ferðaþjónustan náðarsamlegast að hafa einn áheyrnarfulltrúa. Sá fulltrúi er hins vegar skipaður af ferðamálasamtökum á svæði þjóðgarðsins og hefur engin tengsl við Samtök ferðaþjónustunnar. Því miður, en kannski eðlilega miðað við samsetningu stjórnanna, hafa þær ekki skilgreint þjóðgarðana sem órjúfanlegan hluta af íslenskri ferðaþjónustu og virðast ekki skilja til fullnustu mikilvægi samvinnu við ferðaþjónustufyrirtæki. Þær kjósa fremur að spila einleik á sínum eigin forsendum og hafa að undanförnu komið með hvert illa rökstudda útspilið á fætur öðru, þar sem steinar eru lagðar í götu greinarinnar og henni íþyngt verulega.Verðbreytingar í ferðaþjónustu þurfa langan aðlögunartíma Þess ber að geta hér að ferðaþjónustufyrirtæki þurfa að minnsta kosti 18 mánaða fyrirvara á verðbreytingum á þjónustu, sköttum og gjöldum til þess að geta velt þeim út í verðlagið á sinni þjónustu. Breytingar sem gerðar eru með skemmri fyrirvara lenda í flestum tilfellum sem aukinn rekstarkostnaður á ferðaþjónustufyrirtækjunum sjálfum og eru því verulega íþyngjandi fyrir þau. Á þessu hafa Samtök ferðaþjónustunnar klifað árum saman, en því miður kjósa stjórnir þjóðgarðanna að láta þessa einföldu staðreynd sem vind um eyru þjóta. Sem dæmi má nefna að fyrir skömmu voru bílastæðagjöld í þjóðgarðinum á Þingvöllum hækkuð fyrirvaralaust um allt að 50% án nokkurs samráðs við ferðaþjónustufyrirtæki. Gjaldtaka fyrir köfun í Silfru var sett á fyrirvaralaust árið 2012 og nú hefur verið boðuð hækkun á því gjaldi sem taka á gildi þann 1. september. Gjaldið hefur þá hækkað um 100%, úr 750 krónum í 1.500 krónur á hvern ferðamann. Steininn tók þó úr um miðjan júlí, þegar Vatnajökulsþjóðgarður tilkynnti hækkun á svokölluðu svæðisgjaldi (hét áður þjónustugjald) í Skaftafelli fyrirvaralaust. Þar var gjald fyrir algengustu stærð af hópferðabílum meðal annars hækkað um tæplega 80%. Nýverið tók til starfa hópur á vegum Stjórnstöðvar ferðamála sem hefur það hlutverk að gera úttekt á sköttum og gjöldum í ferðaþjónustu og koma með tillögur um framtíðarskipan mála. Í því ljósi eru fyrirvaralausar og íþyngjandi gjaldahækkanir upp á hundruð milljóna í besta falli óskiljanlegar og verða að teljast óþolandi stjórnsýsla og virðingarleysi við þá sem reka ferðaþjónustufyrirtæki. Stjórnsýslan sýni ábyrgð gagnvart ferðaþjónustunni Ferðaþjónusta á Íslandi er nú að ganga í gegnum umbrotatíma, sem gerir miklar kröfur bæði til hins opinbera og atvinnulífsins. Sameiginlegt markmið hlýtur þó að vera það að hér verði byggð upp sjálfbær gæðaferðaþjónusta til framtíðar, sem tryggir stöðu greinarinnar sem burðarás í gjaldeyrisöflun þjóðarinnar. Því er það algjörlega úr takti að opinberar stofnanir komi fram með þessum hætti og án alls tillits til gangverks og markaðsaðstæðna ferðaþjónustu. Samvinna og samstarf er lykillinn og ekki bara í orði heldur á borði. Því hlýtur það að teljast eðlilegt að stærsti einstaki viðskiptavinur þjóðgarðanna, ferðaþjónustan, eigi fulltrúa í stjórnum garðanna og taki þátt í að móta starfsemi þeirra og marka atvinnustefnu innan þeirra. Aðeins þannig getum við tryggt nauðsynlegt upplýsingaflæði, gagnkvæman skilning og sátt og komið í veg fyrir þennan stöðuga núning og pirring, sem stelur orku frá því sem raunverulega skiptir máli.Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Þjóðgarðar eru svæði þar sem lífríki og landslag eru með þeim hætti að vert þykir að varðveita þau sérstaklega en leyfa um leið almenningi að njóta þeirra. Það gefur því augaleið að þjóðgarðar og ferðaþjónusta eru samtvinnuð, þar sem mörg okkar dýrustu náttúrudjásn eru innan þjóðgarðanna, og vægi íslensku þjóðgarðanna hefur að sjálfsögðu vaxið í samræmi við aukið umfang ferðaþjónustu á landinu. Hagsmunir skipulagðrar ferðaþjónustu og þjóðgarðanna eiga vel að geta farið saman en forsenda þess er auðvitað að samvinna og reglulegt samtal eigi sér stað. Þetta er ekki síst mikilvægt í ljósi fyrirætlana um stofnun miðhálendisþjóðgarðs á næstu misserum eða árum. Langmest atvinnustarfsemi fer fram í þjóðgarðinum á Þingvöllum og í Vatnajökulsþjóðgarði. Stjórn Þingvallaþjóðgarðs er skipuð þingmönnum og stjórn Vatnajökulsþjóðgarðs er skipuð fulltrúum af svæðunum í kringum þjóðgarðinn, en þar fær ferðaþjónustan náðarsamlegast að hafa einn áheyrnarfulltrúa. Sá fulltrúi er hins vegar skipaður af ferðamálasamtökum á svæði þjóðgarðsins og hefur engin tengsl við Samtök ferðaþjónustunnar. Því miður, en kannski eðlilega miðað við samsetningu stjórnanna, hafa þær ekki skilgreint þjóðgarðana sem órjúfanlegan hluta af íslenskri ferðaþjónustu og virðast ekki skilja til fullnustu mikilvægi samvinnu við ferðaþjónustufyrirtæki. Þær kjósa fremur að spila einleik á sínum eigin forsendum og hafa að undanförnu komið með hvert illa rökstudda útspilið á fætur öðru, þar sem steinar eru lagðar í götu greinarinnar og henni íþyngt verulega.Verðbreytingar í ferðaþjónustu þurfa langan aðlögunartíma Þess ber að geta hér að ferðaþjónustufyrirtæki þurfa að minnsta kosti 18 mánaða fyrirvara á verðbreytingum á þjónustu, sköttum og gjöldum til þess að geta velt þeim út í verðlagið á sinni þjónustu. Breytingar sem gerðar eru með skemmri fyrirvara lenda í flestum tilfellum sem aukinn rekstarkostnaður á ferðaþjónustufyrirtækjunum sjálfum og eru því verulega íþyngjandi fyrir þau. Á þessu hafa Samtök ferðaþjónustunnar klifað árum saman, en því miður kjósa stjórnir þjóðgarðanna að láta þessa einföldu staðreynd sem vind um eyru þjóta. Sem dæmi má nefna að fyrir skömmu voru bílastæðagjöld í þjóðgarðinum á Þingvöllum hækkuð fyrirvaralaust um allt að 50% án nokkurs samráðs við ferðaþjónustufyrirtæki. Gjaldtaka fyrir köfun í Silfru var sett á fyrirvaralaust árið 2012 og nú hefur verið boðuð hækkun á því gjaldi sem taka á gildi þann 1. september. Gjaldið hefur þá hækkað um 100%, úr 750 krónum í 1.500 krónur á hvern ferðamann. Steininn tók þó úr um miðjan júlí, þegar Vatnajökulsþjóðgarður tilkynnti hækkun á svokölluðu svæðisgjaldi (hét áður þjónustugjald) í Skaftafelli fyrirvaralaust. Þar var gjald fyrir algengustu stærð af hópferðabílum meðal annars hækkað um tæplega 80%. Nýverið tók til starfa hópur á vegum Stjórnstöðvar ferðamála sem hefur það hlutverk að gera úttekt á sköttum og gjöldum í ferðaþjónustu og koma með tillögur um framtíðarskipan mála. Í því ljósi eru fyrirvaralausar og íþyngjandi gjaldahækkanir upp á hundruð milljóna í besta falli óskiljanlegar og verða að teljast óþolandi stjórnsýsla og virðingarleysi við þá sem reka ferðaþjónustufyrirtæki. Stjórnsýslan sýni ábyrgð gagnvart ferðaþjónustunni Ferðaþjónusta á Íslandi er nú að ganga í gegnum umbrotatíma, sem gerir miklar kröfur bæði til hins opinbera og atvinnulífsins. Sameiginlegt markmið hlýtur þó að vera það að hér verði byggð upp sjálfbær gæðaferðaþjónusta til framtíðar, sem tryggir stöðu greinarinnar sem burðarás í gjaldeyrisöflun þjóðarinnar. Því er það algjörlega úr takti að opinberar stofnanir komi fram með þessum hætti og án alls tillits til gangverks og markaðsaðstæðna ferðaþjónustu. Samvinna og samstarf er lykillinn og ekki bara í orði heldur á borði. Því hlýtur það að teljast eðlilegt að stærsti einstaki viðskiptavinur þjóðgarðanna, ferðaþjónustan, eigi fulltrúa í stjórnum garðanna og taki þátt í að móta starfsemi þeirra og marka atvinnustefnu innan þeirra. Aðeins þannig getum við tryggt nauðsynlegt upplýsingaflæði, gagnkvæman skilning og sátt og komið í veg fyrir þennan stöðuga núning og pirring, sem stelur orku frá því sem raunverulega skiptir máli.Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar