Nýtt stafrænt matskerfi bænda á tjóni á kornökrum af völdum gæsa og álfta leiðir í ljós að fuglarnir valda miklu tjóni og sumstaðar altjóni. Allir þessir fuglastofnar eru í örum vexti og verða upplýsingarnar notaðar til að móta aðgerðir til að sporna við vandanum.

Bændasamtökin í samstarfi við Umhverfisstofnun vinna að þessu og hafa nú þegar borist 110 tjónaskýrslur, að sögn Jóns Baldurs Lorange, verkefnisstjóra hjá Bændasamtökunum.

„Við erum farin að sjá að þarna er greinilega um verulegt tjón að ræða hjá mörgum bændum. Það fer að vísu eftir svæðum á landinu. En, miðað við þessa skráningu sem er að koma inn er allt frá því að vera minniháttar tjón vegna bælingar og áts gæsa og álfta, yfir í að vera verulegt og jafnvel algjört tjón. Hundrað prósent. Þær gersamlega taka alla uppskeruna.“

Hvernig farið þið að því að meta þetta svona nákvæmlega?

„Bændur senda inn rafrænar tjónaskýrslur. Sem við settum upp í samvinnu við umhverfisstofnun og umhverfisráðuneytið. Þar eru gefnar upp nákvæmar upplýsingar um spildur, bændur verða að skrá inn tún sín, og við erum með það rafrænt miðlægt skráðar inn í kerfi sem heitir Jörð. Þar eru stafræn túnkort merkt við og þar kemur til dæmis fram hvaða ræktun er á túnunum og stærð á spildum og svo framvegis. Við erum líka að sjá hversu margir hektarar þetta eru þannig að það er hægt að meta tjónið. Svo skrá bændur inn tímabilið; hve mikið tjón er, hvort þetta er bæling eða át, hvaða fuglar þetta eru; álftir, grágæs, heiðargæs og svo framvegis og svo hvaða forvarnir bændur hafa reynt að nota,“ segir Jón Baldur.

Í ráði er að halda þessu áfram á næsta ári til að móta aðferðir til forvarna og hugsanlegra skaðabóta í framtíðinni.