Valkostir vegna Icesave-reikninganna 18. desember 2009 06:00 Ómar Harðarson skrifar um Icesave. Umræðan um Icesave og samningagerð við Breta og Hollendinga, um áhrif slíkra samninga á íslenskt hagkerfi og á stöðu Íslands meðal þjóðanna er komin í marga hringi. Helstu rök og áherslur eru komnar fram. Af umræðum á Alþingi og víðar er ljóst að það eru þrjár leiðir um að velja í sambandi við Icesave: 1. Leið ríkisstjórnarinnar og ganga frá samningnum nú þegar. 2. Leið Sjálfstæðisflokksins og fella samninginn en leita eftir betri samningi. 3. Leið Framsóknarflokksins og Hreyfingarinnar sem og Ögmundar og Lilju og fella samninginn og neita að borga. Meginröksemdir þeirra sem tala fyrir þriðju leiðinni eru tvær. Annars vegar að ekkert skyldar íslenska ríkið til að taka á sig þessar skuldir. Hins vegar að samþykkt ríkisábyrgðar myndi óhjákvæmilega leiða til greiðslufalls ríkisins. Við þetta er tvennt að athuga. Í fyrsta lagi er enginn kröfuhafi tilbúinn til að trúa því að Ísland geti ekki staðið við Icesave-skuldbindingarnar né önnur lán sem á ríkinu hvíla. Hversu mjög sem menn draga útreikninga Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eða stjórnvalda í efa, þá blasir við að allir aðrir utan landsteinanna leggja trúnað á þá. Sömuleiðis er enginn kröfuhafi, né aðrir í alþjóðasamfélaginu, tilbúnir til að skrifa undir þá skoðun að íslenska ríkinu beri ekki að standa á bak við bankakerfið, þ.e. til þrautavara ef innstæðutryggingarsjóður bregst. Afstaða nágrannaþjóðanna skiptir hér öllu máli. Það er þaðan sem erlent lánsfé kemur, þar eru markaðirnir sem Íslendingar þurfa á að halda. Ljóst er þegar að engrar samúðar er að vænta hvað hina svokölluðu dómstólaleið varðar. Frekari þvinganir og lokanir fyrir erlent lánsfjármagn blasa við íslenska ríkinu og einkaaðilum verði þessi leið farin. Ef það er rétt að við séum í reynd gjaldþrota eða verðum það innan tíðar, þá verðum við því miður að ganga þau svipugöng alla leið þangað til öllum öðrum er það ljóst. Þess vegna er þriðja leiðin ófær. Önnur leiðin byggir á því að það sé enn færi á að ná fram betri samningum. Ekki er alveg ljóst hvað Sjálfstæðisflokkurinn telur raunhæft að ná fram umfram núverandi samninga, né heldur hvernig flokkurinn getur ályktað að samningsstaða okkar sé betri nú þegar fjármálamarkaðir hafa jafnað sig og hætta á allsherjarhruni vegna neitunar Íslands á að standa við lágmarkstrygginguna er ekki lengur jafn mikil og haustið 2008. Það er því hætt við að viðsemjendur muni einfaldlega halda áfram að beita íslenska ríkið sama þrýstingi og áður. Verði samningurinn felldur yrði væntanlega úti um núverandi ríkisstjórn. Víst munu margir ekki gráta það, en staðan gagnvart lánardrottnum og helstu viðskiptaþjóðum yrði hins vegar grafalvarleg. Stjórnvöld yrðu strax að bregðast við og reyna að forða verstu afleiðingum slíkrar ákvörðunar, s.s. lokun erlendra markaða, gjaldfellingu erlendra lána og þess háttar og reyna að sannfæra viðsemjendur um að það sé þrátt fyrir allt vilji til samninga. Núverandi ríkisstjórn yrði þó í engri trúverðugri stöðu til þessa, enda þá orðin ómerkingur í tvígang. Allar frekari tafir á stjórnarmyndun yrðu til að þrengja stöðuna enn meir. Þá eru miklir fjárhagslegir hagsmunir í húfi vegna frekari tafa á lausn, jafnvel þótt viðsemjendur yrðu sannfærðir um samningsvilja Íslendinga. Eigur Landsbankans geta ekki á meðan gengið upp í Icesave-skuldina. Það veldur miklum óþarfa vaxtakostnaði. Þá geta frekari tafir á lánaaðstoð frá AGS og Norðurlöndum valdið raunverulegri hættu á gjaldfalli vegna afborgana á næstu árum. Það er þó rétt að benda á að þjóðargjaldþrot myndi hvergi nærri þýða endalok íslensku þjóðarinnar. Aðrar þjóðir, eða a.m.k. valdhafar þeirra, hafa til dæmis tekið ákvarðanir um að hafa alþjóðasamfélagið að engu og fara sínu fram í krafti sérstöðu sinnar. Sumum hefur vegnað ágætlega, s.s. Ísraelsmönnum, öðrum verr eins og t.d. Serbum. Þótt lífskjör fari hér nokkra áratugi aftur í tímann þá er engin ástæða til örvæntingar. Það var líka hægt að búa á Íslandi árið 1970, þótt þjóðin væri bæði fámennari og fátækari þá en nú. Að öllu virtu er hins vegar eina ábyrga afstaðan að ganga frá Icesave-samningnum nú þegar. Verði afborganir of þungar, þá er sjálfsagt að láta síðar reyna á viðeigandi ákvæði samningsins. Svo má trúa stjórnarandstöðunni að til sé nægt lánsfjármagn erlendis á hagstæðum kjörum. Með slíkum lánum mætti endurfjármagna Icesave-skuldbindingarnar og létta þar með greiðslubyrðina. Þau má auðvitað taka strax, og án þess að tefja málið frekar. Höfundur er deildarstjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Þú getur leyft þér það Rannveig Borg Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir Skoðun Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason Skoðun Meðmælabréf með forsetaefni Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Skoðun Skoðun Með réttlætið að leiðarljósi Bergdís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Katrín eða Halla Hrund? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Sterk, rökföst og réttsýn rödd skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir - Minn forseti Valdimar Óskarsson skrifar Skoðun Styðjum Katrínu Jakobsdóttur Gerður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hvaðan kemur þessi ótti við tilfinningar? Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Lyf og dáleiðsla Hannes Björnsson skrifar Skoðun Hvað þarf til að forseti beiti málskotsrétti? Salvör Nordal skrifar Skoðun Kosningar nálgast Halldóra Æsa Aradóttir skrifar Skoðun Auðlindirnar okkar Hólmfríður Sigþórsdóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Almannahagsmunir, fúsk eða spilling? Brynjar Níelsson skrifar Skoðun Fagleg uppbygging myndlistar í forgrunni Tinna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Breytum reiði í gleði Natan Kolbeinsson skrifar Skoðun Látum frambjóðendur njóta sannmælis Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Blóðugt upp fyrir axlir Arnar Eggert Thoroddsen skrifar Skoðun Greind eða dómgreindarskortur Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Stafrænt samstarf sveitarfélaga þarf aukið vægi Sigurjón Ólafsson skrifar Skoðun Fyrir ykkur, Blessing, Mary og Esther Guðrún Árnadóttir,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Þarf að rífa eina niður til að hífa mig upp? Þórunn Rakel Gylfadóttir skrifar Skoðun Hver á að setja málið á dagskrá? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góður málsvari íslenskrar menningar Kristín Huld Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er hægt að fá bólusetningu gegn "Besserwisserum"? Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Söfn í þágu fræðslu og rannsókna Sigurjón Baldur Hafsteinsson skrifar Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Meðmælabréf með forsetaefni Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Sameiningartákn? Vilborg Ása Guðjónsdóttir skrifar Skoðun „Hlutdrægni” Ríkisútvarpsins og „hnignun” íslenskunnar Magnús Lyngdal Magnússon skrifar Skoðun Fylgishrun Höllu Hrundar staðfest Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hún Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sósíalismi sem trúarbrögð Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Sjá meira
Ómar Harðarson skrifar um Icesave. Umræðan um Icesave og samningagerð við Breta og Hollendinga, um áhrif slíkra samninga á íslenskt hagkerfi og á stöðu Íslands meðal þjóðanna er komin í marga hringi. Helstu rök og áherslur eru komnar fram. Af umræðum á Alþingi og víðar er ljóst að það eru þrjár leiðir um að velja í sambandi við Icesave: 1. Leið ríkisstjórnarinnar og ganga frá samningnum nú þegar. 2. Leið Sjálfstæðisflokksins og fella samninginn en leita eftir betri samningi. 3. Leið Framsóknarflokksins og Hreyfingarinnar sem og Ögmundar og Lilju og fella samninginn og neita að borga. Meginröksemdir þeirra sem tala fyrir þriðju leiðinni eru tvær. Annars vegar að ekkert skyldar íslenska ríkið til að taka á sig þessar skuldir. Hins vegar að samþykkt ríkisábyrgðar myndi óhjákvæmilega leiða til greiðslufalls ríkisins. Við þetta er tvennt að athuga. Í fyrsta lagi er enginn kröfuhafi tilbúinn til að trúa því að Ísland geti ekki staðið við Icesave-skuldbindingarnar né önnur lán sem á ríkinu hvíla. Hversu mjög sem menn draga útreikninga Alþjóðagjaldeyrissjóðsins eða stjórnvalda í efa, þá blasir við að allir aðrir utan landsteinanna leggja trúnað á þá. Sömuleiðis er enginn kröfuhafi, né aðrir í alþjóðasamfélaginu, tilbúnir til að skrifa undir þá skoðun að íslenska ríkinu beri ekki að standa á bak við bankakerfið, þ.e. til þrautavara ef innstæðutryggingarsjóður bregst. Afstaða nágrannaþjóðanna skiptir hér öllu máli. Það er þaðan sem erlent lánsfé kemur, þar eru markaðirnir sem Íslendingar þurfa á að halda. Ljóst er þegar að engrar samúðar er að vænta hvað hina svokölluðu dómstólaleið varðar. Frekari þvinganir og lokanir fyrir erlent lánsfjármagn blasa við íslenska ríkinu og einkaaðilum verði þessi leið farin. Ef það er rétt að við séum í reynd gjaldþrota eða verðum það innan tíðar, þá verðum við því miður að ganga þau svipugöng alla leið þangað til öllum öðrum er það ljóst. Þess vegna er þriðja leiðin ófær. Önnur leiðin byggir á því að það sé enn færi á að ná fram betri samningum. Ekki er alveg ljóst hvað Sjálfstæðisflokkurinn telur raunhæft að ná fram umfram núverandi samninga, né heldur hvernig flokkurinn getur ályktað að samningsstaða okkar sé betri nú þegar fjármálamarkaðir hafa jafnað sig og hætta á allsherjarhruni vegna neitunar Íslands á að standa við lágmarkstrygginguna er ekki lengur jafn mikil og haustið 2008. Það er því hætt við að viðsemjendur muni einfaldlega halda áfram að beita íslenska ríkið sama þrýstingi og áður. Verði samningurinn felldur yrði væntanlega úti um núverandi ríkisstjórn. Víst munu margir ekki gráta það, en staðan gagnvart lánardrottnum og helstu viðskiptaþjóðum yrði hins vegar grafalvarleg. Stjórnvöld yrðu strax að bregðast við og reyna að forða verstu afleiðingum slíkrar ákvörðunar, s.s. lokun erlendra markaða, gjaldfellingu erlendra lána og þess háttar og reyna að sannfæra viðsemjendur um að það sé þrátt fyrir allt vilji til samninga. Núverandi ríkisstjórn yrði þó í engri trúverðugri stöðu til þessa, enda þá orðin ómerkingur í tvígang. Allar frekari tafir á stjórnarmyndun yrðu til að þrengja stöðuna enn meir. Þá eru miklir fjárhagslegir hagsmunir í húfi vegna frekari tafa á lausn, jafnvel þótt viðsemjendur yrðu sannfærðir um samningsvilja Íslendinga. Eigur Landsbankans geta ekki á meðan gengið upp í Icesave-skuldina. Það veldur miklum óþarfa vaxtakostnaði. Þá geta frekari tafir á lánaaðstoð frá AGS og Norðurlöndum valdið raunverulegri hættu á gjaldfalli vegna afborgana á næstu árum. Það er þó rétt að benda á að þjóðargjaldþrot myndi hvergi nærri þýða endalok íslensku þjóðarinnar. Aðrar þjóðir, eða a.m.k. valdhafar þeirra, hafa til dæmis tekið ákvarðanir um að hafa alþjóðasamfélagið að engu og fara sínu fram í krafti sérstöðu sinnar. Sumum hefur vegnað ágætlega, s.s. Ísraelsmönnum, öðrum verr eins og t.d. Serbum. Þótt lífskjör fari hér nokkra áratugi aftur í tímann þá er engin ástæða til örvæntingar. Það var líka hægt að búa á Íslandi árið 1970, þótt þjóðin væri bæði fámennari og fátækari þá en nú. Að öllu virtu er hins vegar eina ábyrga afstaðan að ganga frá Icesave-samningnum nú þegar. Verði afborganir of þungar, þá er sjálfsagt að láta síðar reyna á viðeigandi ákvæði samningsins. Svo má trúa stjórnarandstöðunni að til sé nægt lánsfjármagn erlendis á hagstæðum kjörum. Með slíkum lánum mætti endurfjármagna Icesave-skuldbindingarnar og létta þar með greiðslubyrðina. Þau má auðvitað taka strax, og án þess að tefja málið frekar. Höfundur er deildarstjóri.
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun
Skoðun Um dánaraðstoð Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Eru fjölmiðlar vísvitandi að reyna að hafa áhrif á forsetakosningarnar? Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun