Ryan Eyford handhafi Vigdísarverðlaunanna 2025 Atli Ísleifsson skrifar 23. október 2025 10:35 Kanadíski sagnfræðingurinn Ryan Eyford. HÍ Kanadíski sagnfræðingurinn Ryan Eyford er handhafi Vigdísarverðlaunanna 2025. Verðlaunin eru árlega veitt einstaklingi sem brotið hefur blað með störfum sínum í þágu tungumála, menningar og þýðingastarfs. Í tilkynningu frá Háskóla Íslands segir að Eyford hljóti verðlaunin fyrir rannsóknir sínar á sögu Nýja Íslands í Manitoba. „Bók hans White Settler Reserve: New Iceland and the Colonization of the Canadian West (University of British Columbia Press, 2016) umbyltir viðteknum skoðunum fólks á sögu Nýja Íslands. Hún flytur lesendur úr goðsagnakenndri sýn á íslensku vesturfarana yfir í djúpstæðari skilning á þátttöku þeirra, sem og annarra evrópskra vesturfara, í landtöku-nýlendustefnu Kanada þess tíma. Í bókinni fjallar Eyford meðal annars um hlutskipti Cree-, Ojibwe- og Métis-frumbyggjanna við landtöku íslensku vesturfaranna og hvernig flókið og margþætt gangvirkið í þessari sögu við Winnipegvatn á 19. öld varpar ljósi á landtöku-nýlendustefnu á hinu alþjóðlega sviði. Sagan af íslensku vesturförunum í Kanada hefur þannig víðtæka þýðingu. Rektor Háskóla Íslands og fulltrúi menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra munu afhenda verðlaunin við hátíðlega athöfn í Háskóla Íslands 6. nóvember næstkomandi og mun Eyford flytja erindi af því tilefni. Íslensk stjórnvöld, Háskóli Íslands og Vigdísarstofnun – alþjóðleg miðstöð tungumála og menningar (starfrækt undir merkjum UNESCO) efndu til Vigdísarverðlauna í tilefni af stórafmæli Vigdísar Finnbogadóttur vorið 2020, en þá voru jafnframt liðin 40 ár frá sögulegu forsetakjöri hennar,“ segir í tilkynningunni. Fyrri handhafar Fyrri handhafar Vigdísarverðlaunanna eru Asifa Majid (2024), sálfræðingur og málfræðingur, Anne Carson (2023), skáld og sérfræðingur í klassískum fræðum, Juergen Boos (2022), forstjóri Bókastefnunnar í Frankfurt, grænlenska ljóðskáldið og málvísindakonan Katti Frederiksen (2021), og færeyski málvísindamaðurinn, kennarinn og útgefandinn Jonhard Mikkelsen (2020). Í stjórn Vigdísarverðlauna frá 2022 sitja Rósa Signý Gísladóttir dósent í málvísindum (formaður stjórnar), tilnefnd af rektor Háskóla Íslands; Birna Bjarnadóttir, rannsóknasérfræðingur í bókmenntum, tilnefnd af Vigdísarstofnun, og Páll Valsson, rithöfundur og útgáfustjóri bókaforlagsins Bjarts, tilnefndur af menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra. Magnús Diðrik Baldursson, skrifstofustjóri rektorsskrifstofu Háskóla Íslands, starfar með nefndinni. Vigdís Finnbogadóttir Íslensk tunga Menning Háskólar Skóla- og menntamál Mest lesið Kim mældist með „litla heilavirkni“ Lífið Vann ekki úr nauðguninni og skaddaðist á mænu Lífið Fagnaði 35 árum með stæl í Kólumbíu Lífið Þetta er fólkið sem fær listamannalaun 2026 Menning Stjörnulífið: Ólétta og ást í 23 ár Lífið Radiohead frestar tónleikum sínum í Köben Lífið „Besta byrjun á desember sem hægt var að hugsa sér“ Lífið Það skrítnasta á djamminu: Amfetamín inni á klósetti og fólk að ríða Menning Nýtt lúxushótel við svarta strönd býður upp á kyrrð og fegurð Lífið samstarf Er hægt að njóta kynlífs þrátt fyrir mikla áfallasögu? Lífið Fleiri fréttir Það skrítnasta á djamminu: Amfetamín inni á klósetti og fólk að ríða Þetta er fólkið sem fær listamannalaun 2026 Björk og James Merry opna sýningar á Listahátíð í Reykjavík Bjó hjá Trumpara í búddistabæ í Kaliforníu Lyktarlítill dans, Lux og „metnaðarlaus stefna í íslensku“ Skilaði Kommúnistaávarpinu hálfri öld of seint en sleppur við sekt „Mér líður eins og plottið í bókinni sé að raungerast“ Helgi snýr heim: „Laus við leiðindin sem bjuggu þetta til“ Jón Ásgeirsson tónskáld er látinn Fimm fáránlegar biðraðir Íslendinga Þrír metnir hæfir til að stýra Óperunni Frumsýning á Vísi: Skoppa og Skrítla bjóða krökkunum í jólapartý Lögðu til að Gunnar og Halldór deildu Nóbelsverðlaununum Bubba svarað og „barnaleg vitleysa“ í Borgó George R. R. Martin á Íslandi: „Það er smá svalt hérna“ Skálað fyrir glæsilegustu dönsurum landsins og Jónsa úr Sigur Rós Krafa um betri ensku en íslensku reyndust mistök Magnús nýr formaður stjórnar Leikfélags Reykjavíkur „Erfiðasti skóli sem ég hef farið í“ Floppin í haust og sjónvarpslaus sjónvarpsverðlaun Fyrrverandi ráðherra Dana: „Þið voruð aldrei nýlenda“ Samkeppnin í New York minnti á X-Factor keppni Sjá meira
Í tilkynningu frá Háskóla Íslands segir að Eyford hljóti verðlaunin fyrir rannsóknir sínar á sögu Nýja Íslands í Manitoba. „Bók hans White Settler Reserve: New Iceland and the Colonization of the Canadian West (University of British Columbia Press, 2016) umbyltir viðteknum skoðunum fólks á sögu Nýja Íslands. Hún flytur lesendur úr goðsagnakenndri sýn á íslensku vesturfarana yfir í djúpstæðari skilning á þátttöku þeirra, sem og annarra evrópskra vesturfara, í landtöku-nýlendustefnu Kanada þess tíma. Í bókinni fjallar Eyford meðal annars um hlutskipti Cree-, Ojibwe- og Métis-frumbyggjanna við landtöku íslensku vesturfaranna og hvernig flókið og margþætt gangvirkið í þessari sögu við Winnipegvatn á 19. öld varpar ljósi á landtöku-nýlendustefnu á hinu alþjóðlega sviði. Sagan af íslensku vesturförunum í Kanada hefur þannig víðtæka þýðingu. Rektor Háskóla Íslands og fulltrúi menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra munu afhenda verðlaunin við hátíðlega athöfn í Háskóla Íslands 6. nóvember næstkomandi og mun Eyford flytja erindi af því tilefni. Íslensk stjórnvöld, Háskóli Íslands og Vigdísarstofnun – alþjóðleg miðstöð tungumála og menningar (starfrækt undir merkjum UNESCO) efndu til Vigdísarverðlauna í tilefni af stórafmæli Vigdísar Finnbogadóttur vorið 2020, en þá voru jafnframt liðin 40 ár frá sögulegu forsetakjöri hennar,“ segir í tilkynningunni. Fyrri handhafar Fyrri handhafar Vigdísarverðlaunanna eru Asifa Majid (2024), sálfræðingur og málfræðingur, Anne Carson (2023), skáld og sérfræðingur í klassískum fræðum, Juergen Boos (2022), forstjóri Bókastefnunnar í Frankfurt, grænlenska ljóðskáldið og málvísindakonan Katti Frederiksen (2021), og færeyski málvísindamaðurinn, kennarinn og útgefandinn Jonhard Mikkelsen (2020). Í stjórn Vigdísarverðlauna frá 2022 sitja Rósa Signý Gísladóttir dósent í málvísindum (formaður stjórnar), tilnefnd af rektor Háskóla Íslands; Birna Bjarnadóttir, rannsóknasérfræðingur í bókmenntum, tilnefnd af Vigdísarstofnun, og Páll Valsson, rithöfundur og útgáfustjóri bókaforlagsins Bjarts, tilnefndur af menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðherra. Magnús Diðrik Baldursson, skrifstofustjóri rektorsskrifstofu Háskóla Íslands, starfar með nefndinni.
Vigdís Finnbogadóttir Íslensk tunga Menning Háskólar Skóla- og menntamál Mest lesið Kim mældist með „litla heilavirkni“ Lífið Vann ekki úr nauðguninni og skaddaðist á mænu Lífið Fagnaði 35 árum með stæl í Kólumbíu Lífið Þetta er fólkið sem fær listamannalaun 2026 Menning Stjörnulífið: Ólétta og ást í 23 ár Lífið Radiohead frestar tónleikum sínum í Köben Lífið „Besta byrjun á desember sem hægt var að hugsa sér“ Lífið Það skrítnasta á djamminu: Amfetamín inni á klósetti og fólk að ríða Menning Nýtt lúxushótel við svarta strönd býður upp á kyrrð og fegurð Lífið samstarf Er hægt að njóta kynlífs þrátt fyrir mikla áfallasögu? Lífið Fleiri fréttir Það skrítnasta á djamminu: Amfetamín inni á klósetti og fólk að ríða Þetta er fólkið sem fær listamannalaun 2026 Björk og James Merry opna sýningar á Listahátíð í Reykjavík Bjó hjá Trumpara í búddistabæ í Kaliforníu Lyktarlítill dans, Lux og „metnaðarlaus stefna í íslensku“ Skilaði Kommúnistaávarpinu hálfri öld of seint en sleppur við sekt „Mér líður eins og plottið í bókinni sé að raungerast“ Helgi snýr heim: „Laus við leiðindin sem bjuggu þetta til“ Jón Ásgeirsson tónskáld er látinn Fimm fáránlegar biðraðir Íslendinga Þrír metnir hæfir til að stýra Óperunni Frumsýning á Vísi: Skoppa og Skrítla bjóða krökkunum í jólapartý Lögðu til að Gunnar og Halldór deildu Nóbelsverðlaununum Bubba svarað og „barnaleg vitleysa“ í Borgó George R. R. Martin á Íslandi: „Það er smá svalt hérna“ Skálað fyrir glæsilegustu dönsurum landsins og Jónsa úr Sigur Rós Krafa um betri ensku en íslensku reyndust mistök Magnús nýr formaður stjórnar Leikfélags Reykjavíkur „Erfiðasti skóli sem ég hef farið í“ Floppin í haust og sjónvarpslaus sjónvarpsverðlaun Fyrrverandi ráðherra Dana: „Þið voruð aldrei nýlenda“ Samkeppnin í New York minnti á X-Factor keppni Sjá meira