Nanna Lind Stefánsdóttir, lögregluþjónn, skrifaði meistararitgerðina „Það hefur enginn verið rekinn fyrir að gera ekki neitt“ í stjórnun og stefnumótun við Háskóla Ísland um brotthvarf menntaðra lögreglumanna úr starfi á árunum 2007 til 2022. Hún kom í viðtal í Reykjavík síðdegis til að ræða ritgerðina og brottfallsvandann sem blasir við lögreglunni.
Sjálf segist hún hafa horft á eftir of mörgum góðum samstarfsfélögum hverfa úr starfi og hafi þess vegna ráðist í skrifin.
Fjöldi lögreglumanna hefur að sögn Nönnu nánast staðið í stað undanfarin fimmtán, þrátt fyrir mikla fólksfjölgun Íslendinga og mikla fjölgun ferðamanna. Af þessum ástæðum var í fyrra ákveðið að tvöfalda inntöku lögreglunema í lögreglunám.
Nanna segir það aðeins vera plástur á núverandi ástand en dugi skammt ef lögreglan heldur áfram að missa menntaða lögreglumenn í önnur störf. „Ef fatan lekur þá þarf að gera eitthvað til að stöðva lekann. Það gengur ekki einvörðungu að skrúfa bara frá,“ segir hún.
Ævistarfið entist stutt
Við rannsóknina fékk Nanna til sín sextán viðmælendur sem áttu það sameiginlegt að vera fyrrum lögreglumenn sem hefðu horfið á braut á undanförnum fimmtán árum. Þeir komu úr öllum landshornum og höfðu flestir starfað hjá fleiri en einu embætti.
Nanna segir það hafa sérstaklega vakið athygli sína að flest allir viðmælendurnir hafi lýst því að í upphafi starfsferilsins hafi þeir litið á lögreglustarfið sem sitt ævistarf og höfðu mikla ánægju af því. Síðan hafi hins vegar farið að halla undan fæti.
Hún segir að þrátt fyrir ólíkar upplifanir og reynslu viðmælenda hafi verið sex megin áhrifaþættir fyrir brotthvarfi. Þeir hafi verið stjórnunarhættir, starfsánægja, starfsumhverfi, samspili vinnu og einkalífs, kjör og álag og streita.
Ófaglegar ráðningar og spilling ríkjandi
Aðspurð út í stjórnunarhættina segir Nanna viðmælendur hafa lýst því yfir að stjórnunarhættir hafi vegið þyngst við brotthvarfið.
Þar lýstu viðmælendur „ófaglegum stjórnunarháttum, miklum samskiptaerfiðleikum, sérstaklega við yfirmenn, ríkjandi óréttlæti, ófaglegum ráðningum og takmörkunum á tækifærum til þróunar í starfi,“ að sögn Nönnu.
Nanna segir viðmælendur hafa lýst því að við ófaglegar ráðningar væri frændhygli of algeng. Einnig væru dæmi þess að menn væru settir í stöðu til eins árs og að ári liðnu væri auglýsing sniðin eftir þeirri reynslu og eiginleikum sem viðkomandi fékk yfir árið.
Aðspurð út í spillingu innan lögreglunnar segir Nanna að hún sé því miður til staðar. Hún sé ekki ný af nálinni og það sé breytinga þörf.
Lögreglumenn hvattir til iðjuleysis
„Það hefur enginn verið rekinn fyrir að gera ekki neitt“ er setning sem Nanna segir að allt of margir lögreglumenn hafi heyrt sjálfir eða heyrt einhvern segja. Hún hafi sjálf fengið að heyra þetta á sínu fyrsta sumri í lögreglunni til að draga niður frumkvæðiskraft hennar.
„Þú verður bara að átta þig á að það hefur enginn verið rekinn fyrir að gera ekki neitt og við fáum jafn mikið borgað, hvort sem við förum út eða erum hér inni,“ segir hún að hafi verið sagt við sig. Þessi hugsunarháttur sé hluti af þessum slælegu starfsháttum.
Hún segir þörf á því að vandinn sé krufinn og lögreglan líti inn á við. Hún nefnir að lögregluþjónar sem hætti ættu að fara í starfslokaviðtöl og að það þurfi meiri mannauðsstjórnun innan lögreglunnar. Hún leggur einnig til að horft sé til Norðurlandanna þar sem eru ráðnir inn sérfræðingar sem eru ekki menntaðir sem lögreglumenn í rannsóknardeildir.
Hún segir viðmælendur hafa bent á að „aukinn fjöldi lögreglumanna leysi ekki allan vanda“. Það þurfi líka að auka gæði og hæfni og efla þá einstaklinga sem eru starfandi nú þegar.
