Embætti lögreglustjórans áfrýjaði úrskurðinum til Landsréttar. Aðalsteinn krafðist áfram þess að skýrslutaka af honum sem sakborningi væri ólögmæt en Landsréttur féllst ekki á það. Fram kemur í tilkynningu frá lögreglu að hún muni nú halda áfram með rannsókn málsins. Aðalsteinn hyggst kæra niðurstöðuna til Hæstaréttar. Í færslu á Facebook-síðu sinni segir hann enn allt standa sem fram kom í úrskurði héraðsdóms.
„Lögreglan rannsakar glæp sem engar vísbendingar eru um að hafi verið framinn og ekkert tengir mig við. Allt byggir á því að ég hafi flutt fréttir.“
Aðalsteinn var einn fjögurra blaðamanna sem fékk réttarstöðu sakbornings í tengslum við rannsókn lögreglunnar á broti gegn friðhelgi einkalífsins. Málið varðar fréttaflutning um svokallaða Skæruliðadeild Samherja sem byggði á gögnum úr síma Páls Steingrímssonar, skipstjóra hjá Samherja.
Eyþór Þorbergsson, varasaksóknari hjá lögreglustjóranum á Norðurlandi eystra, segir í samtali við RÚV, að niðurstaða Landsréttar sé í samræmi við upphaflega kröfu embættisins og blaðamennirnir fjórir verði nú kallaðir til skýrslutöku.
Blaðamönnum ekki tryggð vernd gegn rannsókn lögreglu á ætluðum brotum
Í úrskurði Landsréttar segir að sem blaðamaður njóti Aðalsteinn ríks tjáningarfrelsis og hafi réttindi og skyldur, meðal annars til verndar heimildarmönnum. Vernd heimildarmanna verði aðeins aflétt að uppfylltum skilyrðum í stjórnarskrá og mannréttindasáttmála Evrópu.
Að sögn Landsréttar leiða þessar reglur og þau sjónarmið sem þær hvíla á þó ekki af sér skyldu til að tryggja blaðamönnum vernd gegn rannsókn lögreglu á ætluðum brotum þeirra gegn almennum hegningarlögum við rækslu starfa þeirra eða saksókn fyrir slík brot ef svo ber undir.
„Verða þeir, að teknu tilliti til mikilvægis starfa þeirra og frjálsra fjölmiðla í lýðræðislegu samfélagi, að una því eins og aðrir borgarar að sakamál séu rannsökuð og rekin á hendur þeim fyrir ætluð hegningarlagabrot sem þeir kunna að hafa framið við störf sín.“
Þá er þess getið að Páll njóti friðhelgi einkalífs síns samkvæmt stjórnarskrá og mannréttindasáttmála Evrópu. Í málinu sem um ræði beri lögreglu meðal annars að taka tillit til atriða sem varða stöðu Aðalsteins sem blaðamanns og leggja mat á þýðingu hennar fyrir mögulega sekt hans eða sýknu.
Ófært að meta hvort refsileysisástæður eigi við
Að mati Landsréttar er lögreglu, ákæruvaldi og dómara á öllum stigum málsins rétt og skylt að gæta þeirra atriða sem sakborningi eru til hagsbóta og taka í því efni mið af rétti hans og skyldum sem blaðamanns eftir því sem tilefni er til.
Málið sé á rannsóknarstigi og ófært fyrir dómstóla að kveða á um hvort þær refsileysisástæður sem Aðalsteinn beri fyrir sig eigi við. Á þessu stigi sé ekki heldur hægt að skera úr um það fyrir fram hvort frekari rannsókn og möguleg saksókn kunni að fara gegn rétti blaðamanns til tjáningar eða skyldum hans til að gæta trúnaðar um heimildarmenn sína.
Jafnframt kemur fram í úrskurðinum að Aðalsteini hafi rétt til að svara ekki spurningum lögreglu ef svör kunni að vera til þess fallin að fella á hann sök eða að kennsl verði borin á heimildarmenn hans í bága við lög.
Úrskurðar Landsréttur að vald dómstóla til að kveða á um lögmæti rannsóknarathafna lögreglu nái eingöngu til formlegra atriða, en ekki til þess að leggja við upphaf rannsóknar efnislegt mat á atriði sem horfa kunni til sýknu eða refsileysis sakbornings áður en ákæra hefur verið gefin út eða gefa fyrirmæli til lögreglu um að rannsókn skuli hætt af efnislegum ástæðum á þessu stigi. Hið sama eigi við um að taka afstöðu til annarra atriða á þessu stigi máls sem varða blaðamenn sérstaklega og vernd heimildarmanna þeirra.
„Þar sem ekkert hefur komið fram í málinu um að réttra formlegra atriða hafi ekki verið gætt þegar lögregla tók ákvörðun um að hefja rannsókn sína á hendur varnaraðila, er óhjákvæmilegt að vísa málinu frá héraðsdómi.“
Fréttin hefur verið uppfærð.
