„Svakalegt mál ef satt reynist að aðstoðarfólkið sé sekt“ Ingvi Þór Sæmundsson skrifar 18. febrúar 2022 11:01 Kamila Valieva var í öngum sínum eftir frjálsu æfingarnar í gær. getty/Jean Catuffe Framkvæmdastjóri Lyfjaeftirlits Íslands segir mál rússnesku skautakonunnar Kamilu Valievu fyrst og síðast sorglegt. Það sé hins vegar afar flókið vegna ungs aldurs hennar og finna þurfi út hversu mikla, ef einhverja, ábyrgð hún ber í málinu. Líklega er hin fimmtán ára Valieva umtalaðasti keppandinn á Vetrarólympíuleikunum í Peking. Rússneska skautakonan féll á lyfjaprófi sem var tekið um jólin. Niðurstöðurnar bárust hins vegar ekki fyrr en í síðustu viku, eftir að hún keppti í liðakeppninni á Vetrarólympíuleikunum en áður en hún átti að keppa í einstaklingskeppninni. Þrátt fyrir að hafa fallið á lyfjaprófinu fékk Valieva leyfi frá Alþjóða íþróttadómstólnum, CAS, til að keppa í einstaklingskeppninni. Var ungur aldur hennar meðal annars tekinn með í reikninginn. Valieva var efst eftir skylduæfingarnar en var langt frá sínu besta í frjálsu æfingunum og varð að gera sér 4. sætið að góðu. Verðlaunaafhendingin gat því farið fram en svo hefði ekki verið ef Valieva hefði komist á pall. Það sást bersýnilega í frjálsu æfingunum að atburðir og umræða síðustu daga hafa haft mikil áhrif á Valievu sem hefði líklega undir öllum eðlilegum kringumstæðum unnið einstaklingskeppnina. Margir hafa samúð með þessari kornungu skautakonu og spurningar hafa vaknað um ábyrgð hennar í málinu, hvort hún hafi yfirhöfuð eitthvað um það að segja hvaða lyf hún notar eða notar ekki. Valieva telst vera svokallaður verndaður einstaklingur sem er nýtt hugtak. „Hún fellur undir þá skilgreiningu því hún er fimmtán ára. Eitt skilyrðið er að vera sextán ára og yngri. Einnig er hægt að falla undir þessa skilgreiningu ef keppandi er átján ára og yngri og hefur ekki keppt í alþjóðlegri keppni eða úrskurðað hefur verið að hann skorti lögræði samkvæmt viðkomandi landslögum öðrum en aldri,“ sagði Birgir Sverrisson, framkvæmdastjóri Lyfjaeftirlits ÍSÍ, í samtali við Vísi. Þarf að finna sektarstigið Rannsóknin á máli Valievu beinist að miklu leyti að því hvar ábyrgðin liggur og finna svokallað sektarstig. „Hún gæti borið takmarkaða ábyrgð en það fer eftir hennar sektarstigi og sektarstigi aðstoðarfólks hennar ef um er að ræða brot af hálfu þess. Ef við stillum þessu þannig upp að hún hafi ekki verið eina manneskjan sem vissi af þessu þarf að meta sektarstig viðkomandi aðstoðarfólks, hvort það hafi vitað af þessu. Og ef svo er ber viðkomandi gríðarlega ábyrgð, séstaklega þar sem hún er verndaður einstaklingur. Aðstoðarfólk íþróttamanna ber líka ábyrgð og getur sætt refsingum, óháð því hvort viðkomandi íþróttamaður sé verndaður einstaklingur eða ekki,“ sagði Birgir. Birgir Sverrisson er framkvæmdastjóri Lyfjaeftirlits Íslands. „Spurningin er alltaf hversu mikil áhrif skipanir frá öðrum hafa á svona ungan einstakling því hún getur ekki varið sig jafn vel og fullorðinn einstaklingur.“ Staðfest hefur verið að hjartalyfið trimetazidine fannst í sýni Valievu. Það getur hjálpað til við að auka úthald. Einnig hefur verið talað um að leyfar af tveimur öðrum hjartalyfjum, hypoxen og L-Carnatine, hafi fundist í sýni hennar. Öfugt við trimetazidine eru þau ekki á bannlista Alþjóðlega lyfjaeftirlitsins, Wada. Birgir man ekki eftir öðru svipuðu tilfelli þar sem trimetazidine kom við sögu. Eitt þekktasta dæmið um íþróttamann sem var dæmdur í bann vegna notkun hjartalyfs er rússneska tenniskonan Maria Sharapova sem notaði efnið meldonium sem var sett á bannlista fyrir nokkrum árum. Ekkert í alltof góðum málum Þrátt fyrir ungan aldur Valievu segir Birgir varhugavert ef aðstoðarfólk hennar eitt og sér verður gert að blórabögglum. „Ef hún er fundin sek eða staðfest að lyfjareglur hafi verið brotnar er hún ekkert í alltof góðum málum, óháð aldri. Fordæmið væri ekki gott, að íþróttamaðurinn sleppi en aðstoðarfólkið tæki á sig sökina,“ sagði Birgir og benti á mál norsku skíðagöngukonunnar Theresu Johaug. „Hún missti af síðustu Ólympíuleikum en læknirinn hennar tók á sig sökina. Hún var dæmd ábyrg að miklu leyti þótt hún hafi ekki fengið hámarksrefsingu. En hérna erum við með fimmtán ára barn þar sem sektarstig einstaklingsins er lítið ef eitthvað. Það þarf að rannsaka það og finna hvert sektarstig hennar er. Ef hún er látin taka lyfið og hefur ekkert um það að segja er það svakaleg misnotkun og ábyrgðin liggur að langstærstum hluta hjá aðstoðarfólkinu,“ sagði Birgir og bætti við að hann muni ekki eftir máli sem þessu á Ólympíuleikum, þar sem grunur leikur á að jafn ungur keppandi hafi brotið lyfjareglur. Valieva var langt frá sínu besta í einstaklingskeppninni.getty/Xavier Laine „Því miður erum við að tala um lyfjamál á Ólympíuleikunum 2022. En þetta sýnir að einhverju leyti að lyfjaeftirlit virkar þótt þetta séu leiðinlegar aðstæður. Við verðum að ná fram réttum úrslitum,“ sagði Birgir. Ferilinn eyðilagður? Hann segir að Valieva sé í afar erfiðri stöðu og málið hafi þegar sett stórt strik í reikning hennar. „Ég get ímyndað mér að þetta sé ekki auðvelt fyrir barn að glíma við. Og ef hún er ekki höfuðpaurinn í þessu máli er þetta sanngjarnt gagnvart henni sem íþróttamanni, er búið að eyðileggja ferilinn hennar og hverjir bera ábyrgð á því? Það er svakalegt mál ef satt reynist að aðstoðarfólkið sé sekt,“ sagði Birgir. „Þetta er sorglegt mál sama hvernig á það er litið. Ég á engu að síður von á því að hún fái stuðning. Það er ekki horft sömu augum á þetta og ef hún væri þrítug og ekki verndaður einstaklingur.“ Vetrarólympíuleikar 2022 í Peking Skautaíþróttir Lyfjamisferli Rússa Mest lesið Ísak veit að hann verður hataður: „Ungur strákur átti sér draum“ Fótbolti Dómarinn fékk gult spjald og glotti Fótbolti Sakaður um viljandi árekstur: „Bara séð svona í leikjum og go-kart“ Formúla 1 Sjáðu miðjumark Sverris, tvennu Tobiasar, rautt á Alex og Atla stela sigri Íslenski boltinn „Þetta mark átti ekki að telja“ Íslenski boltinn Ósáttur Davíð Smári: Einn maður sem eyðileggur leikinn Íslenski boltinn „Verður ekkert frí í þessu landsleikjahléi“ Fótbolti Fögnuðu með skrúðgöngu í skugga óeirða Fótbolti Dagskráin í dag: Litrík umferð gerð upp í Stúkunni Íslenski boltinn Hákon mun slást við Kelleher um stöðuna Enski boltinn Fleiri fréttir Hákon mun slást við Kelleher um stöðuna Sjóðheitur Scheffler tryggði titil sem aðeins Tiger hafði tekist að verja Sjáðu miðjumark Sverris, tvennu Tobiasar, rautt á Alex og Atla stela sigri Fögnuðu með skrúðgöngu í skugga óeirða Ísak veit að hann verður hataður: „Ungur strákur átti sér draum“ Dagskráin í dag: Litrík umferð gerð upp í Stúkunni Dómarinn fékk gult spjald og glotti Sakaður um viljandi árekstur: „Bara séð svona í leikjum og go-kart“ „Þetta mark átti ekki að telja“ „Verður ekkert frí í þessu landsleikjahléi“ „Gott veganesti inn í kærkomið frí“ „Á köflum kaffærðum við þá alveg“ Leik lokið: Breiðablik - Víkingur 3-1 | Allt í hnút á toppnum „Erum með sjö stigum meira en á sama tíma í fyrra“ Uppgjörið: FH - Afturelding 0-0| Markalaust í bragðdaufum leik Uppgjörið: ÍA - ÍBV 0-3 | Eyjamenn fara með tvo sigurleiki á bakinu inn í hléið Uppgjörið: KA - Stjarnan 1-1 | Náðu að lokum að jafna gegn tíu gestum Óskar Hrafn: Sem betur fer hlusta stuðningsmenn KR ekki mikið á umræðuna Viggó kom Erlangen úr fallsæti Sævar Atli kallaður inn í landsliðið Sex mörk í fyrri þegar Eggert og Freyr fóru upp í annað sæti Ósáttur Davíð Smári: Einn maður sem eyðileggur leikinn Enduðu í 5. sæti af 145 Gunnar hættir sem forseti Skáksambands Íslands Uppgjörið: KR - Vestri 2-1 | Atlarnir stálu sigrinum af Vestra Íslendingalið Melsungen heldur í við toppliðin Gísli Þorgeir meiddist enn á ný á öxl Rauðu djöflarnir staðfesta kaup á Cunha Köln kaupir Ísak Bergmann Kolbeinn skoraði tvö í góðum sigri Gautaborgar Sjá meira
Líklega er hin fimmtán ára Valieva umtalaðasti keppandinn á Vetrarólympíuleikunum í Peking. Rússneska skautakonan féll á lyfjaprófi sem var tekið um jólin. Niðurstöðurnar bárust hins vegar ekki fyrr en í síðustu viku, eftir að hún keppti í liðakeppninni á Vetrarólympíuleikunum en áður en hún átti að keppa í einstaklingskeppninni. Þrátt fyrir að hafa fallið á lyfjaprófinu fékk Valieva leyfi frá Alþjóða íþróttadómstólnum, CAS, til að keppa í einstaklingskeppninni. Var ungur aldur hennar meðal annars tekinn með í reikninginn. Valieva var efst eftir skylduæfingarnar en var langt frá sínu besta í frjálsu æfingunum og varð að gera sér 4. sætið að góðu. Verðlaunaafhendingin gat því farið fram en svo hefði ekki verið ef Valieva hefði komist á pall. Það sást bersýnilega í frjálsu æfingunum að atburðir og umræða síðustu daga hafa haft mikil áhrif á Valievu sem hefði líklega undir öllum eðlilegum kringumstæðum unnið einstaklingskeppnina. Margir hafa samúð með þessari kornungu skautakonu og spurningar hafa vaknað um ábyrgð hennar í málinu, hvort hún hafi yfirhöfuð eitthvað um það að segja hvaða lyf hún notar eða notar ekki. Valieva telst vera svokallaður verndaður einstaklingur sem er nýtt hugtak. „Hún fellur undir þá skilgreiningu því hún er fimmtán ára. Eitt skilyrðið er að vera sextán ára og yngri. Einnig er hægt að falla undir þessa skilgreiningu ef keppandi er átján ára og yngri og hefur ekki keppt í alþjóðlegri keppni eða úrskurðað hefur verið að hann skorti lögræði samkvæmt viðkomandi landslögum öðrum en aldri,“ sagði Birgir Sverrisson, framkvæmdastjóri Lyfjaeftirlits ÍSÍ, í samtali við Vísi. Þarf að finna sektarstigið Rannsóknin á máli Valievu beinist að miklu leyti að því hvar ábyrgðin liggur og finna svokallað sektarstig. „Hún gæti borið takmarkaða ábyrgð en það fer eftir hennar sektarstigi og sektarstigi aðstoðarfólks hennar ef um er að ræða brot af hálfu þess. Ef við stillum þessu þannig upp að hún hafi ekki verið eina manneskjan sem vissi af þessu þarf að meta sektarstig viðkomandi aðstoðarfólks, hvort það hafi vitað af þessu. Og ef svo er ber viðkomandi gríðarlega ábyrgð, séstaklega þar sem hún er verndaður einstaklingur. Aðstoðarfólk íþróttamanna ber líka ábyrgð og getur sætt refsingum, óháð því hvort viðkomandi íþróttamaður sé verndaður einstaklingur eða ekki,“ sagði Birgir. Birgir Sverrisson er framkvæmdastjóri Lyfjaeftirlits Íslands. „Spurningin er alltaf hversu mikil áhrif skipanir frá öðrum hafa á svona ungan einstakling því hún getur ekki varið sig jafn vel og fullorðinn einstaklingur.“ Staðfest hefur verið að hjartalyfið trimetazidine fannst í sýni Valievu. Það getur hjálpað til við að auka úthald. Einnig hefur verið talað um að leyfar af tveimur öðrum hjartalyfjum, hypoxen og L-Carnatine, hafi fundist í sýni hennar. Öfugt við trimetazidine eru þau ekki á bannlista Alþjóðlega lyfjaeftirlitsins, Wada. Birgir man ekki eftir öðru svipuðu tilfelli þar sem trimetazidine kom við sögu. Eitt þekktasta dæmið um íþróttamann sem var dæmdur í bann vegna notkun hjartalyfs er rússneska tenniskonan Maria Sharapova sem notaði efnið meldonium sem var sett á bannlista fyrir nokkrum árum. Ekkert í alltof góðum málum Þrátt fyrir ungan aldur Valievu segir Birgir varhugavert ef aðstoðarfólk hennar eitt og sér verður gert að blórabögglum. „Ef hún er fundin sek eða staðfest að lyfjareglur hafi verið brotnar er hún ekkert í alltof góðum málum, óháð aldri. Fordæmið væri ekki gott, að íþróttamaðurinn sleppi en aðstoðarfólkið tæki á sig sökina,“ sagði Birgir og benti á mál norsku skíðagöngukonunnar Theresu Johaug. „Hún missti af síðustu Ólympíuleikum en læknirinn hennar tók á sig sökina. Hún var dæmd ábyrg að miklu leyti þótt hún hafi ekki fengið hámarksrefsingu. En hérna erum við með fimmtán ára barn þar sem sektarstig einstaklingsins er lítið ef eitthvað. Það þarf að rannsaka það og finna hvert sektarstig hennar er. Ef hún er látin taka lyfið og hefur ekkert um það að segja er það svakaleg misnotkun og ábyrgðin liggur að langstærstum hluta hjá aðstoðarfólkinu,“ sagði Birgir og bætti við að hann muni ekki eftir máli sem þessu á Ólympíuleikum, þar sem grunur leikur á að jafn ungur keppandi hafi brotið lyfjareglur. Valieva var langt frá sínu besta í einstaklingskeppninni.getty/Xavier Laine „Því miður erum við að tala um lyfjamál á Ólympíuleikunum 2022. En þetta sýnir að einhverju leyti að lyfjaeftirlit virkar þótt þetta séu leiðinlegar aðstæður. Við verðum að ná fram réttum úrslitum,“ sagði Birgir. Ferilinn eyðilagður? Hann segir að Valieva sé í afar erfiðri stöðu og málið hafi þegar sett stórt strik í reikning hennar. „Ég get ímyndað mér að þetta sé ekki auðvelt fyrir barn að glíma við. Og ef hún er ekki höfuðpaurinn í þessu máli er þetta sanngjarnt gagnvart henni sem íþróttamanni, er búið að eyðileggja ferilinn hennar og hverjir bera ábyrgð á því? Það er svakalegt mál ef satt reynist að aðstoðarfólkið sé sekt,“ sagði Birgir. „Þetta er sorglegt mál sama hvernig á það er litið. Ég á engu að síður von á því að hún fái stuðning. Það er ekki horft sömu augum á þetta og ef hún væri þrítug og ekki verndaður einstaklingur.“
Vetrarólympíuleikar 2022 í Peking Skautaíþróttir Lyfjamisferli Rússa Mest lesið Ísak veit að hann verður hataður: „Ungur strákur átti sér draum“ Fótbolti Dómarinn fékk gult spjald og glotti Fótbolti Sakaður um viljandi árekstur: „Bara séð svona í leikjum og go-kart“ Formúla 1 Sjáðu miðjumark Sverris, tvennu Tobiasar, rautt á Alex og Atla stela sigri Íslenski boltinn „Þetta mark átti ekki að telja“ Íslenski boltinn Ósáttur Davíð Smári: Einn maður sem eyðileggur leikinn Íslenski boltinn „Verður ekkert frí í þessu landsleikjahléi“ Fótbolti Fögnuðu með skrúðgöngu í skugga óeirða Fótbolti Dagskráin í dag: Litrík umferð gerð upp í Stúkunni Íslenski boltinn Hákon mun slást við Kelleher um stöðuna Enski boltinn Fleiri fréttir Hákon mun slást við Kelleher um stöðuna Sjóðheitur Scheffler tryggði titil sem aðeins Tiger hafði tekist að verja Sjáðu miðjumark Sverris, tvennu Tobiasar, rautt á Alex og Atla stela sigri Fögnuðu með skrúðgöngu í skugga óeirða Ísak veit að hann verður hataður: „Ungur strákur átti sér draum“ Dagskráin í dag: Litrík umferð gerð upp í Stúkunni Dómarinn fékk gult spjald og glotti Sakaður um viljandi árekstur: „Bara séð svona í leikjum og go-kart“ „Þetta mark átti ekki að telja“ „Verður ekkert frí í þessu landsleikjahléi“ „Gott veganesti inn í kærkomið frí“ „Á köflum kaffærðum við þá alveg“ Leik lokið: Breiðablik - Víkingur 3-1 | Allt í hnút á toppnum „Erum með sjö stigum meira en á sama tíma í fyrra“ Uppgjörið: FH - Afturelding 0-0| Markalaust í bragðdaufum leik Uppgjörið: ÍA - ÍBV 0-3 | Eyjamenn fara með tvo sigurleiki á bakinu inn í hléið Uppgjörið: KA - Stjarnan 1-1 | Náðu að lokum að jafna gegn tíu gestum Óskar Hrafn: Sem betur fer hlusta stuðningsmenn KR ekki mikið á umræðuna Viggó kom Erlangen úr fallsæti Sævar Atli kallaður inn í landsliðið Sex mörk í fyrri þegar Eggert og Freyr fóru upp í annað sæti Ósáttur Davíð Smári: Einn maður sem eyðileggur leikinn Enduðu í 5. sæti af 145 Gunnar hættir sem forseti Skáksambands Íslands Uppgjörið: KR - Vestri 2-1 | Atlarnir stálu sigrinum af Vestra Íslendingalið Melsungen heldur í við toppliðin Gísli Þorgeir meiddist enn á ný á öxl Rauðu djöflarnir staðfesta kaup á Cunha Köln kaupir Ísak Bergmann Kolbeinn skoraði tvö í góðum sigri Gautaborgar Sjá meira