Hver er framtíð íslenskra sjónvarpsstöðva og streymisveitna? Elfa Ýr Gylfadóttir skrifar 30. janúar 2020 11:00 Árið 2008 lét Jim Keyes forstjóri myndbandaleigunnar Blockbuster í Bandaríkjunum hafa það eftir sér að Netflix væri ekki einu sinni á radar fyrirtækisins sem hugsanlegur samkeppnisaðili. Tveimur árum seinna var Blockbuster lýst gjaldþrota. Fjölmörg önnur dæmi eru um það að forsvarsmenn þekktra fyrirtækja bregðist seint eða illa við örum tæknibreytingum. En á örmörkuðum getur reynst erfitt að standast alþjóðlega samkeppni jafnvel þó að brugðist sé hratt og rétt við. Nýjar alþjóðlegar streymisveitur í samkeppni Áhugavert er að skoða stöðu og framtíð sjónvarpsmiðla í ljósi örra breytinga á markaði. Áhorf á línulega dagskrá sjónvarps fer minnkandi og vilja notendur í auknum mæli horfa á áhugavert efni á þeim stað og tíma sem þeir sjálfir kjósa. Í lok árs 2019 voru notendur YouTube um 2 milljarðar. Netflix, sem er stærsta streymisveita heims, var með um 158 milljónir áskrifenda í lok árs 2019. Þá var Amazon Prime með 112 milljónir notenda og Hulu með um 28 milljónir notenda á árinu 2019. Í nóvember á síðasta ári varð bæði Apple TV og Disney+ aðgengilegt bandarískum notendum. Apple er stórt tæknifyrirtæki með mikla getu til að kaupa og framleiða efni og býður nú þjónustu sína í yfir 100 ríkjum. Disney á og framleiðir mikið magn myndefnis, m.a. Star Wars og Marvel, ásamt ógrynni annarra Disney-kvikmynda og -þáttaraða. Nú hefur Disney tilkynnt að þjónustan verði aðgengileg með vorinu í helstu ríkjum Evrópu. Þá hefur verið upplýst að í maí á þessu ári muni bæði HBO Max og Peacock verða í boði fyrir bandaríska áskrifendur. Á HBO Max verða Warner-kvikmyndir, auk þátta eins og Game of Thrones, Friends, The Big Bang Theory og South Park. NBC og Universal standa að baki Peacock með myndir eins og Back to the Future og þættina Saturday Night Live og Cheers. Þróunin hefur því orðið sú að framleiðendur sjónvarpsþáttaraða og kvikmynda vilja koma efni sínu á framfæri beint til viðskiptavina án milliliða. Þetta þýðir að efni frá mörgum stærstu kvikmynda- og sjónvarpsframleiðendum verður ekki lengur aðgengilegt á Netflix og öðrum streymisveitum. Vísbendingar hafa verið um það að þróunin væri í þessa átt og því hafa fyrirtæki eins og Netflix lagt ofuráherslu á framleiðslu eigin efnis fyrir viðskiptavini sína. Á árinu 2018 framleiddi Netflix 80 nýjar kvikmyndir og 700 þáttaraðir um allan heim. Fyrirtækið leggur mikla áherslu á framleiðslu efnis í þeim ríkjum og á þeim mörkuðum sem Netflix er starfandi. Netflix kaupir nú fleiri þætti og þáttaraðir en nokkur önnur streymisþjónusta eða sjónvarpsstöð í heiminum og er gert ráð fyrir því að áskrifendum fjölgi um 100 milljónir á hverjum 2-2,5 árum héðan í frá. Vaxandi samkeppni frá Norðurlöndunum? Í september 2019 bárust fréttir af því að Nordic Entertainment Group muni hefja starfsemi hér á landi á fyrri hluta þessa árs með efnisveitunni Viaplay. Þegar fyrirtækið hefur starfsemi á Íslandi verður Viaplay í boði alls staðar á Norðurlöndunum, en fyrirtækið er nú þegar með 1,4 milljónir áskrifenda. Viaplay hefur m.a. keypt réttinn að ensku úrvalsdeildinni, þýsku úrvalsdeildinni, meistaradeild Evrópu, NFL, UFC og Formúlu 1 á norrænum mörkuðum. Þá býður Viaplay upp á sjónvarpsþáttaraðir, kvikmyndir og barnaefni fyrir norræna viðskiptavini sína. Ljóst er að þróunin á sjónvarpsmarkaði verður sífellt erfiðari fyrir þau fyrirtæki sem ekki hafa fjárhagslegt bolmagn til að framleiða eigið innlent efni. Á Íslandi hafa fyrirtækin einungis fjármagn til að framleiða 1-2 leiknar sjónvarpsþáttaraðir hvert um sig í samanburði við 700 þáttaraðir Netflix á ári. Þá er ljóst að þeir aðilar sem byggja efnisval sitt upp á þáttaröðum og kvikmyndum alþjóðlegra fyrirtækja munu eiga sífellt erfiðara með að nálgast slíkt efni því fyrirtækin vilja selja efni milliliðalaust. Þá geta stór alþjóðleg fyrirtæki auðveldlega keypt réttindi að eftirsóknarverðu íþróttaefni fyrir marga ólíka markaði í Evrópu. Hver er framtíð íslenskra sjónvarpsmiðla og streymisveitna? Íslenskar sjónvarpsstöðvar og streymisveitur hafa nú þegar brugðist hratt við þróuninni og gera allt hvað þær geta til að bjóða íslenskt og áhugavert erlent sjónvarpsefni sem ekki er aðgengilegt á alþjóðlegu streymisveitunum. En spyrja má hvernig íslenskar sjónvarpsstöðvar og streymisveitur á örmarkaði geti keppt við alþjóðlegar streymisveitur sem framleiða gríðarlegt magn efnis og hafa fjárhagslegt bolmagn til að kaupa sýningarrétti á vinsælu efni fyrir heilu landssvæðin. Þá má spyrja hvernig hægt verður að tryggja Íslendingum aðgang að fjölbreyttu efni sem speglar menningu og sögu þjóðarinnar í alþjóðlegu samkeppnisumhverfi. Jafnframt er ekki síður mikilvægt að huga að stöðu íslenskunnar á næstu árum þar sem alþjóðlegar streymisveitur þurfa ekki að texta og talsetja efni sitt á íslensku frekar en þær vilja. Höfundur er framkvæmdastjóri fjölmiðlanefndar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Elfa Ýr Gylfadóttir Fjölmiðlar Mest lesið Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Konur sem eiga ekki að eignast börn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hlutabréfafjárfesting er langtímafjárfesting Davíð Björnsson Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason Skoðun Framsókn klárar verkin Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir Skoðun Þjóðarópera - stórt skref til framtíðar Andri Björn Róbertsson Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson Skoðun Loftslagsmál eru orkumál Nótt Thorberg Skoðun Skoðun Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Skoðun Vinstri gráir Yngvi Óttarsson skrifar Skoðun Bændur eru líka neytendur Eyjólfur Ingvi Bjarnason skrifar Skoðun Hlutabréfafjárfesting er langtímafjárfesting Davíð Björnsson skrifar Skoðun Stuðningur úr óvæntri átt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Loftslagsmál eru orkumál Nótt Thorberg skrifar Skoðun Framsókn klárar verkin Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóðarópera - stórt skref til framtíðar Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Veiðum hval - virðum lög Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Bestu árin Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Sigríður Gísladóttir skrifar Skoðun Brunavarnir á byggingarsvæðum Böðvar Tómasson skrifar Skoðun Rödd þjóðarinnar Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til matvælaráðherra - dýraníð í Borgarbyggð Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun 1.500 undirskriftir fyrir forseta Björn Leví Gunnarsson,Indriði Ingi Stefánsson skrifar Skoðun Líknardeild Landspítala 25 ára Ólöf Ásdís Ólafsdóttir,Arna Dögg Einarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum er treystandi? Tjáningarfrelsið og upplýst umræða Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Þurfum við að tala um endó? Lilja Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Konur sem eiga ekki að eignast börn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Nýr Kjalvegur - Hraðbraut í gegnum hálendið Ágústa Ágústsdóttir skrifar Skoðun Óvinsælastur í heimi Árni Pétur Árnason skrifar Skoðun Margföldun raforkuverðs Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Orka, loftslag og náttúra Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Vorleysingar vitundarinnar á ævikvöldinu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Boðskapur frá forsetaframbjóðanda Ásdís Rán Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Opinber umræða fyrir hvern? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun „Þetta reddast!“ Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Er fatlað fólk í geymslunni þinni? Kjartan Þór Ingason skrifar Sjá meira
Árið 2008 lét Jim Keyes forstjóri myndbandaleigunnar Blockbuster í Bandaríkjunum hafa það eftir sér að Netflix væri ekki einu sinni á radar fyrirtækisins sem hugsanlegur samkeppnisaðili. Tveimur árum seinna var Blockbuster lýst gjaldþrota. Fjölmörg önnur dæmi eru um það að forsvarsmenn þekktra fyrirtækja bregðist seint eða illa við örum tæknibreytingum. En á örmörkuðum getur reynst erfitt að standast alþjóðlega samkeppni jafnvel þó að brugðist sé hratt og rétt við. Nýjar alþjóðlegar streymisveitur í samkeppni Áhugavert er að skoða stöðu og framtíð sjónvarpsmiðla í ljósi örra breytinga á markaði. Áhorf á línulega dagskrá sjónvarps fer minnkandi og vilja notendur í auknum mæli horfa á áhugavert efni á þeim stað og tíma sem þeir sjálfir kjósa. Í lok árs 2019 voru notendur YouTube um 2 milljarðar. Netflix, sem er stærsta streymisveita heims, var með um 158 milljónir áskrifenda í lok árs 2019. Þá var Amazon Prime með 112 milljónir notenda og Hulu með um 28 milljónir notenda á árinu 2019. Í nóvember á síðasta ári varð bæði Apple TV og Disney+ aðgengilegt bandarískum notendum. Apple er stórt tæknifyrirtæki með mikla getu til að kaupa og framleiða efni og býður nú þjónustu sína í yfir 100 ríkjum. Disney á og framleiðir mikið magn myndefnis, m.a. Star Wars og Marvel, ásamt ógrynni annarra Disney-kvikmynda og -þáttaraða. Nú hefur Disney tilkynnt að þjónustan verði aðgengileg með vorinu í helstu ríkjum Evrópu. Þá hefur verið upplýst að í maí á þessu ári muni bæði HBO Max og Peacock verða í boði fyrir bandaríska áskrifendur. Á HBO Max verða Warner-kvikmyndir, auk þátta eins og Game of Thrones, Friends, The Big Bang Theory og South Park. NBC og Universal standa að baki Peacock með myndir eins og Back to the Future og þættina Saturday Night Live og Cheers. Þróunin hefur því orðið sú að framleiðendur sjónvarpsþáttaraða og kvikmynda vilja koma efni sínu á framfæri beint til viðskiptavina án milliliða. Þetta þýðir að efni frá mörgum stærstu kvikmynda- og sjónvarpsframleiðendum verður ekki lengur aðgengilegt á Netflix og öðrum streymisveitum. Vísbendingar hafa verið um það að þróunin væri í þessa átt og því hafa fyrirtæki eins og Netflix lagt ofuráherslu á framleiðslu eigin efnis fyrir viðskiptavini sína. Á árinu 2018 framleiddi Netflix 80 nýjar kvikmyndir og 700 þáttaraðir um allan heim. Fyrirtækið leggur mikla áherslu á framleiðslu efnis í þeim ríkjum og á þeim mörkuðum sem Netflix er starfandi. Netflix kaupir nú fleiri þætti og þáttaraðir en nokkur önnur streymisþjónusta eða sjónvarpsstöð í heiminum og er gert ráð fyrir því að áskrifendum fjölgi um 100 milljónir á hverjum 2-2,5 árum héðan í frá. Vaxandi samkeppni frá Norðurlöndunum? Í september 2019 bárust fréttir af því að Nordic Entertainment Group muni hefja starfsemi hér á landi á fyrri hluta þessa árs með efnisveitunni Viaplay. Þegar fyrirtækið hefur starfsemi á Íslandi verður Viaplay í boði alls staðar á Norðurlöndunum, en fyrirtækið er nú þegar með 1,4 milljónir áskrifenda. Viaplay hefur m.a. keypt réttinn að ensku úrvalsdeildinni, þýsku úrvalsdeildinni, meistaradeild Evrópu, NFL, UFC og Formúlu 1 á norrænum mörkuðum. Þá býður Viaplay upp á sjónvarpsþáttaraðir, kvikmyndir og barnaefni fyrir norræna viðskiptavini sína. Ljóst er að þróunin á sjónvarpsmarkaði verður sífellt erfiðari fyrir þau fyrirtæki sem ekki hafa fjárhagslegt bolmagn til að framleiða eigið innlent efni. Á Íslandi hafa fyrirtækin einungis fjármagn til að framleiða 1-2 leiknar sjónvarpsþáttaraðir hvert um sig í samanburði við 700 þáttaraðir Netflix á ári. Þá er ljóst að þeir aðilar sem byggja efnisval sitt upp á þáttaröðum og kvikmyndum alþjóðlegra fyrirtækja munu eiga sífellt erfiðara með að nálgast slíkt efni því fyrirtækin vilja selja efni milliliðalaust. Þá geta stór alþjóðleg fyrirtæki auðveldlega keypt réttindi að eftirsóknarverðu íþróttaefni fyrir marga ólíka markaði í Evrópu. Hver er framtíð íslenskra sjónvarpsmiðla og streymisveitna? Íslenskar sjónvarpsstöðvar og streymisveitur hafa nú þegar brugðist hratt við þróuninni og gera allt hvað þær geta til að bjóða íslenskt og áhugavert erlent sjónvarpsefni sem ekki er aðgengilegt á alþjóðlegu streymisveitunum. En spyrja má hvernig íslenskar sjónvarpsstöðvar og streymisveitur á örmarkaði geti keppt við alþjóðlegar streymisveitur sem framleiða gríðarlegt magn efnis og hafa fjárhagslegt bolmagn til að kaupa sýningarrétti á vinsælu efni fyrir heilu landssvæðin. Þá má spyrja hvernig hægt verður að tryggja Íslendingum aðgang að fjölbreyttu efni sem speglar menningu og sögu þjóðarinnar í alþjóðlegu samkeppnisumhverfi. Jafnframt er ekki síður mikilvægt að huga að stöðu íslenskunnar á næstu árum þar sem alþjóðlegar streymisveitur þurfa ekki að texta og talsetja efni sitt á íslensku frekar en þær vilja. Höfundur er framkvæmdastjóri fjölmiðlanefndar.