Breyta þarf lögum ef dómar MDE eigi sjálfkrafa að veita rétt til endurupptöku Þorbjörn Þórðarson skrifar 17. júlí 2019 18:00 Frá dómsuppkvaðningu í Hæstarétti. Hæstiréttur hafnaði endurupptöku sakamáls Jóns Ásgeirs Jóhannessonar og Tryggva Jónssonar í maí síðastliðnum en í því máli lá fyrir áfellisdómur hjá MDE í Strassborg. Þá hafði endurupptökunefnd einnig fallist á beiðni til endurupptöku. Hæstiréttur vísaði til þess að það vantaði skýra lagaheimild. Vísir/Eyþór Breyta þarf lögum ef dómar Mannréttindadómstóls Evrópu vegna brots á málsmeðferð eigi sjálfkrafa að veita rétt til endurupptöku sakamála hér á landi. Hæstiréttur Íslands hafnaði endurupptöku í nýlegum dómi og vísaði sérstaklega til þess að engin lagaheimild væri til staðar. Tveir dómar voru kveðnir upp hjá Mannréttindadómstól Evrópu í gær þar sem því var slegið föstu að íslenska ríkið hefði brotið gegn 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmálans, sem fjallar um réttinn til réttlátrar málsmeðferðar fyrir dómi, með dómum Hæstaréttar í tveimur sakamálum. Styrmir Þór Bragason, sem vann annað þessara mála í Strassborg í gær, hefur þegar upplýst að hann ætli að freista þess að krefjast endurupptöku á dómi Hæstaréttar í máli sínu en hann var dæmdur í eins árs fangelsi í Exeter-málinu svokallaða. Þeir áfellisdómar sem fallið hafa í Strassborg á þessu ári vegna meðferðar sakamála hér á landi eru orðnir sex talsins. Endurupptökunefnd getur leyft að mál sem dæmt hefur verið í Landsrétti eða Hæstarétti verði tekið þar til meðferðar og dómsuppsögu að nýju ef einhverju af þeim skilyrðum sem koma fram í 228. gr. laga um meðferð sakamála er fullnægt. Þetta er til dæmis heimilt ef fram eru komin ný gögn sem ætla má að hefðu „verulega miklu skipt fyrir niðurstöðu málsins ef þau hefðu komið fram áður en dómur gekk“. Einnig ef „verulegar líkur eru leiddar að því að sönnunargögn sem færð voru fram í máli hafi verið rangt metin“ og ef „verulegir gallar hafa verið á meðferð máls þannig að áhrif hafi haft á niðurstöðu þess.“ Sían er tvöföld í þeim skilningi að bæði endurupptökunefnd og síðasta dómstig, Hæstiréttur eða Landsréttur, þurfa að fallast á endurupptökuna.Friðrik Árni Friðriksson Hirst, framkvæmdastjóri Lagastofnunar Háskóla Íslands.Kristinn IngvarssonSkýra lagaheimild skortir Friðrik Árni Friðriksson Hirst, framkvæmdastjóri Lagastofnunar Háskóla Íslands, segir vafa undirorpið að áfellisdómur hjá Mannréttindadómstól Evrópu vegna brots á málsmeðferð leiði til endurupptöku sakamáls enda skorti skýra lagaheimild fyrir slíku. „Lögin veita ekki sjálfkrafa heimild til endurupptöku dæmdra mála í því tilfelli þegar Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið að íslensk málsmeðferð hafi brotið gegn mannréttindasáttmálanum. Það er ekki sjálfkrafa endurupptaka ef slíkur áfellisdómur gengur,“ segir Friðrik Árni. Í nýlegum dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 12/2018 sem kveðinn var upp 21. maí síðastliðinn í máli Jóns Ásgeirs Jóhannessonar og Tryggva Jónssonar hafnaði Hæstiréttur endurupptöku eftir að endurupptökunefnd hafði fallist á endurupptökubeiðni þeirra en þeir höfðu unnið mál gegn íslenska ríkinu í Strassborg. Í dómi Hæstaréttar segir orðrétt: „Í íslenskum lögum er ekki að finna heimild til endurupptöku máls í kjölfar þess að Mannréttindadómstóll Evrópu hefur komist að þeirri niðurstöðu að brotið hafi verið gegn mannréttindasáttmála Evrópu við meðferð máls fyrir íslenskum dómstólum við þær aðstæður sem uppi eru í máli þessu.“ Friðrik Árni segir að í ljósi þess dóms þurfi að ráðast í lagabreytingu ef ætlunin sé að áfellisdómur vegna brots á málsmeðferð leiði alltaf til endurupptöku. „Í dómnum segir Hæstiréttur einnig, eða lætur að því liggja, að ef það ætti að koma á því kerfi að áfellisdómar Mannréttindadómstólsins veittu sjálfkrafa heimild til endurupptöku íslenskra dómsmála þá þyrfti Alþingi að kveða á um slíkt í formi lagabreytingar,“ segir Friðrik Árni. Þess skal getið að í norsku sakamálögunum (Straffeprosessloven) er sérstakt ákvæði sem heimilar endurupptöku ef alþjóðlegur dómstóll hefur í máli gegn Noregi komist að þeirri niðurstöðu að málsmeðferð hafi brotið gegn alþjóðlegum skuldbindingum norska ríkisins en þar undir fellur Mannréttindasáttmáli Evrópu. Dómsmál Dómstólar Mest lesið Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Innlent Hvetja Íslendinga í Harvard til að hafa samband Erlent Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Innlent Fleiri fréttir Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Stefna að opnun nýs hjúkrunarheimilis á Akureyri árið 2028 Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Tæp tvö þúsund ný leikskólapláss í Reykjavík á næstu fimm árum Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Blanda af „Mikka mús og íþróttaálfinum“ ógni lýðheilsu Sakar Guðrúnu um sjúklega þráhyggju Stokkur fjarlægi gjána sem skilji að Vogahverfin Sjá meira
Breyta þarf lögum ef dómar Mannréttindadómstóls Evrópu vegna brots á málsmeðferð eigi sjálfkrafa að veita rétt til endurupptöku sakamála hér á landi. Hæstiréttur Íslands hafnaði endurupptöku í nýlegum dómi og vísaði sérstaklega til þess að engin lagaheimild væri til staðar. Tveir dómar voru kveðnir upp hjá Mannréttindadómstól Evrópu í gær þar sem því var slegið föstu að íslenska ríkið hefði brotið gegn 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmálans, sem fjallar um réttinn til réttlátrar málsmeðferðar fyrir dómi, með dómum Hæstaréttar í tveimur sakamálum. Styrmir Þór Bragason, sem vann annað þessara mála í Strassborg í gær, hefur þegar upplýst að hann ætli að freista þess að krefjast endurupptöku á dómi Hæstaréttar í máli sínu en hann var dæmdur í eins árs fangelsi í Exeter-málinu svokallaða. Þeir áfellisdómar sem fallið hafa í Strassborg á þessu ári vegna meðferðar sakamála hér á landi eru orðnir sex talsins. Endurupptökunefnd getur leyft að mál sem dæmt hefur verið í Landsrétti eða Hæstarétti verði tekið þar til meðferðar og dómsuppsögu að nýju ef einhverju af þeim skilyrðum sem koma fram í 228. gr. laga um meðferð sakamála er fullnægt. Þetta er til dæmis heimilt ef fram eru komin ný gögn sem ætla má að hefðu „verulega miklu skipt fyrir niðurstöðu málsins ef þau hefðu komið fram áður en dómur gekk“. Einnig ef „verulegar líkur eru leiddar að því að sönnunargögn sem færð voru fram í máli hafi verið rangt metin“ og ef „verulegir gallar hafa verið á meðferð máls þannig að áhrif hafi haft á niðurstöðu þess.“ Sían er tvöföld í þeim skilningi að bæði endurupptökunefnd og síðasta dómstig, Hæstiréttur eða Landsréttur, þurfa að fallast á endurupptökuna.Friðrik Árni Friðriksson Hirst, framkvæmdastjóri Lagastofnunar Háskóla Íslands.Kristinn IngvarssonSkýra lagaheimild skortir Friðrik Árni Friðriksson Hirst, framkvæmdastjóri Lagastofnunar Háskóla Íslands, segir vafa undirorpið að áfellisdómur hjá Mannréttindadómstól Evrópu vegna brots á málsmeðferð leiði til endurupptöku sakamáls enda skorti skýra lagaheimild fyrir slíku. „Lögin veita ekki sjálfkrafa heimild til endurupptöku dæmdra mála í því tilfelli þegar Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið að íslensk málsmeðferð hafi brotið gegn mannréttindasáttmálanum. Það er ekki sjálfkrafa endurupptaka ef slíkur áfellisdómur gengur,“ segir Friðrik Árni. Í nýlegum dómi Hæstaréttar Íslands í máli nr. 12/2018 sem kveðinn var upp 21. maí síðastliðinn í máli Jóns Ásgeirs Jóhannessonar og Tryggva Jónssonar hafnaði Hæstiréttur endurupptöku eftir að endurupptökunefnd hafði fallist á endurupptökubeiðni þeirra en þeir höfðu unnið mál gegn íslenska ríkinu í Strassborg. Í dómi Hæstaréttar segir orðrétt: „Í íslenskum lögum er ekki að finna heimild til endurupptöku máls í kjölfar þess að Mannréttindadómstóll Evrópu hefur komist að þeirri niðurstöðu að brotið hafi verið gegn mannréttindasáttmála Evrópu við meðferð máls fyrir íslenskum dómstólum við þær aðstæður sem uppi eru í máli þessu.“ Friðrik Árni segir að í ljósi þess dóms þurfi að ráðast í lagabreytingu ef ætlunin sé að áfellisdómur vegna brots á málsmeðferð leiði alltaf til endurupptöku. „Í dómnum segir Hæstiréttur einnig, eða lætur að því liggja, að ef það ætti að koma á því kerfi að áfellisdómar Mannréttindadómstólsins veittu sjálfkrafa heimild til endurupptöku íslenskra dómsmála þá þyrfti Alþingi að kveða á um slíkt í formi lagabreytingar,“ segir Friðrik Árni. Þess skal getið að í norsku sakamálögunum (Straffeprosessloven) er sérstakt ákvæði sem heimilar endurupptöku ef alþjóðlegur dómstóll hefur í máli gegn Noregi komist að þeirri niðurstöðu að málsmeðferð hafi brotið gegn alþjóðlegum skuldbindingum norska ríkisins en þar undir fellur Mannréttindasáttmáli Evrópu.
Dómsmál Dómstólar Mest lesið Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Innlent Maðurinn kominn í leitirnar Innlent Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Innlent Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Innlent NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Innlent Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Innlent Íslendingur í Bandaríkjunum: „Þetta er mjög óþægileg staða“ Erlent Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Innlent Hvetja Íslendinga í Harvard til að hafa samband Erlent Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Innlent Fleiri fréttir Annar látinn eftir eldsvoðann á Hjarðarhaga Lagði Livio sem þarf að punga út 25 milljónum króna Stefna að opnun nýs hjúkrunarheimilis á Akureyri árið 2028 Framkvæmdir í tómri Árbæjarlaug ganga vel Fólk veltir fyrir sér hvort Áslaug Arna hafi verið slompuð í ræðustól Ný samræmd próf taki ekki yfir skólastarfið eins og þau gömlu Upptök eldsvoðans í rannsókn og nemar við Harvard áhyggjufullir Skoða hvort eitthvað saknæmt hafi átt sér stað Bein útsending: Að eldast á Íslandi Lítil hreyfing á fylgi stjórnmálaflokkanna Maðurinn kominn í leitirnar Verði bylting að geta fylgst með námsframvindu barna í rauntíma NEL tekur fyrir mál fjölskyldu Sigurðar Kristófers í júní Fólki sé vel treystandi til að fá sér bjór á íþróttaviðburðum Græddu á hjólinu í fyrra og vilja endurtaka leikinn Svona verður Sæbraut í stokki Súkkulaði sviðakjammar rjúka út á Selfossi Fær þyngri dóm fyrir að nauðga konu, taka það upp og senda henni Margt sem hægt sé að læra af Svíum í baráttunni gegn mansali Mál hættulegra fyrrverandi fanga endi alltaf eins Þjónusta hjálparsímans tryggð Mannskæður eldsvoði, garður ofan á Sæbraut og sviðakjammakaka Ákærður fyrir að ráðast á leigubílstjóra Grímur sjálfkjörinn í sæti Ingvars Tæp tvö þúsund ný leikskólapláss í Reykjavík á næstu fimm árum Einn lést í brunanum á Hjarðarhaga Alvarlega særður en ekki í lífshættu eftir árás í Úlfarsárdal Blanda af „Mikka mús og íþróttaálfinum“ ógni lýðheilsu Sakar Guðrúnu um sjúklega þráhyggju Stokkur fjarlægi gjána sem skilji að Vogahverfin Sjá meira