Fá heimili og fyrirtæki til að mæla matarsóun Birna Dröfn Jónasdóttir og Lovísa Arnardóttir skrifar 18. júlí 2019 04:00 Matarsóun á Íslandi er gríðarleg og engu minni en í öðrum Evrópulöndum. Vísir/Getty Gríðarlegu magni af matvælum er sóað á hverjum degi. Gert er ráð fyrir að Reykvíkingar hendi mat að andvirði 4,5 milljörðum árlega. Á þessu ári verður leitað til heimila og fyrirtækja til að kanna magn matarúrgangs. Hægt er að koma í veg fyrir matarsóun með góðri skipulagningu ásamt því að fylgjast betur með hvað er til í ísskápnum. Í haust mun Umhverfisstofnun leita til um eitt þúsund heimila og sjö hundruð fyrirtækja til að kanna matarsóun. Sambærileg könnun var framkvæmd árið 2016. Búist er við niðurstöðum snemma á næsta ári og vonast til að þá verði hægt að sjá hvort eitthvað hafi breyst á þessum þremur árum. Árið 2016 var upplýsingum safnað frá bæði heimilum og fyrirtækjum. Niðurstöður úr heimilishluta rannsóknarinnar sýndu að hver íbúi hér á landi hendir að meðaltali 23 kílóum af nýtanlegum mat á ári, 39 kílóum af ónýtanlegum mat, hellir niður 22 kílóum af matarolíu og fitu og 199 kílóum af drykkjum. Þar kom fram að matarsóun var sambærileg því sem mælist í öðrum Evrópulöndum og að ekki hafi verið munur eftir landsvæðum á hversu miklu fólk sóar. „Það eru margir óvissuþættir í þessum mælingum, þannig að það getur verið erfitt að bera saman. En það er eitt markmiðið núna, að þróa mælinguna áfram. Það eru ekki enn til neinar viðurkenndar eða staðlaðar aðferðir til að mæla matarsóun,“ segir Margrét Einarsdóttir, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun. Umhverfisstofnun fékk styrk frá Eurostat, Hagstofu Evrópusambandsins, til að framkvæma rannsóknina og segir Margrét að stofnunin hafi kallað sérstaklega eftir svokölluðum forrannsóknum [e. Pilot study] til að fá nánari vísbendingar um hvaða mælingar henti best til að mæla umfang matarsóunar.Skráningin fór síðast fram að vori, en mun nú fara fram að hausti til. Margrét segir að það hafi sýnt sig að heppilegra sé að framkvæma slíka könnun að hausti til að fá raunhæfari niðurstöður. Á vorin séu fleiri frídagar og fólk jafnvel á meira flakki. Fyrirtæki hafi einnig tjáð þeim að betra væri að svara slíkum könnunum að hausti til. „Þetta er tími þar sem er venjuleg rútína. Best væri auðvitað að geta mælt þetta yfir heilt ár, en það er of mikil vinna til að það sé framkvæmanlegt í raun. Þá þarf að finna einhvern „venjulegan“ tíma og áætla út frá honum en við vitum að það eru alltaf einhverjar sveiflur yfir árið sem er erfitt að mæla,“ segir Margrét. Dregið verður tilviljunarkennt úrtak fyrirtækja úr Fyrirtækjaskrá og heimila úr Þjóðskrá og þau fyrirtæki og heimili sem lenda í úrtakinu beðin um að vigta bæði nýtanlegan og ónýtanlegan matarúrgang í nokkra daga og skrá í dagbók. „Það er yfirleitt talin besta leiðin að vera með tilviljanakennd úrtök. Þá tekurðu út tilviljanir sem gætu skekkt niðurstöðurnar eins og að hlutfallslega margir úr einum hópi með svipaðar matarsóunarvenjur veljist í úrtakið en hlutfallslega fáir úr öðrum. Það ætti að styrkja niðurstöðurnar. Það verða rúmlega 1.000 heimili sem lenda í úrtaki. Síðast voru það 700 fyrirtæki og ég reikna með að fjöldinn verði svipaður í ár,“ segir Margrét.Fyrirtækjarannsóknin beinist að þeim fyrirtækjum sem ætla má að sýsli með mat, fyrirtækjum í landbúnaði, fiskvinnslu og annarri matvælaframleiðslu, fyrirtækjum í heildsölu og smásölu matvæla og fyrirtækjum sem framreiða mat, eins og veitingastöðum og opinberum mötuneytum í skólum og sjúkrastofnunum. Síðast þegar rannsóknin var framkvæmd fengust aðeins svör frá 84 fyrirtækjum af þeim 701 sem voru í úrtaki. Í skýrslu sem fylgir niðurstöðunum segir að mikilvægt sé að fá gögn frá fjölbreyttum fyrirtækjum. „Til að mynda fengust ekki gögn frá þeim fiskveiðifyrirtækjum, fiskvinnslufyrirtækjum og fyrirtækjum í mjólkuriðnaði sem lentu í úrtaki. Það skekkir óneitanlega samanburð við niðurstöður annarra landa þegar upplýsingar vantar frá svo stórum og mikilvægum atvinnugreinum,“ segir í skýrslunni. Spurð hvort hún hafi einhverjar tilgátur um niðurstöður segir Margrét að hún vilji, sem rannsakandi, lítið spá um það. „Það eina sem maður getur sagt sér er að það hefur verið mikil umfjöllun um matarsóun síðustu misserin og maður myndi ætla að það myndi hjálpa til að fólk nýti matinn betur. Bæði heimilin og fyrirtækin.“ Birtist í Fréttablaðinu Matur Umhverfismál Tengdar fréttir Öðruvísi matarsóun á sér stað í sumarfríinu Dóra Svavarsdóttir matreiðslumeistari hefur látið sig matarsóun varða um árabil og hefur sem dæmi gert fjölda myndskeiða og haldið matreiðslunámskeið þar sem hún fer yfir ýmis atriði til að koma í veg fyrir matarsóun. 18. júlí 2019 07:00 Mest lesið „Eini rasisminn sem ég hef upplifað á Íslandi er frá lögreglunni“ Innlent Greindist með MND 27 ára: „Lífið er of stutt til að vera neikvæður“ Innlent Gámur á akrein hringtorgs í Hveragerði Innlent Hótar að svipta Rosie O'Donnell ríkisborgararétti Erlent Mörg hundruð börn hittist og drekki sig full í sumarpartýum Innlent Tókust á um veiðigjöld og þinglok Innlent Kallaði Kristrúnu „Trump okkar Íslendinga“ Innlent Velti bílnum út í sjó í Súgandafirði Innlent Flestir ánægðir með Kristrúnu en fæstir Ingu Innlent Ingi Garðar er Reykvíkingur ársins Innlent Fleiri fréttir „Langþreytt á að það séu boðaðir fundir þegar eitthvað kemur upp á“ Leita logandi ljósi af nýju svæði undir kirkjugarð á Selfossi Greindist með MND 27 ára: „Lífið er of stutt til að vera neikvæður“ Barátta við illvígan sjúkdóm, furðuleg uppátæki fanga og svakalegar hitatölur Maðurinn sem var stunginn í Mjóddinni liggur enn þungt haldinn Gámurinn á bak og burt Velti bílnum út í sjó í Súgandafirði „Eini rasisminn sem ég hef upplifað á Íslandi er frá lögreglunni“ Tókust á um veiðigjöld og þinglok Gámur á akrein hringtorgs í Hveragerði Þurfi að bæta skráningu ofbeldisbrota gegn fangavörðum Ursula von der Leyen kemur til Íslands Formenn takast á, fangelsismál og Trump á völlinn Ekki farið fram á gæsluvarðhald yfir fimmmenningunum Ingi Garðar er Reykvíkingur ársins Kallaði Kristrúnu „Trump okkar Íslendinga“ Kristrún og Guðrún mætast í Sprengisandi Flestir ánægðir með Kristrúnu en fæstir Ingu Fundu kannabisplöntur við húsleit Dettifoss komið til hafnar Mörg hundruð börn hittist og drekki sig full í sumarpartýum Ofbeldi í garð fangavarða eykst Hnífstungumaður úrskurðaður í gæsluvarðhald Fjögur mál kláruð fyrir þingslit: „Skynsamleg lúkning sem forseti leggur til“ Þinglokasamningur í höfn Þingfundi slitið eftir ítrekaðar frestanir og snörp orðaskipti Eldfimt ástand á þingi, árásir á fangaverði og full ungmenni á víðavangi Segir enga sérstaka ástæðu fyrir áhuga á 71. greininni Minnisblað Flokks fólksins: „Við þurfum að fá svar við þessu“ Þingfundur hafinn eftir ítrekaðar frestanir Sjá meira
Gríðarlegu magni af matvælum er sóað á hverjum degi. Gert er ráð fyrir að Reykvíkingar hendi mat að andvirði 4,5 milljörðum árlega. Á þessu ári verður leitað til heimila og fyrirtækja til að kanna magn matarúrgangs. Hægt er að koma í veg fyrir matarsóun með góðri skipulagningu ásamt því að fylgjast betur með hvað er til í ísskápnum. Í haust mun Umhverfisstofnun leita til um eitt þúsund heimila og sjö hundruð fyrirtækja til að kanna matarsóun. Sambærileg könnun var framkvæmd árið 2016. Búist er við niðurstöðum snemma á næsta ári og vonast til að þá verði hægt að sjá hvort eitthvað hafi breyst á þessum þremur árum. Árið 2016 var upplýsingum safnað frá bæði heimilum og fyrirtækjum. Niðurstöður úr heimilishluta rannsóknarinnar sýndu að hver íbúi hér á landi hendir að meðaltali 23 kílóum af nýtanlegum mat á ári, 39 kílóum af ónýtanlegum mat, hellir niður 22 kílóum af matarolíu og fitu og 199 kílóum af drykkjum. Þar kom fram að matarsóun var sambærileg því sem mælist í öðrum Evrópulöndum og að ekki hafi verið munur eftir landsvæðum á hversu miklu fólk sóar. „Það eru margir óvissuþættir í þessum mælingum, þannig að það getur verið erfitt að bera saman. En það er eitt markmiðið núna, að þróa mælinguna áfram. Það eru ekki enn til neinar viðurkenndar eða staðlaðar aðferðir til að mæla matarsóun,“ segir Margrét Einarsdóttir, sérfræðingur hjá Umhverfisstofnun. Umhverfisstofnun fékk styrk frá Eurostat, Hagstofu Evrópusambandsins, til að framkvæma rannsóknina og segir Margrét að stofnunin hafi kallað sérstaklega eftir svokölluðum forrannsóknum [e. Pilot study] til að fá nánari vísbendingar um hvaða mælingar henti best til að mæla umfang matarsóunar.Skráningin fór síðast fram að vori, en mun nú fara fram að hausti til. Margrét segir að það hafi sýnt sig að heppilegra sé að framkvæma slíka könnun að hausti til að fá raunhæfari niðurstöður. Á vorin séu fleiri frídagar og fólk jafnvel á meira flakki. Fyrirtæki hafi einnig tjáð þeim að betra væri að svara slíkum könnunum að hausti til. „Þetta er tími þar sem er venjuleg rútína. Best væri auðvitað að geta mælt þetta yfir heilt ár, en það er of mikil vinna til að það sé framkvæmanlegt í raun. Þá þarf að finna einhvern „venjulegan“ tíma og áætla út frá honum en við vitum að það eru alltaf einhverjar sveiflur yfir árið sem er erfitt að mæla,“ segir Margrét. Dregið verður tilviljunarkennt úrtak fyrirtækja úr Fyrirtækjaskrá og heimila úr Þjóðskrá og þau fyrirtæki og heimili sem lenda í úrtakinu beðin um að vigta bæði nýtanlegan og ónýtanlegan matarúrgang í nokkra daga og skrá í dagbók. „Það er yfirleitt talin besta leiðin að vera með tilviljanakennd úrtök. Þá tekurðu út tilviljanir sem gætu skekkt niðurstöðurnar eins og að hlutfallslega margir úr einum hópi með svipaðar matarsóunarvenjur veljist í úrtakið en hlutfallslega fáir úr öðrum. Það ætti að styrkja niðurstöðurnar. Það verða rúmlega 1.000 heimili sem lenda í úrtaki. Síðast voru það 700 fyrirtæki og ég reikna með að fjöldinn verði svipaður í ár,“ segir Margrét.Fyrirtækjarannsóknin beinist að þeim fyrirtækjum sem ætla má að sýsli með mat, fyrirtækjum í landbúnaði, fiskvinnslu og annarri matvælaframleiðslu, fyrirtækjum í heildsölu og smásölu matvæla og fyrirtækjum sem framreiða mat, eins og veitingastöðum og opinberum mötuneytum í skólum og sjúkrastofnunum. Síðast þegar rannsóknin var framkvæmd fengust aðeins svör frá 84 fyrirtækjum af þeim 701 sem voru í úrtaki. Í skýrslu sem fylgir niðurstöðunum segir að mikilvægt sé að fá gögn frá fjölbreyttum fyrirtækjum. „Til að mynda fengust ekki gögn frá þeim fiskveiðifyrirtækjum, fiskvinnslufyrirtækjum og fyrirtækjum í mjólkuriðnaði sem lentu í úrtaki. Það skekkir óneitanlega samanburð við niðurstöður annarra landa þegar upplýsingar vantar frá svo stórum og mikilvægum atvinnugreinum,“ segir í skýrslunni. Spurð hvort hún hafi einhverjar tilgátur um niðurstöður segir Margrét að hún vilji, sem rannsakandi, lítið spá um það. „Það eina sem maður getur sagt sér er að það hefur verið mikil umfjöllun um matarsóun síðustu misserin og maður myndi ætla að það myndi hjálpa til að fólk nýti matinn betur. Bæði heimilin og fyrirtækin.“
Birtist í Fréttablaðinu Matur Umhverfismál Tengdar fréttir Öðruvísi matarsóun á sér stað í sumarfríinu Dóra Svavarsdóttir matreiðslumeistari hefur látið sig matarsóun varða um árabil og hefur sem dæmi gert fjölda myndskeiða og haldið matreiðslunámskeið þar sem hún fer yfir ýmis atriði til að koma í veg fyrir matarsóun. 18. júlí 2019 07:00 Mest lesið „Eini rasisminn sem ég hef upplifað á Íslandi er frá lögreglunni“ Innlent Greindist með MND 27 ára: „Lífið er of stutt til að vera neikvæður“ Innlent Gámur á akrein hringtorgs í Hveragerði Innlent Hótar að svipta Rosie O'Donnell ríkisborgararétti Erlent Mörg hundruð börn hittist og drekki sig full í sumarpartýum Innlent Tókust á um veiðigjöld og þinglok Innlent Kallaði Kristrúnu „Trump okkar Íslendinga“ Innlent Velti bílnum út í sjó í Súgandafirði Innlent Flestir ánægðir með Kristrúnu en fæstir Ingu Innlent Ingi Garðar er Reykvíkingur ársins Innlent Fleiri fréttir „Langþreytt á að það séu boðaðir fundir þegar eitthvað kemur upp á“ Leita logandi ljósi af nýju svæði undir kirkjugarð á Selfossi Greindist með MND 27 ára: „Lífið er of stutt til að vera neikvæður“ Barátta við illvígan sjúkdóm, furðuleg uppátæki fanga og svakalegar hitatölur Maðurinn sem var stunginn í Mjóddinni liggur enn þungt haldinn Gámurinn á bak og burt Velti bílnum út í sjó í Súgandafirði „Eini rasisminn sem ég hef upplifað á Íslandi er frá lögreglunni“ Tókust á um veiðigjöld og þinglok Gámur á akrein hringtorgs í Hveragerði Þurfi að bæta skráningu ofbeldisbrota gegn fangavörðum Ursula von der Leyen kemur til Íslands Formenn takast á, fangelsismál og Trump á völlinn Ekki farið fram á gæsluvarðhald yfir fimmmenningunum Ingi Garðar er Reykvíkingur ársins Kallaði Kristrúnu „Trump okkar Íslendinga“ Kristrún og Guðrún mætast í Sprengisandi Flestir ánægðir með Kristrúnu en fæstir Ingu Fundu kannabisplöntur við húsleit Dettifoss komið til hafnar Mörg hundruð börn hittist og drekki sig full í sumarpartýum Ofbeldi í garð fangavarða eykst Hnífstungumaður úrskurðaður í gæsluvarðhald Fjögur mál kláruð fyrir þingslit: „Skynsamleg lúkning sem forseti leggur til“ Þinglokasamningur í höfn Þingfundi slitið eftir ítrekaðar frestanir og snörp orðaskipti Eldfimt ástand á þingi, árásir á fangaverði og full ungmenni á víðavangi Segir enga sérstaka ástæðu fyrir áhuga á 71. greininni Minnisblað Flokks fólksins: „Við þurfum að fá svar við þessu“ Þingfundur hafinn eftir ítrekaðar frestanir Sjá meira
Öðruvísi matarsóun á sér stað í sumarfríinu Dóra Svavarsdóttir matreiðslumeistari hefur látið sig matarsóun varða um árabil og hefur sem dæmi gert fjölda myndskeiða og haldið matreiðslunámskeið þar sem hún fer yfir ýmis atriði til að koma í veg fyrir matarsóun. 18. júlí 2019 07:00