Útópía í Marshallhúsinu Starkaður Sigurðarson skrifar 28. mars 2017 16:26 Listamaður var sá sem fann upp orðið útópía. Hinn pólitíski dýrlingur Sir Thomas More, fyrir fimmhundruð og einu ári, bjó orðið til. Þá hafa allir sínar hugmyndir um hvað það þýðir, en Íslendingar eru vel kunnugir sýndarveruleika útópíu. En beinþýtt úr grískunni, 'ou-topia', merkir 'ou' 'ekki', 'topia' 'staður', þá gerir orðið: 'ekki-staður', 'enginn-staður'. Útópía er ekki til. Það veit listafólk vel. Ólafur Elíasson er með verk til sýnis í nýju vinnustofunni sinni í Marshallhúsinu: hvíthúðuð lítil tunna, tromma, hengd lárétt upp á vegg í höfuð hæð. Á trommunni, í áttina að aðnjótanda, er rauður hnappur sem ýta má á. Er maður stendur fyrir framan þennan hvíta sívalning sem kemur út úr veggnum og ýtir á hnappinn þá uppljómar fyrir augum manns, leiftur snöggt og eldings bjart, orðið „UTOPIA“. Ljósið birtist svo bjart að orðið verður eftir í augunum, í nokkrar sekúndur, fyrir framan mann hvert sem litið er. Sniðugt verk. Þá stendur maður þarna í endurgerðu Marshallhúsinu, hugsandi bjartar hugsanir, framtíðar hugsanir, hugsandi að þessi nýja starfsemi sé sú rétta fyrir þetta hús, þegar maður stendur í kringum allt þetta fólk og þessa gleði og góð verk, þá er áhugavert að athuga hvaðan þetta hús kemur. Marshallhúsið var byggt og gefið nafn af Marshalláætlunni eftir seinna stríð. Hluti af þeirri endurreisn sem knýja átti brotna Evrópu eftir öll þessi ár hörmunga sem enduðu í kjarnorkusprengjum. Þegar heimurinn tókst á við mesta vanda flóttamanna sem sést hafði. Hér á Íslandi var peningurinn notaður í uppbyggingingu, í að byggja hús til að verka síld. Sú útópíska hugmynd. En síldin synti burt og húsið hefur staðið autt undarfarin ár. Nýlistasafnið, Kling og Bang, og Ólafur Elíasson vita öll hvað útópía er. Marshallhúsið er stórglæsilegt og sýningarnar sem opnuðu húsið á ný voru einmitt þær sem þurftu og einmitt það sem best lýsir stefnu þessa þrautseiga listafólks. Við erum heppin að eiga þau að, þau sem hafa lifað af síðasta áratug íslendingasögunnar, þar sem Nýlistarsafnið var í bakarí í bakhúsi í Breiðholtinu, hverfi sem á líka framtíðina fyrir sér, og þar sem fyrrum húsnæði Kling og Bang á Hverfisgötunni var alltaf meira hótellóð en alþjóðlega virt listagallerý. Það er gott að finna þeim heimili. Húsið er leigt af borginni, sem sjálf leigir húsið af HB Granda, og er leigusamningurinn til fimmtán ára. Sem er öruggara en það þriggja mánaða handaband sem Kling og Bang lifði við árum saman. Dagur B. Eggertsson lofaði Granda friðhelgi frá hótelum og gistiheimilum, og hans ljósmæðrastarf í þessu ferli var og er mikilvægt, hann virðist leggja hjarta sitt í þessa jörð. En Ísland útópíunnar er hverfult eins og allir vita: hver getur séð fyrir sér hvað, eða hvar, Ísland verður árið 2032? Hvað með eftir fimm ár? Eitt? Síldin getur komið, síldin getur farið. Nú búum við öll við Marshallhúsið uppljómað, gleðilega hátíð. Þetta er byrjun, glæsileg byrjun, sem við eigum sennilega skilið, en nú reynir á hvort við getum haldið í þetta og látið dafna. Vissar línur hafa verið dregnar, ekki stríðslínur, ekki enn landamæralínur, en það þarf að hlúa að því, berjast fyrir því, sem áunnist hefur. Vonandi mun langvarandi útópísk hugsun einhverntímann brenna út, leiftra bara í augum listunnenda og ferðamanna í tómri síldartunnu. Vonandi mun það fyrirbæri sem listin er hér á landi, fyrirbæri sem ekki má réttlæta út frá peningum, finna sér heimili og framtíðarlíf úti á Granda, en ekki bara úti á Granda, vonandi finnur listin sér langvarandi heimili hér í augum fólksins líka. 18. mars var opnaður nýr staður í Reykjavík, sem kallast svo sem ekki tíðindi nú til dags, en þetta er öðruvísi staður, hugsjónarríkur, raunverulegur, grásteyptur staður sem má halda upp á. Paradís fyrir þá sem vita að paradís er ekki til. Staður sem kalla má hvað? Það kemur í ljós. En þetta er engin útópía, þetta er terra firma úti á Granda, eitthvað til að byggja á. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite Skoðun Nöturlegt ævikvöld Elín Hirst Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun Manstu ekki eftir mér Sævar Helgi Lárusson Skoðun Er keisarinn ekki í neinum fötum? Hákon Gunnarsson ,Bergljót Kristinsdóttir Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Hugleiðing um sáttamiðlun Ámundi Loftsson Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar Skoðun Stærsta loftslagsráðstefna í heimi Nótt Thorberg skrifar Skoðun Er keisarinn ekki í neinum fötum? Hákon Gunnarsson ,Bergljót Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hugleiðing um sáttamiðlun Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Nöturlegt ævikvöld Elín Hirst skrifar Skoðun Hvað er eiginlega að gerast? Inga Minelgaite skrifar Skoðun Manstu ekki eftir mér Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Nú vandast valið Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Sjá meira
Listamaður var sá sem fann upp orðið útópía. Hinn pólitíski dýrlingur Sir Thomas More, fyrir fimmhundruð og einu ári, bjó orðið til. Þá hafa allir sínar hugmyndir um hvað það þýðir, en Íslendingar eru vel kunnugir sýndarveruleika útópíu. En beinþýtt úr grískunni, 'ou-topia', merkir 'ou' 'ekki', 'topia' 'staður', þá gerir orðið: 'ekki-staður', 'enginn-staður'. Útópía er ekki til. Það veit listafólk vel. Ólafur Elíasson er með verk til sýnis í nýju vinnustofunni sinni í Marshallhúsinu: hvíthúðuð lítil tunna, tromma, hengd lárétt upp á vegg í höfuð hæð. Á trommunni, í áttina að aðnjótanda, er rauður hnappur sem ýta má á. Er maður stendur fyrir framan þennan hvíta sívalning sem kemur út úr veggnum og ýtir á hnappinn þá uppljómar fyrir augum manns, leiftur snöggt og eldings bjart, orðið „UTOPIA“. Ljósið birtist svo bjart að orðið verður eftir í augunum, í nokkrar sekúndur, fyrir framan mann hvert sem litið er. Sniðugt verk. Þá stendur maður þarna í endurgerðu Marshallhúsinu, hugsandi bjartar hugsanir, framtíðar hugsanir, hugsandi að þessi nýja starfsemi sé sú rétta fyrir þetta hús, þegar maður stendur í kringum allt þetta fólk og þessa gleði og góð verk, þá er áhugavert að athuga hvaðan þetta hús kemur. Marshallhúsið var byggt og gefið nafn af Marshalláætlunni eftir seinna stríð. Hluti af þeirri endurreisn sem knýja átti brotna Evrópu eftir öll þessi ár hörmunga sem enduðu í kjarnorkusprengjum. Þegar heimurinn tókst á við mesta vanda flóttamanna sem sést hafði. Hér á Íslandi var peningurinn notaður í uppbyggingingu, í að byggja hús til að verka síld. Sú útópíska hugmynd. En síldin synti burt og húsið hefur staðið autt undarfarin ár. Nýlistasafnið, Kling og Bang, og Ólafur Elíasson vita öll hvað útópía er. Marshallhúsið er stórglæsilegt og sýningarnar sem opnuðu húsið á ný voru einmitt þær sem þurftu og einmitt það sem best lýsir stefnu þessa þrautseiga listafólks. Við erum heppin að eiga þau að, þau sem hafa lifað af síðasta áratug íslendingasögunnar, þar sem Nýlistarsafnið var í bakarí í bakhúsi í Breiðholtinu, hverfi sem á líka framtíðina fyrir sér, og þar sem fyrrum húsnæði Kling og Bang á Hverfisgötunni var alltaf meira hótellóð en alþjóðlega virt listagallerý. Það er gott að finna þeim heimili. Húsið er leigt af borginni, sem sjálf leigir húsið af HB Granda, og er leigusamningurinn til fimmtán ára. Sem er öruggara en það þriggja mánaða handaband sem Kling og Bang lifði við árum saman. Dagur B. Eggertsson lofaði Granda friðhelgi frá hótelum og gistiheimilum, og hans ljósmæðrastarf í þessu ferli var og er mikilvægt, hann virðist leggja hjarta sitt í þessa jörð. En Ísland útópíunnar er hverfult eins og allir vita: hver getur séð fyrir sér hvað, eða hvar, Ísland verður árið 2032? Hvað með eftir fimm ár? Eitt? Síldin getur komið, síldin getur farið. Nú búum við öll við Marshallhúsið uppljómað, gleðilega hátíð. Þetta er byrjun, glæsileg byrjun, sem við eigum sennilega skilið, en nú reynir á hvort við getum haldið í þetta og látið dafna. Vissar línur hafa verið dregnar, ekki stríðslínur, ekki enn landamæralínur, en það þarf að hlúa að því, berjast fyrir því, sem áunnist hefur. Vonandi mun langvarandi útópísk hugsun einhverntímann brenna út, leiftra bara í augum listunnenda og ferðamanna í tómri síldartunnu. Vonandi mun það fyrirbæri sem listin er hér á landi, fyrirbæri sem ekki má réttlæta út frá peningum, finna sér heimili og framtíðarlíf úti á Granda, en ekki bara úti á Granda, vonandi finnur listin sér langvarandi heimili hér í augum fólksins líka. 18. mars var opnaður nýr staður í Reykjavík, sem kallast svo sem ekki tíðindi nú til dags, en þetta er öðruvísi staður, hugsjónarríkur, raunverulegur, grásteyptur staður sem má halda upp á. Paradís fyrir þá sem vita að paradís er ekki til. Staður sem kalla má hvað? Það kemur í ljós. En þetta er engin útópía, þetta er terra firma úti á Granda, eitthvað til að byggja á.
Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun
Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar
Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson Skoðun