Vandi grunnskólans Ólafur Haukur Johnson skrifar 30. maí 2017 07:00 Nokkuð var rætt um stöðu íslenska grunnskólakerfisins þegar niðurstaða síðustu PISA-könnunar lá fyrir. Umræðan var þó ótrúlega lítil miðað við mikilvægi málsins. Þrúgandi þögn hefur verið í nokkurn tíma. Staða þessara mála er sú að við vitum að grunnskólastarf á Íslandi er á rangri braut og stenst ekki snúning skólastarfi þeirra landa sem við viljum bera okkur saman við. PISA sýnir að við erum með lélegasta kerfi Norðurlandanna og undir meðaltali OECD. Aðgerðaleysi er því ekki valkostur. Þeir sem bera ábyrgð á menntakerfi barnanna okkar virðast ekki hafa skýra sýn. Í það minnsta sjást þessi ekki merki að einhver stefna sé í mótun. Flestum sem málið skoða er þó ljóst að gamla klisjan um peningaleysi verður ekki notuð nú. Nóg er af peningum í kerfinu enda erum við að verja meiri fjármunum til þess en flest önnur lönd. Það er því tímabært að viðurkenna að skipulagið er lélegt og áherslurnar augljóslega rangar. Sérstaklega virðist þetta vera áberandi á efstu stigum grunnskólans. Ábyrgðaraðilar, þ.m.t. ráðherrar, ráðuneytisstjórar og yfirmenn sveitarstjórna hafa flestir staðið sig illa og sýnt lítið frumkvæði. Það verður að breytast og uppbygging að hefjast. Áður en lengra er haldið skulum við rifja upp alvarlega áminningu Menntastofnunar sem fylgdi nýjustu PISA- úttektinni, en þar sagði meðal annars: „Niðurstöður úr PISA 2015 benda til þess að læsi íslenskra nemenda á náttúruvísindi hafi hrakað mikið á síðastliðnum áratug. Læsi á stærðfræði hefur einnig hrakað stöðugt frá því það var fyrst metið árið 2003.“ Síðar segir í sömu úttekt: „Þetta er mikil breyting á stöðu íslenskra nemenda til hins verra og hefur hún aldrei verið verri í öllum þremur sviðum PISA, áberandi verri en á hinum Norðurlöndunum. Í Noregi, Danmörku og Svíþjóð hefur þróunin í PISA heldur batnað síðustu ár en í Finnlandi hefur staðan versnað mikið ár frá ári…“ Enginn þarf því að efast um að verulegra breytinga er þörf. Þessi staða er reyndar ekki ný. Hún hefur verið ljós síðustu tvö kjörtímabil sem hafa einkennst af aðgerðaleysi og hraðri afturför. Andvaraleysi ráðherra á þessum tíma á eftir að reynast þjóðinni dýrkeypt næstu áratugina. Stærstur hluti þess kostnaðar mun lenda á þeim sem minnst mega sín. Nýr ráðherra virðist því miður hafa gert fátt, enn sem komið er, til að snúa þróuninni við. Mikið er í húfi og enn eitt kjörtímabil aðgerðaleysis er óásættanleg tilhugsun fyrir alla sem bera hag íslenskra ungmenna fyrir brjósti.Smáskammtalækningar duga ekki Hvað er til ráða? Ýmislegt má tína til enda eru tækifærin mörg nánast hvert sem litið er. Eitt verður þó ráðamönnum að vera ljóst á þessum tímapunkti að grunnskólinn okkar er svo langt leiddur og kerfið svo lélegt að smáskammtalækningar duga ekki. Kerfið eins og það er uppbyggt er einfaldlega ekki að skila því sem við gerum kröfu um og það þarf að endurskipuleggja frá grunni. Fara verður vandlega yfir þær breytingar sem gerðar hafa verið á skólunum á síðustu árum og spyrja hvort þær séu ástæða þess að við höfum ekki náð að fylgja öðrum þjóðum eða hvort stjórnvöld hafi með stefnu sinni einfaldlega hindrað eðlilegar framfarir? Opinber skólakerfi eru þunglamaleg, frumkvæði til breytinga er lítið en andstaða við breytingar er mikil. Kerfið, án utanaðkomandi þrýstings af samkeppni og nýjum hugmyndum, hreyfist því hægt eða alls ekki. Aukinn einkarekstur innan grunnskólans er nauðsynlegur til að innleiða nýja hugsun og auka hraða þeirra framfara sem þörf er á. Þær þjóðir heims, sem eru að ná bestum tökum á menntakerfi sínu, treysta á einkarekstur í mun meiri mæli en við. Einnig sjáum við hjá nágrannaþjóðum okkar áhrifamikinn einkarekstur við hlið og í samkeppni við opinberan skólarekstur. Sú leið hefur leitt þar framfarir og hraðar breytingar, svo hraðar að íslenskt menntakerfi dregst nú aftur úr. Óásættanlegt er að láta hræðslu við einkarekstur hér á landi hindra eðlilega framþróun í menntakerfinu.Höfundur er fyrrverandi skólastjóri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Halldór 26.05.2024 Halldór Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Jákvæðni á Bessastöðum Þorsteinn Magnússon skrifar Skoðun Ég styð Baldur sem næsta forseta! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Þjóðarmorðið á Gasa í tölum og hlutverk Íslands Ingólfur Shahin skrifar Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Pólítísk aflúsun Ólafur Þór Ólafsson skrifar Skoðun Að vaxa inn í framtíðina Viðar Hreinsson skrifar Skoðun A Letter of Encouragement for Voters of Foreign Origin. Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Sameiningaraflið Katrín Jakobsdóttir Kári Bjarnason skrifar Skoðun Snúningshurðin í ráðuneytinu Jón Kaldal skrifar Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason skrifar Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson skrifar Sjá meira
Nokkuð var rætt um stöðu íslenska grunnskólakerfisins þegar niðurstaða síðustu PISA-könnunar lá fyrir. Umræðan var þó ótrúlega lítil miðað við mikilvægi málsins. Þrúgandi þögn hefur verið í nokkurn tíma. Staða þessara mála er sú að við vitum að grunnskólastarf á Íslandi er á rangri braut og stenst ekki snúning skólastarfi þeirra landa sem við viljum bera okkur saman við. PISA sýnir að við erum með lélegasta kerfi Norðurlandanna og undir meðaltali OECD. Aðgerðaleysi er því ekki valkostur. Þeir sem bera ábyrgð á menntakerfi barnanna okkar virðast ekki hafa skýra sýn. Í það minnsta sjást þessi ekki merki að einhver stefna sé í mótun. Flestum sem málið skoða er þó ljóst að gamla klisjan um peningaleysi verður ekki notuð nú. Nóg er af peningum í kerfinu enda erum við að verja meiri fjármunum til þess en flest önnur lönd. Það er því tímabært að viðurkenna að skipulagið er lélegt og áherslurnar augljóslega rangar. Sérstaklega virðist þetta vera áberandi á efstu stigum grunnskólans. Ábyrgðaraðilar, þ.m.t. ráðherrar, ráðuneytisstjórar og yfirmenn sveitarstjórna hafa flestir staðið sig illa og sýnt lítið frumkvæði. Það verður að breytast og uppbygging að hefjast. Áður en lengra er haldið skulum við rifja upp alvarlega áminningu Menntastofnunar sem fylgdi nýjustu PISA- úttektinni, en þar sagði meðal annars: „Niðurstöður úr PISA 2015 benda til þess að læsi íslenskra nemenda á náttúruvísindi hafi hrakað mikið á síðastliðnum áratug. Læsi á stærðfræði hefur einnig hrakað stöðugt frá því það var fyrst metið árið 2003.“ Síðar segir í sömu úttekt: „Þetta er mikil breyting á stöðu íslenskra nemenda til hins verra og hefur hún aldrei verið verri í öllum þremur sviðum PISA, áberandi verri en á hinum Norðurlöndunum. Í Noregi, Danmörku og Svíþjóð hefur þróunin í PISA heldur batnað síðustu ár en í Finnlandi hefur staðan versnað mikið ár frá ári…“ Enginn þarf því að efast um að verulegra breytinga er þörf. Þessi staða er reyndar ekki ný. Hún hefur verið ljós síðustu tvö kjörtímabil sem hafa einkennst af aðgerðaleysi og hraðri afturför. Andvaraleysi ráðherra á þessum tíma á eftir að reynast þjóðinni dýrkeypt næstu áratugina. Stærstur hluti þess kostnaðar mun lenda á þeim sem minnst mega sín. Nýr ráðherra virðist því miður hafa gert fátt, enn sem komið er, til að snúa þróuninni við. Mikið er í húfi og enn eitt kjörtímabil aðgerðaleysis er óásættanleg tilhugsun fyrir alla sem bera hag íslenskra ungmenna fyrir brjósti.Smáskammtalækningar duga ekki Hvað er til ráða? Ýmislegt má tína til enda eru tækifærin mörg nánast hvert sem litið er. Eitt verður þó ráðamönnum að vera ljóst á þessum tímapunkti að grunnskólinn okkar er svo langt leiddur og kerfið svo lélegt að smáskammtalækningar duga ekki. Kerfið eins og það er uppbyggt er einfaldlega ekki að skila því sem við gerum kröfu um og það þarf að endurskipuleggja frá grunni. Fara verður vandlega yfir þær breytingar sem gerðar hafa verið á skólunum á síðustu árum og spyrja hvort þær séu ástæða þess að við höfum ekki náð að fylgja öðrum þjóðum eða hvort stjórnvöld hafi með stefnu sinni einfaldlega hindrað eðlilegar framfarir? Opinber skólakerfi eru þunglamaleg, frumkvæði til breytinga er lítið en andstaða við breytingar er mikil. Kerfið, án utanaðkomandi þrýstings af samkeppni og nýjum hugmyndum, hreyfist því hægt eða alls ekki. Aukinn einkarekstur innan grunnskólans er nauðsynlegur til að innleiða nýja hugsun og auka hraða þeirra framfara sem þörf er á. Þær þjóðir heims, sem eru að ná bestum tökum á menntakerfi sínu, treysta á einkarekstur í mun meiri mæli en við. Einnig sjáum við hjá nágrannaþjóðum okkar áhrifamikinn einkarekstur við hlið og í samkeppni við opinberan skólarekstur. Sú leið hefur leitt þar framfarir og hraðar breytingar, svo hraðar að íslenskt menntakerfi dregst nú aftur úr. Óásættanlegt er að láta hræðslu við einkarekstur hér á landi hindra eðlilega framþróun í menntakerfinu.Höfundur er fyrrverandi skólastjóri.
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Rýnum í rót lestrarvandans. Hvað ert þú að gera til að styðja við barn í þínu nærumhverfi ? Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun