Yfir 6.000 jarðskjálftar frá goslokum Svavar Hávarðsson skrifar 5. maí 2016 07:00 Eldgosið í Holuhrauni stóð í sex mánuði, en myndin er tekin 2. september 2014. Mynd/Ari Trausti Fjölmargir jarðskjálftar hafa orðið í og við Bárðarbungu á þeim fimmtán mánuðum sem liðnir eru frá goslokum í Holuhrauni. Tíðni skjálfta eykst og skjálftar upp á rúmlega þrjú stig verða nokkuð ört. Þróunin hefur orðið til þess að sérfræðingar Veðurstofu Íslands og Jarðvísindastofnunar Háskóla Íslands fylgjast vel með framvindunni. Uppi eru áform um að koma mælistöð fyrir á eldfjallinu og vísindamannaráð Almannavarna mun koma saman til skrafs og ráðagerða á næstunni.Mesta hraungos frá 1783 Eins og flestir muna lauk eldgosinu í Holuhrauni í lok febrúar 2015. Það varð mesta hraungos á landinu síðan í Skaftáreldum 1783. Smám saman, að gosi loknu, mátti ráða af skjálftavirkni undir Bárðarbungu að kerfið kynni að vera að sækja í sig veðrið. Saga eldgosa þar bendir til þess að mislöng virknitímabil hafa gengið yfir, nú síðast á 18. öld. Stök eldgos eru líka þekkt, samanber Tröllahraunselda 1862-1864, í syðri sprungurein eldstöðvakerfisins.Skýr mynd í gögnum Ari Trausti Guðmundsson, jarðvísindamaður og rithöfundur, hefur kynnt sér gögn sem sérfræðingar Veðurstofunnar birta á vefsíðu hennar, um skjálftavirknina í og við Bárðarbungu. Þau sýna skjálfta kringum stóru kvikufylltu sprunguna (ganginn) sem gat af sér eldgosin veturinn 2014 til 2015 og enn fremur skjálfta í Bárðarbungu sjálfri. „Þetta eru alls tæplega 6.200 skjálftar, frá goslokum til síðustu mánaðamóta. Margir skjálftar eru um og yfir þrjá að stærð en einn 4,2 stig fyrir skömmu, með upptök grunnt í jarðskorpunni undir Bárðarbungu, á um það bil þriggja kílómetra dýpi. Eftir því sem liðið hefur á þetta tímabil hefur skjálftum fækkað við kvikuganginn en þeim fjölgar í Bárðarbungu sjálfri. Þarna kemur líka fram að jarðhræringum í eldfjallinu fjölgaði hægt framan af 2015 en heldur hraðar á þessu ári, segir Ari Trausti og bætir við að gögnin sýna að 3-stiga skjálftar séu síst á undanhaldi."Eldfjallið þenst út „Landfærslumælingar með GPS-stöðvum virðast styðja þá tilgátu að eldfjallið þenjist út og gætu þá margir skjálftanna einmitt stafað af vaxandi kvikuþrýstingi djúpt undir miðju eldstöðvakerfisins, segir Ari Trausti. „Staðsetningar jarðskjálfta, samkvæmt gögnunum, sýna að skjálftar á þriggja til tíu kílómetra dýpi eru algengastir. Þeir verða í stökka hluta jarðskorpunnar, stundum kallaðir brotaskjálftar. Allnokkrar dýpri jarðhræringar, á 20 til 25 kílómetra dýpi, geta hins vegar táknað að kvika rís undir miðju eldstöðvakerfisins. Fyrir því ferli eru vísbendingar úr aðdragandanum að Eyjafjallajökulsgosinu 2010. En ég ítreka mikilvægi þess að mín orð og gögnin eru ekki ígildi spár um frekari eldsumbrot. Nóg að segja að líkur á nýjum umbrotum aukist núna. Enginn veit hvar eða hvenær eitthvað slíkt kann að gerast enda getur þessi þróun stöðvast, allt eins og haldið áfram,“ segir Ari Trausti að lokum.Yfir 20 eldgos á sögulegum tímaBárðarbunga í norðanvestanverðum Vatnajökli er virknimiðja í öflugu eldstöðvakerfi sem nær frá Dyngjuhálsi í norðri inn á Torfajökulssvæðið í suðaustri. Það mælist tæplega 200 kílómetra langt og allt að 30 kílómetra breitt.Í kerfinu eru tvær megineldstöðvar, Bárðarbunga og Hamarinn.Eldgos hafa orðið yfir 20 sinnum í Bárðarbungukerfinu á sögulegum tíma. Í upphafi 18. aldar og fram undir 1740 gekk yfir hrina eldgosa og væntanlega gliðnunar í norðurhlutanum.Gjóskulög og jökulhlaup í Jökulsá á Fjöllum benda til þess að eldurinn hafi oft verið uppi undir jökli en það kann líka að hafa gosið á íslausu landi enda nokkuð um nýleg hraun og gíga frá Dyngjuhálsi yfir í Holuhraun.Nokkru fyrr, á 9. og 15. öld, urðu öflugar gos- og rekhrinur í suðurhluta Bárðarbungukerfisins.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 5. maí Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Sextán ára reyndi að stinga lögguna af Innlent Allt önnur spá í kortunum Innlent „Ég kem ekki nálægt þessum málum aftur“ Innlent Gosmóða yfir höfuðborgarsvæðinu í dag Innlent Skynsamlegt að loka gluggum og setja á hringrásarstillingu í bílnum Innlent „Þessi kostnaður hverfur ekki“ Innlent Einn stunginn þegar tveir hópar voru að útkljá sín mál Innlent Karlmaður á þrítugsaldri lést í slysinu á Vesturlandsvegi Innlent Loka vinnuskólanum og leikskólabörnum haldið innandyra Innlent Segir allan áburð um kynferðisbrot úr lausu lofti gripinn Innlent Fleiri fréttir Leiðinlegt þegar hönnun og hagkvæmni er stillt upp sem andstæðum Vonast til þess að ráðgátan um Lögréttutjöldin leysist Rannsaka kynferðisbrot en ekki innbrot Ráðherra sendir lögreglu erindi vegna netsölu áfengis Umdeild ákvörðun ráðherra og gosmóða yfir borginni Auka framlag Íslands til UNRWA um hundrað milljónir Skýra þurfi stöðu ríkissáttasemjara Karlmaður á þrítugsaldri lést í slysinu á Vesturlandsvegi Kári Stefánsson formaður í nýjum starfshóp „Ég kem ekki nálægt þessum málum aftur“ Senda fólk inn úr sólinni Segir allan áburð um kynferðisbrot úr lausu lofti gripinn Sextán ára reyndi að stinga lögguna af Ólíðandi misbeiting matvælaráðherra á valdi Þyrla kölluð út vegna vélsleðaslyss við Langjökul „Svartur dagur fyrir dýravelferð á Íslandi“ Allt önnur spá í kortunum Ólafur Ragnar segir deilur um forsetaembættið endanlega afgreiddar Skynsamlegt að loka gluggum og setja á hringrásarstillingu í bílnum Segja ákvörðun Bjarkeyjar í berhöggi við stjórnarskrá Fjórar snyrtistofur sektaðar fyrir ófullnægjandi verðmerkingar Ákvörðunin skref í rétta átt Loka vinnuskólanum og leikskólabörnum haldið innandyra Óttast að enginn hvalur verði veiddur þrátt fyrir leyfið Fækkar í Þjóðkirkjunni og fjölgar í Siðmennt Hvalveiðar heimilaðar og gosmóða yfir höfuðborginni Bjarkey veitir Hval leyfi til að veiða 128 langreyðar Siðanefnd sýknar Halldór og Vísi af kæru Arnars Þórs Rafmagnsleysi í Kópavogi og Fossvogi Landris hafið að nýju og má gera ráð fyrir öðru gosi Sjá meira
Fjölmargir jarðskjálftar hafa orðið í og við Bárðarbungu á þeim fimmtán mánuðum sem liðnir eru frá goslokum í Holuhrauni. Tíðni skjálfta eykst og skjálftar upp á rúmlega þrjú stig verða nokkuð ört. Þróunin hefur orðið til þess að sérfræðingar Veðurstofu Íslands og Jarðvísindastofnunar Háskóla Íslands fylgjast vel með framvindunni. Uppi eru áform um að koma mælistöð fyrir á eldfjallinu og vísindamannaráð Almannavarna mun koma saman til skrafs og ráðagerða á næstunni.Mesta hraungos frá 1783 Eins og flestir muna lauk eldgosinu í Holuhrauni í lok febrúar 2015. Það varð mesta hraungos á landinu síðan í Skaftáreldum 1783. Smám saman, að gosi loknu, mátti ráða af skjálftavirkni undir Bárðarbungu að kerfið kynni að vera að sækja í sig veðrið. Saga eldgosa þar bendir til þess að mislöng virknitímabil hafa gengið yfir, nú síðast á 18. öld. Stök eldgos eru líka þekkt, samanber Tröllahraunselda 1862-1864, í syðri sprungurein eldstöðvakerfisins.Skýr mynd í gögnum Ari Trausti Guðmundsson, jarðvísindamaður og rithöfundur, hefur kynnt sér gögn sem sérfræðingar Veðurstofunnar birta á vefsíðu hennar, um skjálftavirknina í og við Bárðarbungu. Þau sýna skjálfta kringum stóru kvikufylltu sprunguna (ganginn) sem gat af sér eldgosin veturinn 2014 til 2015 og enn fremur skjálfta í Bárðarbungu sjálfri. „Þetta eru alls tæplega 6.200 skjálftar, frá goslokum til síðustu mánaðamóta. Margir skjálftar eru um og yfir þrjá að stærð en einn 4,2 stig fyrir skömmu, með upptök grunnt í jarðskorpunni undir Bárðarbungu, á um það bil þriggja kílómetra dýpi. Eftir því sem liðið hefur á þetta tímabil hefur skjálftum fækkað við kvikuganginn en þeim fjölgar í Bárðarbungu sjálfri. Þarna kemur líka fram að jarðhræringum í eldfjallinu fjölgaði hægt framan af 2015 en heldur hraðar á þessu ári, segir Ari Trausti og bætir við að gögnin sýna að 3-stiga skjálftar séu síst á undanhaldi."Eldfjallið þenst út „Landfærslumælingar með GPS-stöðvum virðast styðja þá tilgátu að eldfjallið þenjist út og gætu þá margir skjálftanna einmitt stafað af vaxandi kvikuþrýstingi djúpt undir miðju eldstöðvakerfisins, segir Ari Trausti. „Staðsetningar jarðskjálfta, samkvæmt gögnunum, sýna að skjálftar á þriggja til tíu kílómetra dýpi eru algengastir. Þeir verða í stökka hluta jarðskorpunnar, stundum kallaðir brotaskjálftar. Allnokkrar dýpri jarðhræringar, á 20 til 25 kílómetra dýpi, geta hins vegar táknað að kvika rís undir miðju eldstöðvakerfisins. Fyrir því ferli eru vísbendingar úr aðdragandanum að Eyjafjallajökulsgosinu 2010. En ég ítreka mikilvægi þess að mín orð og gögnin eru ekki ígildi spár um frekari eldsumbrot. Nóg að segja að líkur á nýjum umbrotum aukist núna. Enginn veit hvar eða hvenær eitthvað slíkt kann að gerast enda getur þessi þróun stöðvast, allt eins og haldið áfram,“ segir Ari Trausti að lokum.Yfir 20 eldgos á sögulegum tímaBárðarbunga í norðanvestanverðum Vatnajökli er virknimiðja í öflugu eldstöðvakerfi sem nær frá Dyngjuhálsi í norðri inn á Torfajökulssvæðið í suðaustri. Það mælist tæplega 200 kílómetra langt og allt að 30 kílómetra breitt.Í kerfinu eru tvær megineldstöðvar, Bárðarbunga og Hamarinn.Eldgos hafa orðið yfir 20 sinnum í Bárðarbungukerfinu á sögulegum tíma. Í upphafi 18. aldar og fram undir 1740 gekk yfir hrina eldgosa og væntanlega gliðnunar í norðurhlutanum.Gjóskulög og jökulhlaup í Jökulsá á Fjöllum benda til þess að eldurinn hafi oft verið uppi undir jökli en það kann líka að hafa gosið á íslausu landi enda nokkuð um nýleg hraun og gíga frá Dyngjuhálsi yfir í Holuhraun.Nokkru fyrr, á 9. og 15. öld, urðu öflugar gos- og rekhrinur í suðurhluta Bárðarbungukerfisins.Fréttin birtist fyrst í Fréttablaðinu 5. maí
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Sextán ára reyndi að stinga lögguna af Innlent Allt önnur spá í kortunum Innlent „Ég kem ekki nálægt þessum málum aftur“ Innlent Gosmóða yfir höfuðborgarsvæðinu í dag Innlent Skynsamlegt að loka gluggum og setja á hringrásarstillingu í bílnum Innlent „Þessi kostnaður hverfur ekki“ Innlent Einn stunginn þegar tveir hópar voru að útkljá sín mál Innlent Karlmaður á þrítugsaldri lést í slysinu á Vesturlandsvegi Innlent Loka vinnuskólanum og leikskólabörnum haldið innandyra Innlent Segir allan áburð um kynferðisbrot úr lausu lofti gripinn Innlent Fleiri fréttir Leiðinlegt þegar hönnun og hagkvæmni er stillt upp sem andstæðum Vonast til þess að ráðgátan um Lögréttutjöldin leysist Rannsaka kynferðisbrot en ekki innbrot Ráðherra sendir lögreglu erindi vegna netsölu áfengis Umdeild ákvörðun ráðherra og gosmóða yfir borginni Auka framlag Íslands til UNRWA um hundrað milljónir Skýra þurfi stöðu ríkissáttasemjara Karlmaður á þrítugsaldri lést í slysinu á Vesturlandsvegi Kári Stefánsson formaður í nýjum starfshóp „Ég kem ekki nálægt þessum málum aftur“ Senda fólk inn úr sólinni Segir allan áburð um kynferðisbrot úr lausu lofti gripinn Sextán ára reyndi að stinga lögguna af Ólíðandi misbeiting matvælaráðherra á valdi Þyrla kölluð út vegna vélsleðaslyss við Langjökul „Svartur dagur fyrir dýravelferð á Íslandi“ Allt önnur spá í kortunum Ólafur Ragnar segir deilur um forsetaembættið endanlega afgreiddar Skynsamlegt að loka gluggum og setja á hringrásarstillingu í bílnum Segja ákvörðun Bjarkeyjar í berhöggi við stjórnarskrá Fjórar snyrtistofur sektaðar fyrir ófullnægjandi verðmerkingar Ákvörðunin skref í rétta átt Loka vinnuskólanum og leikskólabörnum haldið innandyra Óttast að enginn hvalur verði veiddur þrátt fyrir leyfið Fækkar í Þjóðkirkjunni og fjölgar í Siðmennt Hvalveiðar heimilaðar og gosmóða yfir höfuðborginni Bjarkey veitir Hval leyfi til að veiða 128 langreyðar Siðanefnd sýknar Halldór og Vísi af kæru Arnars Þórs Rafmagnsleysi í Kópavogi og Fossvogi Landris hafið að nýju og má gera ráð fyrir öðru gosi Sjá meira