Gerið eitthvað! Þórunn Ólafsdóttir skrifar 29. ágúst 2015 09:35 Á rútubílastöð tæpum tíu kílómetrum frá heimili mínu situr hópur fólks og bíður örlaga sinna. Flóttafólkið, eins og það kallast í daglegu tali. Samheiti yfir fjölbreyttan hóp fólks sem á það kannski eitt sameiginlegt að hafa lagt upp í lífshættulegt ferðalag til að flýja stríðsátök, ofsóknir, dráp og annan hrylling í heimalöndum sínum. Þar sitja læknar, hreingerningarfólk, ömmur, fótboltastjörnur, blaðamenn, kennarar, leikskólabörn, bræður, háskólanemar, húsmæður, leigubílstjórar, og ungbörn. Alls konar fólk. Þau tala alls konar tungumál, eiga sér alls konar drauma og áttu sér einu sinni alls konar líf. Í augnablikinu eiga þau það þó öll sameiginlegt að sitja á rútubílastöð í Suður-Evrópu og éta brauðmola úr lófum forréttindafólks sem stendur og öskrar og æpir og neitar þeim um meira því meira er ekki til. Ekki hérna. Ábótin er norðurfrá, á diskum annarra forréttindahópa. Í höndum ríkisstjórna sem svelgja í sig reyktan lax og yppta öxlum yfir aðstæðum flóttafólksins þarna suðurfrá. Þau æptu af fögnuði, hoppuðu, dönsuðu og grétu af gleði þegar báturinn náði landi. Hættan liðin hjá. Þau eru komin til Evrópu, í skjól fyrir vopnum og stríðsátökum og vonin um öruggari tilveru er næstum áþreifanleg. Við, óbreyttir borgararnir sem tökum á móti þeim, reynum að láta þeim líða eins og þau séu velkomin. Þau hafa nefnilega enn ekki fengið að vita að nærveru þeirra sé ekki óskað. Óeirðalögreglan í Aþenu er enn ekki orðin hluti af raunveruleika þeirra. Hundabúrin. Óþefurinn, örbirgðin og höfnunin. Afmanneskjuvæðingin er ekki hafin fyrir alvöru, en hún er ekki nema einni rútuferð í burtu. Ég skammast mín fyrir að vera hluti af samfélagi sem lítur undan þegar neyðin er svo mikil. Ber við getuleysi og blankheitum. Menningarmun. Ótta. Rasisma. Skömm er tilfinning sem auðvelt er að koma í orð. En tilfinningin gagnvart því að vera hluti af samfélagi sem dæmir fólk í þessum ótrúlegu aðstæðum, hana nær orðaforði minn ekki utan um. Þessa dagana vellur rasisminn nefnilega viðstöðulaust um alla Evrópu eins og ræpa úr rassgati nóróveirusjúklings. Skyndilega eru flestir meðaljónar álfunnar sérfræðingar í einkamálum „þessa fólks“ sem situr hér á rútubílastöðinni og bíður örlaga sinna. Fólk er með fjárhag þeirra og fyrirætlanir á hreinu, trú þeirra ógnar öryggi svínakjötsáts á skandinavískum leikskólum og feðraveldið er sannfært um að ekkert þeirra kunni að meðhöndla konur eins og vestrænum fulltrúum þess sæmir. Ótti. Rasismi. Rætni. Það skiptir engu andskotans máli hvort fólkið sem leitar á náðir forréttinda okkar borðar lifrarkæfu eða með hvaða liði það heldur í enska boltanum. Það skiptir máli að það lifi af. Það skiptir máli að það njóti grundvallarmannréttinda og að komið sé fram við það af virðingu. Og það skiptir öllu máli að við hættum að óttast um forréttindi okkar og sýnum ábyrgð. Ef forréttindi okkar hafa gert okkur að þessum skrímslum, þá erum við betur komin án þeirra hvort sem er. Og vitið til, að sameinast um það stóra verkefni að hjálpa fólki í neyð, að kynnast því, læra af því - slíkt verkefni getur ekki verið annað en samfélaginu til góðs. Umræðan um þetta stóra verkefni einkennist af ótta. Órökréttum ótta - ólíkt ótta þeirra sem sitja og bíða þess svöng og örmagna að við náum áttum. Sjálf óttast ég mest af öllu skeytingarleysi og kynþáttafordóma vestrænna systkina minna. Það er það sem í raun ber að óttast. Hér eru hundruð þúsund manns við það að deyja úr rasisma og vestrænum forréttindum. Mér líður svolítið eins og að ég sitji í bíl sem keyrir framhjá bílslysi án þess að koma til hjálpar. Ekki vegna þess að allir farþegar bifreiðarinnar séu sammála um að líta undan og halda áfram. Þvert á móti. Það er ökumaðurinn sem tekur þessa ákvörðun og neitar að stoppa. Við verðum að sannfæra hann um að stoppa. Eða hoppa út á ferð. Allir geta lent í bílslysi og allir geta lent í stríði. Og ef enginn kemur til bjargar, þá deyr fólk. Í þessu tilfelli ekki af sárum sínum, heldur úr hungri. Úr rasisma og vestrænum forréttindum. Mannréttindasáttmáli Sameinuðu þjóðanna var samþykktur þann 10. desember 1948. Skömmu eftir lok síðari heimsstyrjaldarinnar. Á þeim tímamótum heimssögunnar sá alþjóðasamfélagið nefnilega ástæðu til þess að fara í aðgerðir sem ættu að vernda íbúa heimsins fyrir öðru eins. Samkvæmt Sameinuðu þjóðunum eru nú yfir fimmtíu milljón íbúar þessa heims á flótta. Slíkar tölur hafa ekki sést síðan í síðari heimsstyrjöldinni. Áður en við samþykktum formlega að standa saman og láta annað eins ekki yfir okkur ganga. Á Íslandi búa 330.000 hræður á 103.000 ferkílómetrum. Lítil þjóð í stóru landi með ríkisstjórn sem er viljug til að spandera landinu okkar undir virkjanir og stóriðju, en þegar kemur að því að búa til pláss fyrir nauðstadda samborgara okkar skreppur landið skyndilega saman, verður að nánast engu. Opnum nú huga okkar, hjörtu og landamæri og gerum skyldu okkar gagnvart óttaslegnum, sveltandi systkinum okkar. Við eigum fjöldann allan af fagfólki, plássi og auðlindum sem geta borið uppi mun stærra og fjölbreyttara samfélag. Linnum ekki látunum fyrr en við höfum boðið þúsundir flóttafólks hjartanlega velkomið. Setjum fordæmi og sýnum heiminum að við þorum, getum og viljum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Á rútubílastöð tæpum tíu kílómetrum frá heimili mínu situr hópur fólks og bíður örlaga sinna. Flóttafólkið, eins og það kallast í daglegu tali. Samheiti yfir fjölbreyttan hóp fólks sem á það kannski eitt sameiginlegt að hafa lagt upp í lífshættulegt ferðalag til að flýja stríðsátök, ofsóknir, dráp og annan hrylling í heimalöndum sínum. Þar sitja læknar, hreingerningarfólk, ömmur, fótboltastjörnur, blaðamenn, kennarar, leikskólabörn, bræður, háskólanemar, húsmæður, leigubílstjórar, og ungbörn. Alls konar fólk. Þau tala alls konar tungumál, eiga sér alls konar drauma og áttu sér einu sinni alls konar líf. Í augnablikinu eiga þau það þó öll sameiginlegt að sitja á rútubílastöð í Suður-Evrópu og éta brauðmola úr lófum forréttindafólks sem stendur og öskrar og æpir og neitar þeim um meira því meira er ekki til. Ekki hérna. Ábótin er norðurfrá, á diskum annarra forréttindahópa. Í höndum ríkisstjórna sem svelgja í sig reyktan lax og yppta öxlum yfir aðstæðum flóttafólksins þarna suðurfrá. Þau æptu af fögnuði, hoppuðu, dönsuðu og grétu af gleði þegar báturinn náði landi. Hættan liðin hjá. Þau eru komin til Evrópu, í skjól fyrir vopnum og stríðsátökum og vonin um öruggari tilveru er næstum áþreifanleg. Við, óbreyttir borgararnir sem tökum á móti þeim, reynum að láta þeim líða eins og þau séu velkomin. Þau hafa nefnilega enn ekki fengið að vita að nærveru þeirra sé ekki óskað. Óeirðalögreglan í Aþenu er enn ekki orðin hluti af raunveruleika þeirra. Hundabúrin. Óþefurinn, örbirgðin og höfnunin. Afmanneskjuvæðingin er ekki hafin fyrir alvöru, en hún er ekki nema einni rútuferð í burtu. Ég skammast mín fyrir að vera hluti af samfélagi sem lítur undan þegar neyðin er svo mikil. Ber við getuleysi og blankheitum. Menningarmun. Ótta. Rasisma. Skömm er tilfinning sem auðvelt er að koma í orð. En tilfinningin gagnvart því að vera hluti af samfélagi sem dæmir fólk í þessum ótrúlegu aðstæðum, hana nær orðaforði minn ekki utan um. Þessa dagana vellur rasisminn nefnilega viðstöðulaust um alla Evrópu eins og ræpa úr rassgati nóróveirusjúklings. Skyndilega eru flestir meðaljónar álfunnar sérfræðingar í einkamálum „þessa fólks“ sem situr hér á rútubílastöðinni og bíður örlaga sinna. Fólk er með fjárhag þeirra og fyrirætlanir á hreinu, trú þeirra ógnar öryggi svínakjötsáts á skandinavískum leikskólum og feðraveldið er sannfært um að ekkert þeirra kunni að meðhöndla konur eins og vestrænum fulltrúum þess sæmir. Ótti. Rasismi. Rætni. Það skiptir engu andskotans máli hvort fólkið sem leitar á náðir forréttinda okkar borðar lifrarkæfu eða með hvaða liði það heldur í enska boltanum. Það skiptir máli að það lifi af. Það skiptir máli að það njóti grundvallarmannréttinda og að komið sé fram við það af virðingu. Og það skiptir öllu máli að við hættum að óttast um forréttindi okkar og sýnum ábyrgð. Ef forréttindi okkar hafa gert okkur að þessum skrímslum, þá erum við betur komin án þeirra hvort sem er. Og vitið til, að sameinast um það stóra verkefni að hjálpa fólki í neyð, að kynnast því, læra af því - slíkt verkefni getur ekki verið annað en samfélaginu til góðs. Umræðan um þetta stóra verkefni einkennist af ótta. Órökréttum ótta - ólíkt ótta þeirra sem sitja og bíða þess svöng og örmagna að við náum áttum. Sjálf óttast ég mest af öllu skeytingarleysi og kynþáttafordóma vestrænna systkina minna. Það er það sem í raun ber að óttast. Hér eru hundruð þúsund manns við það að deyja úr rasisma og vestrænum forréttindum. Mér líður svolítið eins og að ég sitji í bíl sem keyrir framhjá bílslysi án þess að koma til hjálpar. Ekki vegna þess að allir farþegar bifreiðarinnar séu sammála um að líta undan og halda áfram. Þvert á móti. Það er ökumaðurinn sem tekur þessa ákvörðun og neitar að stoppa. Við verðum að sannfæra hann um að stoppa. Eða hoppa út á ferð. Allir geta lent í bílslysi og allir geta lent í stríði. Og ef enginn kemur til bjargar, þá deyr fólk. Í þessu tilfelli ekki af sárum sínum, heldur úr hungri. Úr rasisma og vestrænum forréttindum. Mannréttindasáttmáli Sameinuðu þjóðanna var samþykktur þann 10. desember 1948. Skömmu eftir lok síðari heimsstyrjaldarinnar. Á þeim tímamótum heimssögunnar sá alþjóðasamfélagið nefnilega ástæðu til þess að fara í aðgerðir sem ættu að vernda íbúa heimsins fyrir öðru eins. Samkvæmt Sameinuðu þjóðunum eru nú yfir fimmtíu milljón íbúar þessa heims á flótta. Slíkar tölur hafa ekki sést síðan í síðari heimsstyrjöldinni. Áður en við samþykktum formlega að standa saman og láta annað eins ekki yfir okkur ganga. Á Íslandi búa 330.000 hræður á 103.000 ferkílómetrum. Lítil þjóð í stóru landi með ríkisstjórn sem er viljug til að spandera landinu okkar undir virkjanir og stóriðju, en þegar kemur að því að búa til pláss fyrir nauðstadda samborgara okkar skreppur landið skyndilega saman, verður að nánast engu. Opnum nú huga okkar, hjörtu og landamæri og gerum skyldu okkar gagnvart óttaslegnum, sveltandi systkinum okkar. Við eigum fjöldann allan af fagfólki, plássi og auðlindum sem geta borið uppi mun stærra og fjölbreyttara samfélag. Linnum ekki látunum fyrr en við höfum boðið þúsundir flóttafólks hjartanlega velkomið. Setjum fordæmi og sýnum heiminum að við þorum, getum og viljum.
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar