Þegar að kantsteinn er hindrun 30. mars 2015 10:53 Aðgengi fatlaðs fólks að samfélagi okkar eru mikil takmörk sett. Ástæðurnar fyrir því eru margar en í grunninn byggir hið slæma aðgengi á úreltum viðhorfum þar sem ekki hefur verið gert ráð fyrir fötluðu fólki í samfélaginu. Aðgengi er mjög vítt hugtak. Í því felst meðal annars að fatlað fólk hafi aðgang að hinu efnislega umhverfi og detta þá eflaust mörgum í hug lyftur, rampar og rúnnaðir kantsteinar sem virðast ekki vera sérstaklega mikið inn í dag. Mörg bíóhús, veitingastaðir, skemmtistaðir, leikhús, kaffihús og jafnvel menntastofnanir og vinnustaðir gera ekki ráð fyrir aðgengi fyrir fólk í hjólastólum. Oftar en ekki eru lyftur auk þess of litlar og rampar of brattir. Fólk með hreyfihömlun þekkir það manna best hversu slæmt slíkt aðgengi er í okkar samfélagi. Aðgengi er hins vegar ekki bara að komast leiðar sinnar án þess að stöku kantsteinn hafi meiri áhrif en hann raunverulega þarf. Aðgengi er að geta nýtt samgöngur og að hafa aðgang að fréttum og upplýsingum um þjónustu og eigin réttindi með þeirri tjáskiptaleið sem hentar hverjum og einum. Aðgengi er að að geta unnið á almennum vinnumarkaði og að geta sótt sér menntun á öllum skólastigum. Við getum ekki sagt að fatlað fólk búi við jafnrétti ef það er aðeins velkomið í þetta samfélag að hluta. Heft aðgengi einstaklinga að samfélaginu, á grundvelli fötlunar, er mismunun. Stutt er síðan Ferðaþjónusta fatlaðra á höfuðborgarsvæðinu olli mikilli samfélagslegri umræðu. Fatlað fólk komst ekki ferða sinna og mátti líða þjáningar sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir hefði ekki verið ráðist í hlutina að vanhugsuðu og illa undirbúnu máli. Í kjölfar marga mistaka var sett á neyðarstjórn Strætó sem lauk störfum þann 5. mars síðastliðinn. Stjórnin skilaði af sér skýrslu um stöðu ferðaþjónustu fatlaðs fólks og gerði tillögur að breytingum. Ljóst er að röð fjölmargra alvarlegra mistaka, sem skýrsluhöfundar, Reykjavíkurborg og Strætó kalla alltof oft atvik, voru gerð innan ferðaþjónustunnar. Slík mistök hefði verið hægt að koma í veg fyrir með samráði við fatlað fólk, hagsmunasamtök þess og fagfólk. Vert er að geta þess að einungis brot áðurnefndra mistaka birtist í fjölmiðlum og náði þannig til eyrna almennings, meðal annars vegna trúnaðarskyldu fagfólks. Vanþjónusta Strætó við fatlað fólk á undanförnum mánuðum er aðeins ein birtingarmynd þess misréttis sem fatlað fólk hefur búið við í gegnum tíðina og býr enn við í íslensku samfélagi. Þar er aðgengi fatlaðs fólks að samfélaginu litið léttvægum augum. Ekki nóg með að svo mánuðum skipti væri fatlað fólk seint til vinnu, í skóla og missti af viðburðum sem höfðu tilfinningalegt gildi heldur var lífi þess í raun ógnað. Þetta er mannréttindabrot og verður að skoða í miklu stærra samhengi en eingöngu út frá einu fyrirtæki. Endurskipulagning ferðaþjónustu fatlaðs fólks, sem gekk í gildi um áramótin, var vanhugsuð frá upphafi. Alltof seint var brugðist við. Skýrsla neyðarstjórnar sýnir að ekki var hugsað til þarfa notenda. Í skýrslunni kemur fram að ferðaþjónusta fatlaðs fólks sé þess eðlis að ekki henti að setja hana í útboð á þann hátt sem gert var. Spyrja má að því hvort slík þjónusta eigi yfir höfuð að fara í útboð til einkaaðila. Hér er ekki um að ræða vöruflutninga eða iðnaðarframkvæmdir heldur þjónustu við fólk. Framkvæmd þjónustunnar á ekki að miða að því að hún kosti sem minnst heldur að gæði hennar séu sem mest. Það er óskandi að hin bága framkvæmd ferðaþjónustu fatlaðs fólks hingað til verði víti til varnaðar þegar litið er til þjónustu við fatlað fólk í framtíðinni. Þótt alltof mikið hafi þurft til hefur umræða í samfélaginu um réttindi og lífskjör fólks sem þarf á stuðningi að halda aukist undanfarið. Sú umræða hlýtur að hafa jákvæð áhrif og stuðlar vonandi að breytingum. Í skýrslu neyðarstjórnar má strax finna vísi að slíku. Þar er fjallað um að koma þurfi á laggirnar starfi stjórnanda ferðaþjónustu fatlaðs fólks sem hafi þekkingu á þjónustu við fatlað fólk. Ljóst er að löngu er orðið tímabært að aðilar með slíka þekkingu, til að mynda þroskaþjálfar, starfi innan ferðaþjónustu fatlaðs fólks. Þannig er meðal annars hægt að stuðla að því að fötluðu fólki sé sýnd virðing. Fyrst og fremst þarf þó að hlusta á þarfir notenda og hafa virkt samráð við þá, ekki eingöngu þegar illa gengur. Fatlað fólk þarf að hafa aðgengi að samfélaginu sem það býr í. Það merkir að á öllum sviðum samfélagsins, líka þeim sem ekki hefur þótt eðlilegt hingað til að fatlað fólk tilheyri, þarf að starfa fólk sem hefur þekkingu á málefnum fatlaðs fólks og að hafa samráð við fatlað fólk sem hefur reynsluna og þekkinguna á eigin þörfum manna best. Reynslan sýnir að þess er þörf. Þannig er hægt að breyta viðhorfum og búa til umhverfi þar sem alls staðar er gert ráð fyrir fólki. Fatlað fólk er nefnilega líka fólk skyldi það hafa gleymst einhvers staðar á leiðinni. Það kann að koma á óvart en það er hægt að koma í veg fyrir að einn manngerður kantsteinn sé látinn hindra fólk til athafna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Sjá meira
Aðgengi fatlaðs fólks að samfélagi okkar eru mikil takmörk sett. Ástæðurnar fyrir því eru margar en í grunninn byggir hið slæma aðgengi á úreltum viðhorfum þar sem ekki hefur verið gert ráð fyrir fötluðu fólki í samfélaginu. Aðgengi er mjög vítt hugtak. Í því felst meðal annars að fatlað fólk hafi aðgang að hinu efnislega umhverfi og detta þá eflaust mörgum í hug lyftur, rampar og rúnnaðir kantsteinar sem virðast ekki vera sérstaklega mikið inn í dag. Mörg bíóhús, veitingastaðir, skemmtistaðir, leikhús, kaffihús og jafnvel menntastofnanir og vinnustaðir gera ekki ráð fyrir aðgengi fyrir fólk í hjólastólum. Oftar en ekki eru lyftur auk þess of litlar og rampar of brattir. Fólk með hreyfihömlun þekkir það manna best hversu slæmt slíkt aðgengi er í okkar samfélagi. Aðgengi er hins vegar ekki bara að komast leiðar sinnar án þess að stöku kantsteinn hafi meiri áhrif en hann raunverulega þarf. Aðgengi er að geta nýtt samgöngur og að hafa aðgang að fréttum og upplýsingum um þjónustu og eigin réttindi með þeirri tjáskiptaleið sem hentar hverjum og einum. Aðgengi er að að geta unnið á almennum vinnumarkaði og að geta sótt sér menntun á öllum skólastigum. Við getum ekki sagt að fatlað fólk búi við jafnrétti ef það er aðeins velkomið í þetta samfélag að hluta. Heft aðgengi einstaklinga að samfélaginu, á grundvelli fötlunar, er mismunun. Stutt er síðan Ferðaþjónusta fatlaðra á höfuðborgarsvæðinu olli mikilli samfélagslegri umræðu. Fatlað fólk komst ekki ferða sinna og mátti líða þjáningar sem hefði verið hægt að koma í veg fyrir hefði ekki verið ráðist í hlutina að vanhugsuðu og illa undirbúnu máli. Í kjölfar marga mistaka var sett á neyðarstjórn Strætó sem lauk störfum þann 5. mars síðastliðinn. Stjórnin skilaði af sér skýrslu um stöðu ferðaþjónustu fatlaðs fólks og gerði tillögur að breytingum. Ljóst er að röð fjölmargra alvarlegra mistaka, sem skýrsluhöfundar, Reykjavíkurborg og Strætó kalla alltof oft atvik, voru gerð innan ferðaþjónustunnar. Slík mistök hefði verið hægt að koma í veg fyrir með samráði við fatlað fólk, hagsmunasamtök þess og fagfólk. Vert er að geta þess að einungis brot áðurnefndra mistaka birtist í fjölmiðlum og náði þannig til eyrna almennings, meðal annars vegna trúnaðarskyldu fagfólks. Vanþjónusta Strætó við fatlað fólk á undanförnum mánuðum er aðeins ein birtingarmynd þess misréttis sem fatlað fólk hefur búið við í gegnum tíðina og býr enn við í íslensku samfélagi. Þar er aðgengi fatlaðs fólks að samfélaginu litið léttvægum augum. Ekki nóg með að svo mánuðum skipti væri fatlað fólk seint til vinnu, í skóla og missti af viðburðum sem höfðu tilfinningalegt gildi heldur var lífi þess í raun ógnað. Þetta er mannréttindabrot og verður að skoða í miklu stærra samhengi en eingöngu út frá einu fyrirtæki. Endurskipulagning ferðaþjónustu fatlaðs fólks, sem gekk í gildi um áramótin, var vanhugsuð frá upphafi. Alltof seint var brugðist við. Skýrsla neyðarstjórnar sýnir að ekki var hugsað til þarfa notenda. Í skýrslunni kemur fram að ferðaþjónusta fatlaðs fólks sé þess eðlis að ekki henti að setja hana í útboð á þann hátt sem gert var. Spyrja má að því hvort slík þjónusta eigi yfir höfuð að fara í útboð til einkaaðila. Hér er ekki um að ræða vöruflutninga eða iðnaðarframkvæmdir heldur þjónustu við fólk. Framkvæmd þjónustunnar á ekki að miða að því að hún kosti sem minnst heldur að gæði hennar séu sem mest. Það er óskandi að hin bága framkvæmd ferðaþjónustu fatlaðs fólks hingað til verði víti til varnaðar þegar litið er til þjónustu við fatlað fólk í framtíðinni. Þótt alltof mikið hafi þurft til hefur umræða í samfélaginu um réttindi og lífskjör fólks sem þarf á stuðningi að halda aukist undanfarið. Sú umræða hlýtur að hafa jákvæð áhrif og stuðlar vonandi að breytingum. Í skýrslu neyðarstjórnar má strax finna vísi að slíku. Þar er fjallað um að koma þurfi á laggirnar starfi stjórnanda ferðaþjónustu fatlaðs fólks sem hafi þekkingu á þjónustu við fatlað fólk. Ljóst er að löngu er orðið tímabært að aðilar með slíka þekkingu, til að mynda þroskaþjálfar, starfi innan ferðaþjónustu fatlaðs fólks. Þannig er meðal annars hægt að stuðla að því að fötluðu fólki sé sýnd virðing. Fyrst og fremst þarf þó að hlusta á þarfir notenda og hafa virkt samráð við þá, ekki eingöngu þegar illa gengur. Fatlað fólk þarf að hafa aðgengi að samfélaginu sem það býr í. Það merkir að á öllum sviðum samfélagsins, líka þeim sem ekki hefur þótt eðlilegt hingað til að fatlað fólk tilheyri, þarf að starfa fólk sem hefur þekkingu á málefnum fatlaðs fólks og að hafa samráð við fatlað fólk sem hefur reynsluna og þekkinguna á eigin þörfum manna best. Reynslan sýnir að þess er þörf. Þannig er hægt að breyta viðhorfum og búa til umhverfi þar sem alls staðar er gert ráð fyrir fólki. Fatlað fólk er nefnilega líka fólk skyldi það hafa gleymst einhvers staðar á leiðinni. Það kann að koma á óvart en það er hægt að koma í veg fyrir að einn manngerður kantsteinn sé látinn hindra fólk til athafna.
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun