Engin verktakaflétta síðustu þrjú ár

Verktakar hafa ekki nýtt sér galla í reglum Íbúðalánasjóðs til þess að græða á byggingu íbúða frá árinu 2010 samkvæmt upplýsingum frá Íbúðalánasjóði.

Í Fréttablaðinu í dag segir að byggingaverktakar gátu grætt á lánakerfi Íbúðalánasjóðs, óháð eftirspurn á íbúðamarkaði. En fram kemur í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis um málefni Íbúðalánasjóðs að sjóðurinn hafi tapað meira á lánum sínum til leiguaðila og byggingaverktaka heldur en til einstaklinga.

Til dæmis gat verktaki byggt húsnæði fyrir 85 prósent af kostnaðar­viðmiði og rukkað síðan leigufélag – sem hann átti sjálfur – um 100 prósent af viðmiðinu og fengið 90 prósent af viðmiðinu sem lán frá Íbúðalánasjóði.

Leigufélagið greiddi svo verktakanum andvirði lánsins og græddi 5 prósent af áætluðum byggingakostnaði.

Þannig gat byggingaverktakinn sett leigufélagið í þrot og horfið á braut með gróðann en Íbúðalánasjóður sat uppi með byggingu sem enginn hafði á áhuga á að búa í.

Reglugerðunum hefur ekki verið breytt. Samkvæmt upplýsingnum frá velferðarráðuneytinu voru lög samþykkt árið 2012 þar sem heimildir Íbúðalánasjóðs til lánveitinga vegna leiguíbúða voru þrengdar verulega og eru nú alfarið bundnar við félög sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni og hafa það sem markmið að eiga og reka leiguíbúðir til lengri tíma.  Þær breytingar eru tilkomnar vegna EES-reglna.

Þá fengust þau svör frá ráðuneytinu að það og Íbúðalánasjóður hafi unnið saman að gerð reglugerðarinnar sem var send Sambandi sveitarfélaga til umsagnar fyrir nokkru og er ráðuneytið nú að vinna úr þeim.

Í grein Fréttablaðsins í dag segir að verktakar og leiguaðilar notfærðu sér slæma umgjörð sjóðsins til þess að græða á honum.

Íbúðalánasjóður lánaði leiguaðilum og byggingaverktökum allt að 90 prósent af viðmiðunarkostnaði húsnæðis án þess að kanna hvort forsenda væri fyrir slíkum byggingum.

Íbúðalánasjóður bar nánast alla ábyrgð á fjárfestingunni þar sem ekki var krafist ábyrgðaryfirlýsingar frá viðurkenndri fjármálastofnun.

Byggingaverktakar gátu smíðað íbúðir fyrir lægri fjárhæð en Íbúðalánasjóður miðaði við þar sem sjóðurinn reiknaði viðmiðunarverð á leiguhúsnæði út frá fjölda fermetra en ekki leiguverðs.

Leigufélög, sem voru í eigu byggingaverktaka, gátu þannig grætt verulega á byggingu leiguíbúða óháð því hvort þörf væri á íbúðum eða hvort nokkur íbúð yrði leigð út.

Í rannsóknarskýrslunni er bent á að umgjörðin um leigufélagalánin hafi verið illa hugsuð frá upphafi. Kröfur um eigið fé voru litlar og stundum var þeim ekki fylgt eftir.