Mengunarhneykslið Ólína Þorvarðardóttir skrifar 6. janúar 2011 06:15 Díoxínmengunin frá sorpbrennslustöðinni Funa í Engidal er þungt áfall fyrir íbúa Ísafjarðarbæjar. Díoxín er meðal eitruðustu efna sem fyrirfinnast í umhverfinu. Það mældist tuttugu sinnum yfir viðurkenndum heilsuverndarmörkum frá Funa árið 2007. Það var í fyrsta og eina skiptið sem efnið hefur verið mælt, svo enginn veit hve mörg ár Ísfirðingar höfðu andað eitrinu að sér fram að því. Langvarandi blámóða frá soprbrennslunni vekur þó óneitanlega grunsemdir um að svo kunni að hafa verið nokkra hríð. Fengu íbúar Skutulsfjarðar vitneskju um þessa heilsufarsvá þegar hún lá fyrir? Nei. Fengu kjörnir fulltrúar í bæjarstjórn Ísafjarðarbæjar vitneskju um þetta? Sú vitneskja virðist hafa verið bundin við örfáa einstaklinga í bæjarkerfinu, þáverandi ráðamenn bæjarins. Upplýsingar um díoxínmengun frá Funa koma fyrst „upp á borðið" í júlí síðastliðnum - þremur árum eftir að mæling var gerð - þá að afstöðum. Aldrei, á þessu þriggja ára tímabili, þótti ástæða til þess að upplýsa bæjarbúa eða bæjarfulltrúa sérstaklega um þá stöðu sem upp var komin: Tuttugufalda díoxíðmengun frá sorpbrennslustöð í næsta nágrenni við íbúðabyggð. Hefði þó verið full ástæða til. Þess í stað var umræðan vafin inn í vandræðagang um hvort búnaður uppfyllti starfsleyfisskilyrði, hvort hagkvæmara væri að flokka, urða eða flytja sorpið o.s. frv. Hinni aðsteðjandi heilsufarshættu var hinsvegar haldið utan við umræðuna. Fullyrðingar fyrrverandi bæjarstjóra um að upplýsingar um málefni Funa hafi „legið fyrir" eru ekkert annað en hártogun - því yfirborðsleg umfjöllun er ekki það sama og raunverulegar upplýsingar. Þvert á móti er einmitt hægt að drepa málum á dreif með þeim hætti að kaffæra staðreyndir í allskyns orðavaðli um óskylda hluti. Það var einmitt gert í þessu tilviki. Þeim sem vöruðu við og gagnrýndu starfsemi Funa var svarað út úr - jafnvel dregnir sundur og saman í háði. Minnistæð eru mér þau ummæli einhvers spekingsins að blámóðan frá Funa væri „vatnsdropar í lofti". Þegar þessi orð eru skrifuð keppast þeir sem höfðu eftirlits- og upplýsingaskyldu við að vísa hver á annan og láta að því liggja að ekkert sé athugavert við aðgerðarleysið í málinu. Þeim hinum sömu væri sæmra að biðjast afsökunar, því þeir brugðust hrapallega hlutverki sínu og trúnaðarskyldu við umbjóðendur sína, íbúa Ísafjarðarbæjar. Það er grundvallarskylda stjórnvalda að gæta almannaheilla. Aðrir hagsmunir, á borð við fjárhagslega hagsmuni sveitarfélags, einstakra stofnana eða fyrirtækja mega ekki yfirskyggja almannahagsmuni á borð við heilsufarlsegt öryggi og velferð íbúa. Því hefur verið haldið fram að Umhverfisstofnun hafi ekki verið heimilt að loka Funa þegar díoxíðmengun mældist þar tuttugufalt yfir mörkum vegna þess að fyrirtækið hafi þurft aðlögun og svigrúm áður en til lokunar kæmi. Þessi rök hafa holan hljóm enda þótt vísað sé í stjórnsýslulög. Hvers virði er rekstrarleg „svigrúm" sorpbrennslustöðvar samanborið við heilsufar þeirra sem anda að sér eiturefnum á sama tíma? Afleiðingar þessa grafalvarlega máls eru enganveginn fyrirsjáanlegar á þessari stundu. Þyngstar áhyggjur hefur maður auðvitað af heilsufari þeirra sem hafa búið og starfað næst Funa. Augljóslega þarf að rannsaka heilsufar íbúanna í framhaldi af þessum atburðum. Það hvernig málið ber að kallar einnig á tafarlausa rannsókn á því hvernig eftirliti og umsýslu hefur verið háttað. Enn eru starfandi sorpbrennslustöðvar á Íslandi sem eru á sambærilegum undanþágum og Funi hafði. Hvernig er eftirliti með þeim háttað? Umhverfisnefnd Alþingis mun funda um þetta mál næstkomandi föstudag kl. 9.30. Á þann fund hafa m.a. verið boðaðir fulltrúar frá Umhverfisstofnun, matvælastofnun, bæjarstjórn Ísafjarðarbæjar og heilbrigðiseftirlitinu. Ég óskaði eftir þessum fundi til þess að nefndin geti farið heildstætt yfir aðdraganda málsins og áttað sig á því hvað fór úrskeiðis og hvernig hefði betur mátt standa að málum. Ég tel mikilvægt að þegar sú vitneskja liggur fyrir verði tafarlaust gerðar ráðstafanir til þess að skerpa á eftirlitsþættinum, stjórnsýslunni og jafnvel sjálfri löggjöfinni til þess að tryggja að annað eins og þetta geti ekki endurtekið sig. Opinberir aðilar eiga ekki að geta skotið sér á bak við óljósan lagabókstaf þegar líf og heilsa almennings er í húfi. Um aðrar afleiðingar á borð við heilsubrest, fjárhagslegt tjón matvælaframleiðenda og umhverfisskaða er of snemmt að fjalla að svo stöddu. Þau vandamál bíða síns tíma í óræðri framtíð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólína Kjerúlf Þorvarðardóttir Mest lesið Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson Skoðun Skoðun Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Skoðun 7 símtöl í röð - en ekkert fer í gegn Gró Einarsdóttir skrifar Skoðun Áttaviti í öldrunarþjónustu Gunnlaugur Már Briem skrifar Skoðun Í skjóli hvíta bjargvættarins Yousef Ingi Tamimi skrifar Skoðun Að gjamma á stóra grábjörninn getur haft afleiðingar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Lokun Leo Seafood - Afleiðing tvöföldunar veiðigjalda Sigurgeir B. Kristgeirsson skrifar Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Allir geta hjálpað einhverjum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Við erum ekki valdalausar. Við erum óbrjótandi Noorina Khalikyar skrifar Skoðun Vægið eftir sem áður dropi í hafið Hjörtur J Guðmundsson skrifar Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar Skoðun Fólk í sárum veldur tárum Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Sjá meira
Díoxínmengunin frá sorpbrennslustöðinni Funa í Engidal er þungt áfall fyrir íbúa Ísafjarðarbæjar. Díoxín er meðal eitruðustu efna sem fyrirfinnast í umhverfinu. Það mældist tuttugu sinnum yfir viðurkenndum heilsuverndarmörkum frá Funa árið 2007. Það var í fyrsta og eina skiptið sem efnið hefur verið mælt, svo enginn veit hve mörg ár Ísfirðingar höfðu andað eitrinu að sér fram að því. Langvarandi blámóða frá soprbrennslunni vekur þó óneitanlega grunsemdir um að svo kunni að hafa verið nokkra hríð. Fengu íbúar Skutulsfjarðar vitneskju um þessa heilsufarsvá þegar hún lá fyrir? Nei. Fengu kjörnir fulltrúar í bæjarstjórn Ísafjarðarbæjar vitneskju um þetta? Sú vitneskja virðist hafa verið bundin við örfáa einstaklinga í bæjarkerfinu, þáverandi ráðamenn bæjarins. Upplýsingar um díoxínmengun frá Funa koma fyrst „upp á borðið" í júlí síðastliðnum - þremur árum eftir að mæling var gerð - þá að afstöðum. Aldrei, á þessu þriggja ára tímabili, þótti ástæða til þess að upplýsa bæjarbúa eða bæjarfulltrúa sérstaklega um þá stöðu sem upp var komin: Tuttugufalda díoxíðmengun frá sorpbrennslustöð í næsta nágrenni við íbúðabyggð. Hefði þó verið full ástæða til. Þess í stað var umræðan vafin inn í vandræðagang um hvort búnaður uppfyllti starfsleyfisskilyrði, hvort hagkvæmara væri að flokka, urða eða flytja sorpið o.s. frv. Hinni aðsteðjandi heilsufarshættu var hinsvegar haldið utan við umræðuna. Fullyrðingar fyrrverandi bæjarstjóra um að upplýsingar um málefni Funa hafi „legið fyrir" eru ekkert annað en hártogun - því yfirborðsleg umfjöllun er ekki það sama og raunverulegar upplýsingar. Þvert á móti er einmitt hægt að drepa málum á dreif með þeim hætti að kaffæra staðreyndir í allskyns orðavaðli um óskylda hluti. Það var einmitt gert í þessu tilviki. Þeim sem vöruðu við og gagnrýndu starfsemi Funa var svarað út úr - jafnvel dregnir sundur og saman í háði. Minnistæð eru mér þau ummæli einhvers spekingsins að blámóðan frá Funa væri „vatnsdropar í lofti". Þegar þessi orð eru skrifuð keppast þeir sem höfðu eftirlits- og upplýsingaskyldu við að vísa hver á annan og láta að því liggja að ekkert sé athugavert við aðgerðarleysið í málinu. Þeim hinum sömu væri sæmra að biðjast afsökunar, því þeir brugðust hrapallega hlutverki sínu og trúnaðarskyldu við umbjóðendur sína, íbúa Ísafjarðarbæjar. Það er grundvallarskylda stjórnvalda að gæta almannaheilla. Aðrir hagsmunir, á borð við fjárhagslega hagsmuni sveitarfélags, einstakra stofnana eða fyrirtækja mega ekki yfirskyggja almannahagsmuni á borð við heilsufarlsegt öryggi og velferð íbúa. Því hefur verið haldið fram að Umhverfisstofnun hafi ekki verið heimilt að loka Funa þegar díoxíðmengun mældist þar tuttugufalt yfir mörkum vegna þess að fyrirtækið hafi þurft aðlögun og svigrúm áður en til lokunar kæmi. Þessi rök hafa holan hljóm enda þótt vísað sé í stjórnsýslulög. Hvers virði er rekstrarleg „svigrúm" sorpbrennslustöðvar samanborið við heilsufar þeirra sem anda að sér eiturefnum á sama tíma? Afleiðingar þessa grafalvarlega máls eru enganveginn fyrirsjáanlegar á þessari stundu. Þyngstar áhyggjur hefur maður auðvitað af heilsufari þeirra sem hafa búið og starfað næst Funa. Augljóslega þarf að rannsaka heilsufar íbúanna í framhaldi af þessum atburðum. Það hvernig málið ber að kallar einnig á tafarlausa rannsókn á því hvernig eftirliti og umsýslu hefur verið háttað. Enn eru starfandi sorpbrennslustöðvar á Íslandi sem eru á sambærilegum undanþágum og Funi hafði. Hvernig er eftirliti með þeim háttað? Umhverfisnefnd Alþingis mun funda um þetta mál næstkomandi föstudag kl. 9.30. Á þann fund hafa m.a. verið boðaðir fulltrúar frá Umhverfisstofnun, matvælastofnun, bæjarstjórn Ísafjarðarbæjar og heilbrigðiseftirlitinu. Ég óskaði eftir þessum fundi til þess að nefndin geti farið heildstætt yfir aðdraganda málsins og áttað sig á því hvað fór úrskeiðis og hvernig hefði betur mátt standa að málum. Ég tel mikilvægt að þegar sú vitneskja liggur fyrir verði tafarlaust gerðar ráðstafanir til þess að skerpa á eftirlitsþættinum, stjórnsýslunni og jafnvel sjálfri löggjöfinni til þess að tryggja að annað eins og þetta geti ekki endurtekið sig. Opinberir aðilar eiga ekki að geta skotið sér á bak við óljósan lagabókstaf þegar líf og heilsa almennings er í húfi. Um aðrar afleiðingar á borð við heilsubrest, fjárhagslegt tjón matvælaframleiðenda og umhverfisskaða er of snemmt að fjalla að svo stöddu. Þau vandamál bíða síns tíma í óræðri framtíð.
Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson Skoðun
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Skoðun Við getum öll stutt við lesskilning barna - Gleðilegan dag læsis Auður Soffía Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Getur þjóð orðið of rík? – Ádeila frá Noregi sem getur átt við um Ísland Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson Skoðun