NÓG ER NÓG – Heilbrigðiskerfið er í neyðarástandi Ásthildur Kristín Björnsdóttir skrifar 17. maí 2025 07:31 Heilbrigðiskerfið á Íslandi stendur á brauðfótum. Ástandið á bráðamóttökunni í Fossvogi er orðið ómannúðlegt – og það eru engar ýkjur. Sjúklingar með alvarleg veikindi þurfa gjarnan að bíða klukkustundum saman, jafnvel sólarhringum, við óboðlegar aðstæður í þröngu og yfirfullu rými. Næði er nánast ekki fyrir hendi og margir neyðast til að ræða mjög persónuleg og viðkvæm mál við heilbrigðisstarfsfólk með aðra sjúklinga rétt við hliðina. Þá fá margir niðurstöður úr rannsóknum og jafnvel greiningu á alvarlegum heilsuvanda við þessar sömu aðstæður, þar sem allt sem sagt er heyrist vítt og breitt. Þetta skerðir ekki aðeins friðhelgi og reisn sjúklinga heldur getur það haft alvarlegar afleiðingar: Fólk með lífshættuleg einkenni veigrar sér jafnvel við að leita sér hjálpar af ótta við aðgerðaleysi, niðurlægingu og uppgjöf kerfisins. Þetta eru aðstæður sem ekki eiga að líðast í opinberu heilbrigðiskerfi. Þetta ástand er ekki nýtt. Það hefur lengi verið vitað að bráðamóttakan í Fossvogi, sem ber mestan þunga heilbrigðiskerfisins á landinu, hefur ekki bolmagn til að sinna núverandi álagi. Samkvæmt fjölmiðlum hefur verið ákveðið að reisa færanlega einingu við bráðamóttökuna sem bráðabirgðalausn – lýst sem „plástur á svöðusár“. Þetta bætir rými tímabundið en leysir ekki undirliggjandi vandamál. Hvað veldur? Fólki á Íslandi hefur fjölgað um 40 þúsund á aðeins fimm árum (2018–2023). Þar að auki komu 2,2 milljónir ferðamanna til landsins árið 2023. Þessari aukningu hefur ekki verið mætt með sambærilegri eflingu heilbrigðiskerfisins. Á sama tíma er erfitt og í sumum tilfellum ómögulegt að ná sambandi við heimilislækni eða fá tíma hjá heilsugæslu. Þeir sem ekki fá þjónustu þar enda margir á bráðamóttökunni – sem er hvorki mannað né fjármögnuð til að taka við slíkum fjölda. - Fráflæðisvandi og endurhæfing eldra fólks Stórt og vanrækt vandamál er fráflæðið frá bráðamóttökunni og sjúkrahúsinu almennt. Það hefur ekki verið gert ráð fyrir nægilega mörgum hjúkrunarrýmum fyrir eldra fólk sem hefur fengið samþykkt færni- og heilsumat. Dæmi eru um sjúklinga sem eru fastir á sjúkrahúsdeildum í marga mánuði, jafnvel allt að ár, því ekkert úrræði er til staðar fyrir þau. Þeir fara þannig á mis við mikilvæga endurhæfingu sem oft er lykillinn að farsælli öldrun og sjálfstæðu lífi. Þetta tefur útskriftir, þrengir að öðrum sjúklingum og skapar vítahring innan spítalans. Starfsfólkið reynir sitt allra besta Það er augljóst að langflestir þeir sem starfa á bráðamóttökunni – læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og aðrir – leggja sig fram af heilindum og fagmennsku. Þau reyna að halda kerfinu gangandi við óviðunandi aðstæður. En þau eru orðin of fá. Kulnun og brottfall starfsfólks hefur verið viðvarandi vandamál og þjónustan ber þess merki. Það er kerfið sjálft sem bregst fólki – ekki starfsfólkið. Við ættum að krefjast tafarlausra aðgerða: Fjölgun stöðugilda á bráðamóttöku og í heilsugæslu. Það þarf að ráða fleiri – ekki síðar, heldur núna. Mannsæmandi vinnuaðstæður og laun sem endurspegla ábyrgð starfsfólks. Þeir sem bjarga lífum eiga ekki að brenna út. Forgangsröðun heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ríkisins. Heilsa fólks á ekki að vera seinni tíma vandamál. Aðgengi að grunnheilbrigðisþjónustu. Fólk á rétt á að komast að hjá heimilislækni eða heilsugæslu án þess að berjast við kerfið. ⸻ Við getum ekki horft á þetta lengur. Við getum ekki treyst á hetjudáðir starfsfólks á meðan stjórnvöld fresta ákvörðunum og segjast ætla að „skoða málið“. Þegar fólk hættir að leita sér læknishjálpar af ótta við að fá ekki lausn sinna mála – þá hefur kerfið brugðist. ⸻ 🔴 Þetta er neyðarástand. Og við ættum öll að segja: NÓG ER NÓG. Höfundur er þriggja barna móðir, eiginkona og félagsráðgjafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið $€tjum í$lensku á (mat) $€ðilinn! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir Skoðun Tíðahvörf og hormónar – að taka upplýsta ákvörðun Kolbrún Pálsdóttir,Ólöf K. Bjarnadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir,Svanheiður Lóa Rafnsdóttir Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun Skoðun Skoðun $€tjum í$lensku á (mat) $€ðilinn! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Minna tal, meiri uppbygging Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Ný nálgun – sama markmið: Heimili fyrir fólkið í borginni Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Geymt en ekki gleymt Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson skrifar Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Saman getum við komið í veg fyrir slag Alma D. Möller skrifar Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar Skoðun Blóðtaka er ekki landbúnaður Guðrún Scheving Thorsteinsson,Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Svar til stjórnunarlegs ábyrgðarmanns frá Keflavík Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnin ræðst gegn launafólki og atvinnulausum Finnbjörn A. Hermannson skrifar Skoðun 764/O9A: Kannt þú að vernda barnið á netinu? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Opinberir starfsmenn kjósa síður áminningarskyldu Ísak Einar Rúnarsson skrifar Skoðun Einkavæðing orkunnar, skattasniðganga og lífeyrissjóðir Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Er gervigreindarprestur trúlaus eða trúaður? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Skattaferðalandið Ísland Björn Ragnarsson skrifar Skoðun Til hamingju Víkingur Heiðar! Halla Hrund Logadóttir skrifar Sjá meira
Heilbrigðiskerfið á Íslandi stendur á brauðfótum. Ástandið á bráðamóttökunni í Fossvogi er orðið ómannúðlegt – og það eru engar ýkjur. Sjúklingar með alvarleg veikindi þurfa gjarnan að bíða klukkustundum saman, jafnvel sólarhringum, við óboðlegar aðstæður í þröngu og yfirfullu rými. Næði er nánast ekki fyrir hendi og margir neyðast til að ræða mjög persónuleg og viðkvæm mál við heilbrigðisstarfsfólk með aðra sjúklinga rétt við hliðina. Þá fá margir niðurstöður úr rannsóknum og jafnvel greiningu á alvarlegum heilsuvanda við þessar sömu aðstæður, þar sem allt sem sagt er heyrist vítt og breitt. Þetta skerðir ekki aðeins friðhelgi og reisn sjúklinga heldur getur það haft alvarlegar afleiðingar: Fólk með lífshættuleg einkenni veigrar sér jafnvel við að leita sér hjálpar af ótta við aðgerðaleysi, niðurlægingu og uppgjöf kerfisins. Þetta eru aðstæður sem ekki eiga að líðast í opinberu heilbrigðiskerfi. Þetta ástand er ekki nýtt. Það hefur lengi verið vitað að bráðamóttakan í Fossvogi, sem ber mestan þunga heilbrigðiskerfisins á landinu, hefur ekki bolmagn til að sinna núverandi álagi. Samkvæmt fjölmiðlum hefur verið ákveðið að reisa færanlega einingu við bráðamóttökuna sem bráðabirgðalausn – lýst sem „plástur á svöðusár“. Þetta bætir rými tímabundið en leysir ekki undirliggjandi vandamál. Hvað veldur? Fólki á Íslandi hefur fjölgað um 40 þúsund á aðeins fimm árum (2018–2023). Þar að auki komu 2,2 milljónir ferðamanna til landsins árið 2023. Þessari aukningu hefur ekki verið mætt með sambærilegri eflingu heilbrigðiskerfisins. Á sama tíma er erfitt og í sumum tilfellum ómögulegt að ná sambandi við heimilislækni eða fá tíma hjá heilsugæslu. Þeir sem ekki fá þjónustu þar enda margir á bráðamóttökunni – sem er hvorki mannað né fjármögnuð til að taka við slíkum fjölda. - Fráflæðisvandi og endurhæfing eldra fólks Stórt og vanrækt vandamál er fráflæðið frá bráðamóttökunni og sjúkrahúsinu almennt. Það hefur ekki verið gert ráð fyrir nægilega mörgum hjúkrunarrýmum fyrir eldra fólk sem hefur fengið samþykkt færni- og heilsumat. Dæmi eru um sjúklinga sem eru fastir á sjúkrahúsdeildum í marga mánuði, jafnvel allt að ár, því ekkert úrræði er til staðar fyrir þau. Þeir fara þannig á mis við mikilvæga endurhæfingu sem oft er lykillinn að farsælli öldrun og sjálfstæðu lífi. Þetta tefur útskriftir, þrengir að öðrum sjúklingum og skapar vítahring innan spítalans. Starfsfólkið reynir sitt allra besta Það er augljóst að langflestir þeir sem starfa á bráðamóttökunni – læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og aðrir – leggja sig fram af heilindum og fagmennsku. Þau reyna að halda kerfinu gangandi við óviðunandi aðstæður. En þau eru orðin of fá. Kulnun og brottfall starfsfólks hefur verið viðvarandi vandamál og þjónustan ber þess merki. Það er kerfið sjálft sem bregst fólki – ekki starfsfólkið. Við ættum að krefjast tafarlausra aðgerða: Fjölgun stöðugilda á bráðamóttöku og í heilsugæslu. Það þarf að ráða fleiri – ekki síðar, heldur núna. Mannsæmandi vinnuaðstæður og laun sem endurspegla ábyrgð starfsfólks. Þeir sem bjarga lífum eiga ekki að brenna út. Forgangsröðun heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ríkisins. Heilsa fólks á ekki að vera seinni tíma vandamál. Aðgengi að grunnheilbrigðisþjónustu. Fólk á rétt á að komast að hjá heimilislækni eða heilsugæslu án þess að berjast við kerfið. ⸻ Við getum ekki horft á þetta lengur. Við getum ekki treyst á hetjudáðir starfsfólks á meðan stjórnvöld fresta ákvörðunum og segjast ætla að „skoða málið“. Þegar fólk hættir að leita sér læknishjálpar af ótta við að fá ekki lausn sinna mála – þá hefur kerfið brugðist. ⸻ 🔴 Þetta er neyðarástand. Og við ættum öll að segja: NÓG ER NÓG. Höfundur er þriggja barna móðir, eiginkona og félagsráðgjafi.
Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir Skoðun
Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Tíðahvörf og hormónar – að taka upplýsta ákvörðun Kolbrún Pálsdóttir,Ólöf K. Bjarnadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir,Svanheiður Lóa Rafnsdóttir Skoðun
Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun
Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar
Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Skoðun Lýðræði eða hópeinelti? Margrét Pétursdóttir,Þórarinn Haraldsson,Þórdís Guðjónsdóttir,Sigurveig Benediktsdóttir skrifar
Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir Skoðun
Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Tíðahvörf og hormónar – að taka upplýsta ákvörðun Kolbrún Pálsdóttir,Ólöf K. Bjarnadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir,Svanheiður Lóa Rafnsdóttir Skoðun
Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson Skoðun