NÓG ER NÓG – Heilbrigðiskerfið er í neyðarástandi Ásthildur Kristín Björnsdóttir skrifar 17. maí 2025 07:31 Heilbrigðiskerfið á Íslandi stendur á brauðfótum. Ástandið á bráðamóttökunni í Fossvogi er orðið ómannúðlegt – og það eru engar ýkjur. Sjúklingar með alvarleg veikindi þurfa gjarnan að bíða klukkustundum saman, jafnvel sólarhringum, við óboðlegar aðstæður í þröngu og yfirfullu rými. Næði er nánast ekki fyrir hendi og margir neyðast til að ræða mjög persónuleg og viðkvæm mál við heilbrigðisstarfsfólk með aðra sjúklinga rétt við hliðina. Þá fá margir niðurstöður úr rannsóknum og jafnvel greiningu á alvarlegum heilsuvanda við þessar sömu aðstæður, þar sem allt sem sagt er heyrist vítt og breitt. Þetta skerðir ekki aðeins friðhelgi og reisn sjúklinga heldur getur það haft alvarlegar afleiðingar: Fólk með lífshættuleg einkenni veigrar sér jafnvel við að leita sér hjálpar af ótta við aðgerðaleysi, niðurlægingu og uppgjöf kerfisins. Þetta eru aðstæður sem ekki eiga að líðast í opinberu heilbrigðiskerfi. Þetta ástand er ekki nýtt. Það hefur lengi verið vitað að bráðamóttakan í Fossvogi, sem ber mestan þunga heilbrigðiskerfisins á landinu, hefur ekki bolmagn til að sinna núverandi álagi. Samkvæmt fjölmiðlum hefur verið ákveðið að reisa færanlega einingu við bráðamóttökuna sem bráðabirgðalausn – lýst sem „plástur á svöðusár“. Þetta bætir rými tímabundið en leysir ekki undirliggjandi vandamál. Hvað veldur? Fólki á Íslandi hefur fjölgað um 40 þúsund á aðeins fimm árum (2018–2023). Þar að auki komu 2,2 milljónir ferðamanna til landsins árið 2023. Þessari aukningu hefur ekki verið mætt með sambærilegri eflingu heilbrigðiskerfisins. Á sama tíma er erfitt og í sumum tilfellum ómögulegt að ná sambandi við heimilislækni eða fá tíma hjá heilsugæslu. Þeir sem ekki fá þjónustu þar enda margir á bráðamóttökunni – sem er hvorki mannað né fjármögnuð til að taka við slíkum fjölda. - Fráflæðisvandi og endurhæfing eldra fólks Stórt og vanrækt vandamál er fráflæðið frá bráðamóttökunni og sjúkrahúsinu almennt. Það hefur ekki verið gert ráð fyrir nægilega mörgum hjúkrunarrýmum fyrir eldra fólk sem hefur fengið samþykkt færni- og heilsumat. Dæmi eru um sjúklinga sem eru fastir á sjúkrahúsdeildum í marga mánuði, jafnvel allt að ár, því ekkert úrræði er til staðar fyrir þau. Þeir fara þannig á mis við mikilvæga endurhæfingu sem oft er lykillinn að farsælli öldrun og sjálfstæðu lífi. Þetta tefur útskriftir, þrengir að öðrum sjúklingum og skapar vítahring innan spítalans. Starfsfólkið reynir sitt allra besta Það er augljóst að langflestir þeir sem starfa á bráðamóttökunni – læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og aðrir – leggja sig fram af heilindum og fagmennsku. Þau reyna að halda kerfinu gangandi við óviðunandi aðstæður. En þau eru orðin of fá. Kulnun og brottfall starfsfólks hefur verið viðvarandi vandamál og þjónustan ber þess merki. Það er kerfið sjálft sem bregst fólki – ekki starfsfólkið. Við ættum að krefjast tafarlausra aðgerða: Fjölgun stöðugilda á bráðamóttöku og í heilsugæslu. Það þarf að ráða fleiri – ekki síðar, heldur núna. Mannsæmandi vinnuaðstæður og laun sem endurspegla ábyrgð starfsfólks. Þeir sem bjarga lífum eiga ekki að brenna út. Forgangsröðun heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ríkisins. Heilsa fólks á ekki að vera seinni tíma vandamál. Aðgengi að grunnheilbrigðisþjónustu. Fólk á rétt á að komast að hjá heimilislækni eða heilsugæslu án þess að berjast við kerfið. ⸻ Við getum ekki horft á þetta lengur. Við getum ekki treyst á hetjudáðir starfsfólks á meðan stjórnvöld fresta ákvörðunum og segjast ætla að „skoða málið“. Þegar fólk hættir að leita sér læknishjálpar af ótta við að fá ekki lausn sinna mála – þá hefur kerfið brugðist. ⸻ 🔴 Þetta er neyðarástand. Og við ættum öll að segja: NÓG ER NÓG. Höfundur er þriggja barna móðir, eiginkona og félagsráðgjafi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Sjá meira
Heilbrigðiskerfið á Íslandi stendur á brauðfótum. Ástandið á bráðamóttökunni í Fossvogi er orðið ómannúðlegt – og það eru engar ýkjur. Sjúklingar með alvarleg veikindi þurfa gjarnan að bíða klukkustundum saman, jafnvel sólarhringum, við óboðlegar aðstæður í þröngu og yfirfullu rými. Næði er nánast ekki fyrir hendi og margir neyðast til að ræða mjög persónuleg og viðkvæm mál við heilbrigðisstarfsfólk með aðra sjúklinga rétt við hliðina. Þá fá margir niðurstöður úr rannsóknum og jafnvel greiningu á alvarlegum heilsuvanda við þessar sömu aðstæður, þar sem allt sem sagt er heyrist vítt og breitt. Þetta skerðir ekki aðeins friðhelgi og reisn sjúklinga heldur getur það haft alvarlegar afleiðingar: Fólk með lífshættuleg einkenni veigrar sér jafnvel við að leita sér hjálpar af ótta við aðgerðaleysi, niðurlægingu og uppgjöf kerfisins. Þetta eru aðstæður sem ekki eiga að líðast í opinberu heilbrigðiskerfi. Þetta ástand er ekki nýtt. Það hefur lengi verið vitað að bráðamóttakan í Fossvogi, sem ber mestan þunga heilbrigðiskerfisins á landinu, hefur ekki bolmagn til að sinna núverandi álagi. Samkvæmt fjölmiðlum hefur verið ákveðið að reisa færanlega einingu við bráðamóttökuna sem bráðabirgðalausn – lýst sem „plástur á svöðusár“. Þetta bætir rými tímabundið en leysir ekki undirliggjandi vandamál. Hvað veldur? Fólki á Íslandi hefur fjölgað um 40 þúsund á aðeins fimm árum (2018–2023). Þar að auki komu 2,2 milljónir ferðamanna til landsins árið 2023. Þessari aukningu hefur ekki verið mætt með sambærilegri eflingu heilbrigðiskerfisins. Á sama tíma er erfitt og í sumum tilfellum ómögulegt að ná sambandi við heimilislækni eða fá tíma hjá heilsugæslu. Þeir sem ekki fá þjónustu þar enda margir á bráðamóttökunni – sem er hvorki mannað né fjármögnuð til að taka við slíkum fjölda. - Fráflæðisvandi og endurhæfing eldra fólks Stórt og vanrækt vandamál er fráflæðið frá bráðamóttökunni og sjúkrahúsinu almennt. Það hefur ekki verið gert ráð fyrir nægilega mörgum hjúkrunarrýmum fyrir eldra fólk sem hefur fengið samþykkt færni- og heilsumat. Dæmi eru um sjúklinga sem eru fastir á sjúkrahúsdeildum í marga mánuði, jafnvel allt að ár, því ekkert úrræði er til staðar fyrir þau. Þeir fara þannig á mis við mikilvæga endurhæfingu sem oft er lykillinn að farsælli öldrun og sjálfstæðu lífi. Þetta tefur útskriftir, þrengir að öðrum sjúklingum og skapar vítahring innan spítalans. Starfsfólkið reynir sitt allra besta Það er augljóst að langflestir þeir sem starfa á bráðamóttökunni – læknar, hjúkrunarfræðingar, sjúkraliðar og aðrir – leggja sig fram af heilindum og fagmennsku. Þau reyna að halda kerfinu gangandi við óviðunandi aðstæður. En þau eru orðin of fá. Kulnun og brottfall starfsfólks hefur verið viðvarandi vandamál og þjónustan ber þess merki. Það er kerfið sjálft sem bregst fólki – ekki starfsfólkið. Við ættum að krefjast tafarlausra aðgerða: Fjölgun stöðugilda á bráðamóttöku og í heilsugæslu. Það þarf að ráða fleiri – ekki síðar, heldur núna. Mannsæmandi vinnuaðstæður og laun sem endurspegla ábyrgð starfsfólks. Þeir sem bjarga lífum eiga ekki að brenna út. Forgangsröðun heilbrigðisþjónustu í fjárlögum ríkisins. Heilsa fólks á ekki að vera seinni tíma vandamál. Aðgengi að grunnheilbrigðisþjónustu. Fólk á rétt á að komast að hjá heimilislækni eða heilsugæslu án þess að berjast við kerfið. ⸻ Við getum ekki horft á þetta lengur. Við getum ekki treyst á hetjudáðir starfsfólks á meðan stjórnvöld fresta ákvörðunum og segjast ætla að „skoða málið“. Þegar fólk hættir að leita sér læknishjálpar af ótta við að fá ekki lausn sinna mála – þá hefur kerfið brugðist. ⸻ 🔴 Þetta er neyðarástand. Og við ættum öll að segja: NÓG ER NÓG. Höfundur er þriggja barna móðir, eiginkona og félagsráðgjafi.
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar