Stórútgerðin og ESB Atli Hermannsson skrifar 5. desember 2024 20:03 Nýlegar kannanir og úrslit kosninganna sýna að stór hluti kjósenda er áfram um að skoða aðild að ESB. Hvort aðild að sambandinu geti e.t.v. aukið hagsæld með nýjum gjaldmiðli, minni verðbólgu og réttlátara samfélagi. Bent er m.a. á að árlegur kostnaður við það eitt að halda úti íslenskri krónu er a.m.k. 100 milljarðar – eða jafnmikið og allar vaxtagreiðslur ríkissjóðs. Greinar tengdar ESB umræðunni skiptast alla jafna nokkuð jafnt á milli þeirra sem vilja að almenningur ákveði í þjóðaratkvæðagreiðslu hvort ráðast skuli í viðræður - og hinna sem telja sig eiga að ráða. Taka skal fram að þeir sem skrifa gegn ESB aðild eru nokkuð áberandi erindrekar fyrirtækja eða samtaka sem njóta margvíslegra forréttinda og sérhagsmuna í okkar þjóðfélagi. Voru t.d. á réttum stað þegar sameiginlegum verðmætum þjóðarinnar var útdeilt til fáeina útvaldra – og hafa verið áskrifendur allar götur síðan. Beinast liggur við að nefna LÍÚ, Landsamband íslenskara útgerðarmanna eða SFS eins og þau samtök heita í dag. Þeirra helstu „stuðningsfulltrúar“ telja aðild að ESB allt til foráttu. Bent er m.a. á að við séum svo fámenn að við mættum okkur lítils gegn vörgunum í Brussel sem myndu sölsa undir sig fiskveiði auðlind þjóðarinnar. Og þar liggur hundurinn grafinn Greinarnar ganga m.ö.o. flestar út á að verja sérhagsmuni eigenda nokkurra stórútgerða á kostnað almennings í landinu. Látið er í veðri vaka að við inngöngu í ESB fylltist hér allt af erlendum skipum og fiskimiðin yrðu líkt og sviðin jörð. En allir sem til þekkja vita að það getur ekki gerst. Fyrir það fyrsta þá hafa engar erlendar útgerðir stundað veiðar hér við land síðastliðin 50 ár. Þær hafa þ.a.l. enga veiðireynslu og því um tómt mál að tala. Málflutningur um annað er fyrir löngu hættur að vera boðlegur - en brá þó fyrir í kosningabaráttunni. Taka skal fram að ef eigendur evrópskra útgerða hygðust koma hingað þá kæmu þeir alveg örugglega með flugi. Því frá 1994 eða síðastliðin 30 ár hefur sjóðum og hlutdeildarfélögum á öllu ESB svæðinu verið heimilt að fjárfesta í íslenskum útgerðum upp að 49.5%. En hvað ég best veit hefur enginn á öllum þeim tíma sem liðinn er fjárfest í „besta fiskveiðikerfi í heimi“. Ástæðan er líklega sú að stærsta bókfærða eign stórútgerðarinnar er það sem kallast „óefnislegar eignir“ - veiðiheimildirnar - sem ríkið úthlutar til eins árs í senn og myndar ekki eignarétt - eins og segir í fyrstu grein laga um fiskveiðikerfið. Það hefur m.ö.o ekki enn tekist að selja evrópskum fjárfestum veiðiheimildir í helstu sameign þjóðarinnar, þrátt fyrir að bæði forstjóri Brim ehf. og raunar fleiri hafa sagst vilja gera það. Fiskur undir steini Þegar grannt er skoðað er líklegra en ekki að evrópskir bankar eigi megnið af veðskuldum stórútgerðarinnar. Að veiðiheimildirnar séu m.ö.o. veðsettar erlendis því stórútgerðin nýtur þeirra forréttinda að geta fjármagnað sig á nálægt 2-3 % vöxtum sem hvorki minni útgerðum né öðrum fyrirtækjum hér heima stendur til boða. Þarna fara því saman hagsmunir stórútgerðarinnar sem einir njóta lágra evrópskra vaxtakjara og íslensku bankana sem óáreittir geta snýtt og skeint almenningi með krónunni. Undanfarin ár hefur mikil og glæsileg endurnýjun átt sér stað á íslenska stór-skipaflotanum. Flest skipanna hafa verið smíðuð innan landamerkja ESB, ýmist í Pólandi, Danmörku eða Spáni. Hefur stórútgerðin því til viðbótar einstökum vaxtakjörum líklega einnig notið góðs af styrkjakerfi sambandsins. Því þekkt er að ESB styrkir þarlendar skipasmíðastöðvar eða niðurgreiðir smíðakostnað umtalsvert. Með roði og beinum Ekki er annað að heyra á forkólfum LÍÚ/SFS en að evrópskar útgerðir sem ekki eru nú þegar farnar á hausinn, væru það alveg örugglega ef ekki væri fyrir öflugt styrkjakerfi sambandsins. Það hlýtur því að skjóta skökku við að íslenska stórútgerðin skuli á undanförnum árum hafa fjárfest í mörgum útgerðum innan ESB. Getur verið að íslenska stórútgerðin sé óbeint að þiggja fjármuni úr sjóðum sambandsins við kaup á evrópskum útgerðum? Eru evrópskar útgerðir í íslenskri eigu þá einnig að þiggja rekstrarstyrki úr sjóðum sambandsins? Mér telst til að íslenska stórútgerðin hafi nú þegar hreiðrað um sig í flestum ef ekki öllum þeim 7-8 ríkjum innan ESB sem einhverra hagsmuni hafa af fiskveiðum. Því til viðbótar hafa sumar þessar íslensk/evrópsku útgerðir verið að endurnýja skipastól sinn að undanförnu – líklega einnig í boði ESB. Til viðbótar öflugu styrkjakerfi sambandsins þarf einnig veiðiheimildir og því nauðsynlegt að hafa greiðan aðgang að The Common Fisheries Policy sem úthlutar ríkjakvótum líkt og veiðiheimildum hér heima. Þegar öllu er á botninn hvolft hefur íslensku stórútgerðinni á stuttum tíma tekist að tryggja sér umtalsverðan hlut af veiðiheimildum sambandsins í Barentshafi og e.t.v. víðar. Engu að síður kyrja „hollvinir“ LÍÚ/SFS falska öfugmæla-sönginn um að íslenskum sjávarútvegi muni stafa mikil hætta af inngöngu í sambandið. Vísvitandi – vísindi Ef einhverjir skyldu hafa áhyggjur af orðspori og framtíð Hafrannsóknarstofnunar; að við yrðum t.d. krafin um að taka upp annað nýtingarkerfi, skal bent á að stjórnkerfi ESB, The Common Fisheries Policy styðst við samskonar nýtingarkerfi og Hafró. Því yrðu engar breytingar hjá okkur hvað varðar sóknarstýringu og ráðgjöf um heildarafla okkar helstu fiskstofna. Gildir þá einu hversu gáfulegar eða vitlausar þær eru. Því nær allar ákvarðanir eru nú þegar teknar við hringborðið hjá ICES Alþjóða hafrannsóknarráðinu í Kaupmannahöfn. Við erum m.ö.o. stofnfélagar að ICES og áttum t.d. um tíma forseta ráðsins og höfum lengst af átt okkar fulltrúa í ráðgjafaráði ICES. Fiskveiðiráðgjöfin og ákvarðanir um heildarafla var m.ö.o. framseld til Evrópu fyrir fjölmörgum árum og eru teknar í hópi fjölþjóða vísindamanna - sem allir koma úr sama klakinu. Það er ekki fyrr en að því ferli loknu sem okkar ráðherra sjávarútvegsmála er kynnt ráðgjöfin - og gert að samþykkja hana eins og við þekkjum. Hvað sem öllu líður þá frábýð ég mér ráðgjöf frá fáeinum einstaklingum sem einir geta fénýtt sameign þjóðarinnar í eigin hagsmunaskyni. Þá furða ég mig á þegjandi samþykki Samtaka atvinnulífsins, Viðskiptaráðs og annarra samtaka atvinnulífsins sem minna helst á mýs undir fjalaketti, þegar þau eiga öllum árum að efla efnahagslífið og skapa forsendur til framfara og bættra lífskjara. Að lokum má geta þess; að árið 2008 mat fulltrúi okkar í 12 manna Evrópunefnd forsætisráðuneytisins, að mjög auðvelt yrði að komast að samkomulagi við ESB hvað varðar sjávarútvegsmálin; það væri frekar spurningin um hvað gera ætti eftir hádegi þann daginn - eins og það var orðað. Höfundur er hafnarvörður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Evrópusambandið Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Skoðun Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Nýlegar kannanir og úrslit kosninganna sýna að stór hluti kjósenda er áfram um að skoða aðild að ESB. Hvort aðild að sambandinu geti e.t.v. aukið hagsæld með nýjum gjaldmiðli, minni verðbólgu og réttlátara samfélagi. Bent er m.a. á að árlegur kostnaður við það eitt að halda úti íslenskri krónu er a.m.k. 100 milljarðar – eða jafnmikið og allar vaxtagreiðslur ríkissjóðs. Greinar tengdar ESB umræðunni skiptast alla jafna nokkuð jafnt á milli þeirra sem vilja að almenningur ákveði í þjóðaratkvæðagreiðslu hvort ráðast skuli í viðræður - og hinna sem telja sig eiga að ráða. Taka skal fram að þeir sem skrifa gegn ESB aðild eru nokkuð áberandi erindrekar fyrirtækja eða samtaka sem njóta margvíslegra forréttinda og sérhagsmuna í okkar þjóðfélagi. Voru t.d. á réttum stað þegar sameiginlegum verðmætum þjóðarinnar var útdeilt til fáeina útvaldra – og hafa verið áskrifendur allar götur síðan. Beinast liggur við að nefna LÍÚ, Landsamband íslenskara útgerðarmanna eða SFS eins og þau samtök heita í dag. Þeirra helstu „stuðningsfulltrúar“ telja aðild að ESB allt til foráttu. Bent er m.a. á að við séum svo fámenn að við mættum okkur lítils gegn vörgunum í Brussel sem myndu sölsa undir sig fiskveiði auðlind þjóðarinnar. Og þar liggur hundurinn grafinn Greinarnar ganga m.ö.o. flestar út á að verja sérhagsmuni eigenda nokkurra stórútgerða á kostnað almennings í landinu. Látið er í veðri vaka að við inngöngu í ESB fylltist hér allt af erlendum skipum og fiskimiðin yrðu líkt og sviðin jörð. En allir sem til þekkja vita að það getur ekki gerst. Fyrir það fyrsta þá hafa engar erlendar útgerðir stundað veiðar hér við land síðastliðin 50 ár. Þær hafa þ.a.l. enga veiðireynslu og því um tómt mál að tala. Málflutningur um annað er fyrir löngu hættur að vera boðlegur - en brá þó fyrir í kosningabaráttunni. Taka skal fram að ef eigendur evrópskra útgerða hygðust koma hingað þá kæmu þeir alveg örugglega með flugi. Því frá 1994 eða síðastliðin 30 ár hefur sjóðum og hlutdeildarfélögum á öllu ESB svæðinu verið heimilt að fjárfesta í íslenskum útgerðum upp að 49.5%. En hvað ég best veit hefur enginn á öllum þeim tíma sem liðinn er fjárfest í „besta fiskveiðikerfi í heimi“. Ástæðan er líklega sú að stærsta bókfærða eign stórútgerðarinnar er það sem kallast „óefnislegar eignir“ - veiðiheimildirnar - sem ríkið úthlutar til eins árs í senn og myndar ekki eignarétt - eins og segir í fyrstu grein laga um fiskveiðikerfið. Það hefur m.ö.o ekki enn tekist að selja evrópskum fjárfestum veiðiheimildir í helstu sameign þjóðarinnar, þrátt fyrir að bæði forstjóri Brim ehf. og raunar fleiri hafa sagst vilja gera það. Fiskur undir steini Þegar grannt er skoðað er líklegra en ekki að evrópskir bankar eigi megnið af veðskuldum stórútgerðarinnar. Að veiðiheimildirnar séu m.ö.o. veðsettar erlendis því stórútgerðin nýtur þeirra forréttinda að geta fjármagnað sig á nálægt 2-3 % vöxtum sem hvorki minni útgerðum né öðrum fyrirtækjum hér heima stendur til boða. Þarna fara því saman hagsmunir stórútgerðarinnar sem einir njóta lágra evrópskra vaxtakjara og íslensku bankana sem óáreittir geta snýtt og skeint almenningi með krónunni. Undanfarin ár hefur mikil og glæsileg endurnýjun átt sér stað á íslenska stór-skipaflotanum. Flest skipanna hafa verið smíðuð innan landamerkja ESB, ýmist í Pólandi, Danmörku eða Spáni. Hefur stórútgerðin því til viðbótar einstökum vaxtakjörum líklega einnig notið góðs af styrkjakerfi sambandsins. Því þekkt er að ESB styrkir þarlendar skipasmíðastöðvar eða niðurgreiðir smíðakostnað umtalsvert. Með roði og beinum Ekki er annað að heyra á forkólfum LÍÚ/SFS en að evrópskar útgerðir sem ekki eru nú þegar farnar á hausinn, væru það alveg örugglega ef ekki væri fyrir öflugt styrkjakerfi sambandsins. Það hlýtur því að skjóta skökku við að íslenska stórútgerðin skuli á undanförnum árum hafa fjárfest í mörgum útgerðum innan ESB. Getur verið að íslenska stórútgerðin sé óbeint að þiggja fjármuni úr sjóðum sambandsins við kaup á evrópskum útgerðum? Eru evrópskar útgerðir í íslenskri eigu þá einnig að þiggja rekstrarstyrki úr sjóðum sambandsins? Mér telst til að íslenska stórútgerðin hafi nú þegar hreiðrað um sig í flestum ef ekki öllum þeim 7-8 ríkjum innan ESB sem einhverra hagsmuni hafa af fiskveiðum. Því til viðbótar hafa sumar þessar íslensk/evrópsku útgerðir verið að endurnýja skipastól sinn að undanförnu – líklega einnig í boði ESB. Til viðbótar öflugu styrkjakerfi sambandsins þarf einnig veiðiheimildir og því nauðsynlegt að hafa greiðan aðgang að The Common Fisheries Policy sem úthlutar ríkjakvótum líkt og veiðiheimildum hér heima. Þegar öllu er á botninn hvolft hefur íslensku stórútgerðinni á stuttum tíma tekist að tryggja sér umtalsverðan hlut af veiðiheimildum sambandsins í Barentshafi og e.t.v. víðar. Engu að síður kyrja „hollvinir“ LÍÚ/SFS falska öfugmæla-sönginn um að íslenskum sjávarútvegi muni stafa mikil hætta af inngöngu í sambandið. Vísvitandi – vísindi Ef einhverjir skyldu hafa áhyggjur af orðspori og framtíð Hafrannsóknarstofnunar; að við yrðum t.d. krafin um að taka upp annað nýtingarkerfi, skal bent á að stjórnkerfi ESB, The Common Fisheries Policy styðst við samskonar nýtingarkerfi og Hafró. Því yrðu engar breytingar hjá okkur hvað varðar sóknarstýringu og ráðgjöf um heildarafla okkar helstu fiskstofna. Gildir þá einu hversu gáfulegar eða vitlausar þær eru. Því nær allar ákvarðanir eru nú þegar teknar við hringborðið hjá ICES Alþjóða hafrannsóknarráðinu í Kaupmannahöfn. Við erum m.ö.o. stofnfélagar að ICES og áttum t.d. um tíma forseta ráðsins og höfum lengst af átt okkar fulltrúa í ráðgjafaráði ICES. Fiskveiðiráðgjöfin og ákvarðanir um heildarafla var m.ö.o. framseld til Evrópu fyrir fjölmörgum árum og eru teknar í hópi fjölþjóða vísindamanna - sem allir koma úr sama klakinu. Það er ekki fyrr en að því ferli loknu sem okkar ráðherra sjávarútvegsmála er kynnt ráðgjöfin - og gert að samþykkja hana eins og við þekkjum. Hvað sem öllu líður þá frábýð ég mér ráðgjöf frá fáeinum einstaklingum sem einir geta fénýtt sameign þjóðarinnar í eigin hagsmunaskyni. Þá furða ég mig á þegjandi samþykki Samtaka atvinnulífsins, Viðskiptaráðs og annarra samtaka atvinnulífsins sem minna helst á mýs undir fjalaketti, þegar þau eiga öllum árum að efla efnahagslífið og skapa forsendur til framfara og bættra lífskjara. Að lokum má geta þess; að árið 2008 mat fulltrúi okkar í 12 manna Evrópunefnd forsætisráðuneytisins, að mjög auðvelt yrði að komast að samkomulagi við ESB hvað varðar sjávarútvegsmálin; það væri frekar spurningin um hvað gera ætti eftir hádegi þann daginn - eins og það var orðað. Höfundur er hafnarvörður.
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun