Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar 23. júlí 2024 09:01 Ísland og Ítalía leika í umspili um hvor þjóðin kemst á HM 2026. Leikurinn fer fram í Róm. Svo óheppilega vill til að svissneska dómarateymið sem átti að dæma leikinn veikist skyndilega. Nú eru góð ráð dýr. En þá vill svo til að ítalski stórdómarinn Daniele Orsato er staddur í leikvanginum og getur hlaupið í skarðið með engum fyrirvara. Hann er margreyndur og einn af allra bestu dómurum heims. Eftir ákveðið þras er þó ákveðið að halda í þá reglu að alþjóðlegir dómarar dæmi ekki leiki eigin þjóða og leikurinn frestast um nokkra klukkutíma. Næsta dag stígur formaður ítalska dómarasambandsins fram og vandar Íslendingum ekki kveðjurnar. Það voru þeirra óliðlegheit sem töfðu það að leikurinn gæti spilast á réttum tíma. Óliðlegheit, sem skýrðust af dæmigerðum fordómum Norður-Evrópubúa í garð suðursins! Ef menn treysta ekki einum allra reyndasta dómara heims þá er í raun verið að saka alla dómarastéttina um spillingu. Því auðvitað gæti Daniele Orsato dæmt þennan leik á sanngjarnan hátt. Hann er knattspyrnudómari og það er vinnan hans! Ekki nóg að krefjast trausts Nýlega benti Jón Pétur Zimsen á ókosti þess að inntökuferlið í menntaskóla sé einungis byggt á einkunnum sem kennarar í skólum nemenda gefa þeim einir. Svar formanns KÍ við þessu var að hér væri um alvarlegar aðdróttanir að ræða. Þótt þeim viðbrögðum hafi eflaust ætlað að verja traust til kennarastéttarinnar er ekki víst að þau séu vel til þess fallin. Traust er nefnilega áunnið og besta leiðin til að vinna sér það inn er sjaldnast sú að hrópa “Treystið þið mér ekki?!” með ásakandi tón. Af einhverjum ástæðum hefur engum dottið í hug að láta ökukennarana sjálfa sjá um að taka nemendur sína í ökupróf og veita þeim réttindin. Auðvitað hafa þeir kunnáttuna, en kerfinu er ætlað að koma í veg fyrir að fólk séu sett í aðstæður sem orka tvímælis. Þetta er líka ástæða fyrir því að leiðbeinendur í lokaverkefnum í háskóla gefa sjaldnast einkunn einir heldur eru fengnir prófdómarar með þeim. Ekkert af þessu er gert til að “ala á vantrausti” heldur þvert á móti, til að skapa traust. Í ljósi þess að skólaeinkunnir nemenda úr 10. bekk hafa mikið að segja um mögulegt val þeirra á framhaldsskóla er eðlilegt að rík krafa sé um að samræmis sé gætt í þeirri einkunnargjöf. Samræmd próf eru ein leið til að auka þá samræmingu. Önnur gæti verið að hafa fleiri augu hverri einkunnagjöf, til dæmis með því að gera kröfur um utanaðkomandi prófdómara (t.d. annan kennara úr öðrum skóla) þegar lokaeinkunnir úr grunnskóla eru gefnar. Krafan um samræmi er eðlileg Hvort sem fólki líkar betur eða verr þá er óumflýjanlegt að sögur fari á kreik um að skólar gæti ekki samræmis í einkunnagjöf. Til dæmi að sumir skólar gefi nánast aldrei einkunnina A meðan aðrir gera nemendum auðveldara að taka framhaldsskólaeiningar á lokaári sínu og réttlæta þannig að þeir hafi sýnt fram á “framúrskarandi árangur”. Í síðustu viku var þessum sögum gefinn aukinn slagkraftur með ábendingum Viðskiptaráðs, sem byggðu á gögnum úr könnunarprófum nýnema í Verzlunarskólanum. Óhætt er að að segja að þessari gagnrýni hafi ekkert verið sérstaklega fagnað heldur. Það hvort samræmis sé gætt í fyrirgjöf milli skóla er tölfræðilega prófanleg tilgáta. Það er hins vegar erfitt að sannreyna hana meðan meðaleinkunnir úr skólum eru meðhöndlaðar eins og um kjarnorkukóða í kafbáti væri að ræða. Það er orðinn ógerningur að fá niðurstöður samræmdra könnunarprófum úr skólum, það er ekki hægt að sjá niðurbrot skólaeinkunna í 10. bekk eftir skólum og meira að segja stjórnendur grunnskóla mega ekki sjá eigin niðurstöður úr Pisa-könnunum. Þessari leyndarhyggju er að líklega ætlað að verja suma skóla fyrir neikvæðu umtali og viðhorfið í kerfinu virðist heldur vera að fella burt þá samræmdu mælikvarða sem þó hafa verið við lýði. En ekkert af þessu er þó líklegt til að auka traust á kerfinu til lengdar. Menntakerfið kemur okkur öllum við Það getur örugglega orðið snúa að búa til matsaðferðir í menntakerfinu sem fullkomið traust ríkir um. En traust til kerfa eykst oftar með auknu gegnsæi og með því þeir taka mikilvægar ákvarðanir um framtíð fólks séu ekki settir aðstæður sem orkað geta tvímælis. Traust eykst ekki endilega með því að þeir sem gagnrýni leyndina, ósamræmið og hættuna á hagsmunaárekstrum sem sakaðir um popúlisma, aðdróttanir og það að vera skipta sér af einhverju sem komi þeim ekki við. Því menntakerfið er okkar allra og við megum sannarlega öll hafa á því skoðun. Höfundur er varaborgarfulltrúi Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pawel Bartoszek Mest lesið Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Sjá meira
Ísland og Ítalía leika í umspili um hvor þjóðin kemst á HM 2026. Leikurinn fer fram í Róm. Svo óheppilega vill til að svissneska dómarateymið sem átti að dæma leikinn veikist skyndilega. Nú eru góð ráð dýr. En þá vill svo til að ítalski stórdómarinn Daniele Orsato er staddur í leikvanginum og getur hlaupið í skarðið með engum fyrirvara. Hann er margreyndur og einn af allra bestu dómurum heims. Eftir ákveðið þras er þó ákveðið að halda í þá reglu að alþjóðlegir dómarar dæmi ekki leiki eigin þjóða og leikurinn frestast um nokkra klukkutíma. Næsta dag stígur formaður ítalska dómarasambandsins fram og vandar Íslendingum ekki kveðjurnar. Það voru þeirra óliðlegheit sem töfðu það að leikurinn gæti spilast á réttum tíma. Óliðlegheit, sem skýrðust af dæmigerðum fordómum Norður-Evrópubúa í garð suðursins! Ef menn treysta ekki einum allra reyndasta dómara heims þá er í raun verið að saka alla dómarastéttina um spillingu. Því auðvitað gæti Daniele Orsato dæmt þennan leik á sanngjarnan hátt. Hann er knattspyrnudómari og það er vinnan hans! Ekki nóg að krefjast trausts Nýlega benti Jón Pétur Zimsen á ókosti þess að inntökuferlið í menntaskóla sé einungis byggt á einkunnum sem kennarar í skólum nemenda gefa þeim einir. Svar formanns KÍ við þessu var að hér væri um alvarlegar aðdróttanir að ræða. Þótt þeim viðbrögðum hafi eflaust ætlað að verja traust til kennarastéttarinnar er ekki víst að þau séu vel til þess fallin. Traust er nefnilega áunnið og besta leiðin til að vinna sér það inn er sjaldnast sú að hrópa “Treystið þið mér ekki?!” með ásakandi tón. Af einhverjum ástæðum hefur engum dottið í hug að láta ökukennarana sjálfa sjá um að taka nemendur sína í ökupróf og veita þeim réttindin. Auðvitað hafa þeir kunnáttuna, en kerfinu er ætlað að koma í veg fyrir að fólk séu sett í aðstæður sem orka tvímælis. Þetta er líka ástæða fyrir því að leiðbeinendur í lokaverkefnum í háskóla gefa sjaldnast einkunn einir heldur eru fengnir prófdómarar með þeim. Ekkert af þessu er gert til að “ala á vantrausti” heldur þvert á móti, til að skapa traust. Í ljósi þess að skólaeinkunnir nemenda úr 10. bekk hafa mikið að segja um mögulegt val þeirra á framhaldsskóla er eðlilegt að rík krafa sé um að samræmis sé gætt í þeirri einkunnargjöf. Samræmd próf eru ein leið til að auka þá samræmingu. Önnur gæti verið að hafa fleiri augu hverri einkunnagjöf, til dæmis með því að gera kröfur um utanaðkomandi prófdómara (t.d. annan kennara úr öðrum skóla) þegar lokaeinkunnir úr grunnskóla eru gefnar. Krafan um samræmi er eðlileg Hvort sem fólki líkar betur eða verr þá er óumflýjanlegt að sögur fari á kreik um að skólar gæti ekki samræmis í einkunnagjöf. Til dæmi að sumir skólar gefi nánast aldrei einkunnina A meðan aðrir gera nemendum auðveldara að taka framhaldsskólaeiningar á lokaári sínu og réttlæta þannig að þeir hafi sýnt fram á “framúrskarandi árangur”. Í síðustu viku var þessum sögum gefinn aukinn slagkraftur með ábendingum Viðskiptaráðs, sem byggðu á gögnum úr könnunarprófum nýnema í Verzlunarskólanum. Óhætt er að að segja að þessari gagnrýni hafi ekkert verið sérstaklega fagnað heldur. Það hvort samræmis sé gætt í fyrirgjöf milli skóla er tölfræðilega prófanleg tilgáta. Það er hins vegar erfitt að sannreyna hana meðan meðaleinkunnir úr skólum eru meðhöndlaðar eins og um kjarnorkukóða í kafbáti væri að ræða. Það er orðinn ógerningur að fá niðurstöður samræmdra könnunarprófum úr skólum, það er ekki hægt að sjá niðurbrot skólaeinkunna í 10. bekk eftir skólum og meira að segja stjórnendur grunnskóla mega ekki sjá eigin niðurstöður úr Pisa-könnunum. Þessari leyndarhyggju er að líklega ætlað að verja suma skóla fyrir neikvæðu umtali og viðhorfið í kerfinu virðist heldur vera að fella burt þá samræmdu mælikvarða sem þó hafa verið við lýði. En ekkert af þessu er þó líklegt til að auka traust á kerfinu til lengdar. Menntakerfið kemur okkur öllum við Það getur örugglega orðið snúa að búa til matsaðferðir í menntakerfinu sem fullkomið traust ríkir um. En traust til kerfa eykst oftar með auknu gegnsæi og með því þeir taka mikilvægar ákvarðanir um framtíð fólks séu ekki settir aðstæður sem orkað geta tvímælis. Traust eykst ekki endilega með því að þeir sem gagnrýni leyndina, ósamræmið og hættuna á hagsmunaárekstrum sem sakaðir um popúlisma, aðdróttanir og það að vera skipta sér af einhverju sem komi þeim ekki við. Því menntakerfið er okkar allra og við megum sannarlega öll hafa á því skoðun. Höfundur er varaborgarfulltrúi Viðreisnar.
Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir Skoðun
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir Skoðun
Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun