Þegar kennarinn verður dómari Pawel Bartoszek skrifar 23. júlí 2024 09:01 Ísland og Ítalía leika í umspili um hvor þjóðin kemst á HM 2026. Leikurinn fer fram í Róm. Svo óheppilega vill til að svissneska dómarateymið sem átti að dæma leikinn veikist skyndilega. Nú eru góð ráð dýr. En þá vill svo til að ítalski stórdómarinn Daniele Orsato er staddur í leikvanginum og getur hlaupið í skarðið með engum fyrirvara. Hann er margreyndur og einn af allra bestu dómurum heims. Eftir ákveðið þras er þó ákveðið að halda í þá reglu að alþjóðlegir dómarar dæmi ekki leiki eigin þjóða og leikurinn frestast um nokkra klukkutíma. Næsta dag stígur formaður ítalska dómarasambandsins fram og vandar Íslendingum ekki kveðjurnar. Það voru þeirra óliðlegheit sem töfðu það að leikurinn gæti spilast á réttum tíma. Óliðlegheit, sem skýrðust af dæmigerðum fordómum Norður-Evrópubúa í garð suðursins! Ef menn treysta ekki einum allra reyndasta dómara heims þá er í raun verið að saka alla dómarastéttina um spillingu. Því auðvitað gæti Daniele Orsato dæmt þennan leik á sanngjarnan hátt. Hann er knattspyrnudómari og það er vinnan hans! Ekki nóg að krefjast trausts Nýlega benti Jón Pétur Zimsen á ókosti þess að inntökuferlið í menntaskóla sé einungis byggt á einkunnum sem kennarar í skólum nemenda gefa þeim einir. Svar formanns KÍ við þessu var að hér væri um alvarlegar aðdróttanir að ræða. Þótt þeim viðbrögðum hafi eflaust ætlað að verja traust til kennarastéttarinnar er ekki víst að þau séu vel til þess fallin. Traust er nefnilega áunnið og besta leiðin til að vinna sér það inn er sjaldnast sú að hrópa “Treystið þið mér ekki?!” með ásakandi tón. Af einhverjum ástæðum hefur engum dottið í hug að láta ökukennarana sjálfa sjá um að taka nemendur sína í ökupróf og veita þeim réttindin. Auðvitað hafa þeir kunnáttuna, en kerfinu er ætlað að koma í veg fyrir að fólk séu sett í aðstæður sem orka tvímælis. Þetta er líka ástæða fyrir því að leiðbeinendur í lokaverkefnum í háskóla gefa sjaldnast einkunn einir heldur eru fengnir prófdómarar með þeim. Ekkert af þessu er gert til að “ala á vantrausti” heldur þvert á móti, til að skapa traust. Í ljósi þess að skólaeinkunnir nemenda úr 10. bekk hafa mikið að segja um mögulegt val þeirra á framhaldsskóla er eðlilegt að rík krafa sé um að samræmis sé gætt í þeirri einkunnargjöf. Samræmd próf eru ein leið til að auka þá samræmingu. Önnur gæti verið að hafa fleiri augu hverri einkunnagjöf, til dæmis með því að gera kröfur um utanaðkomandi prófdómara (t.d. annan kennara úr öðrum skóla) þegar lokaeinkunnir úr grunnskóla eru gefnar. Krafan um samræmi er eðlileg Hvort sem fólki líkar betur eða verr þá er óumflýjanlegt að sögur fari á kreik um að skólar gæti ekki samræmis í einkunnagjöf. Til dæmi að sumir skólar gefi nánast aldrei einkunnina A meðan aðrir gera nemendum auðveldara að taka framhaldsskólaeiningar á lokaári sínu og réttlæta þannig að þeir hafi sýnt fram á “framúrskarandi árangur”. Í síðustu viku var þessum sögum gefinn aukinn slagkraftur með ábendingum Viðskiptaráðs, sem byggðu á gögnum úr könnunarprófum nýnema í Verzlunarskólanum. Óhætt er að að segja að þessari gagnrýni hafi ekkert verið sérstaklega fagnað heldur. Það hvort samræmis sé gætt í fyrirgjöf milli skóla er tölfræðilega prófanleg tilgáta. Það er hins vegar erfitt að sannreyna hana meðan meðaleinkunnir úr skólum eru meðhöndlaðar eins og um kjarnorkukóða í kafbáti væri að ræða. Það er orðinn ógerningur að fá niðurstöður samræmdra könnunarprófum úr skólum, það er ekki hægt að sjá niðurbrot skólaeinkunna í 10. bekk eftir skólum og meira að segja stjórnendur grunnskóla mega ekki sjá eigin niðurstöður úr Pisa-könnunum. Þessari leyndarhyggju er að líklega ætlað að verja suma skóla fyrir neikvæðu umtali og viðhorfið í kerfinu virðist heldur vera að fella burt þá samræmdu mælikvarða sem þó hafa verið við lýði. En ekkert af þessu er þó líklegt til að auka traust á kerfinu til lengdar. Menntakerfið kemur okkur öllum við Það getur örugglega orðið snúa að búa til matsaðferðir í menntakerfinu sem fullkomið traust ríkir um. En traust til kerfa eykst oftar með auknu gegnsæi og með því þeir taka mikilvægar ákvarðanir um framtíð fólks séu ekki settir aðstæður sem orkað geta tvímælis. Traust eykst ekki endilega með því að þeir sem gagnrýni leyndina, ósamræmið og hættuna á hagsmunaárekstrum sem sakaðir um popúlisma, aðdróttanir og það að vera skipta sér af einhverju sem komi þeim ekki við. Því menntakerfið er okkar allra og við megum sannarlega öll hafa á því skoðun. Höfundur er varaborgarfulltrúi Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pawel Bartoszek Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Sjá meira
Ísland og Ítalía leika í umspili um hvor þjóðin kemst á HM 2026. Leikurinn fer fram í Róm. Svo óheppilega vill til að svissneska dómarateymið sem átti að dæma leikinn veikist skyndilega. Nú eru góð ráð dýr. En þá vill svo til að ítalski stórdómarinn Daniele Orsato er staddur í leikvanginum og getur hlaupið í skarðið með engum fyrirvara. Hann er margreyndur og einn af allra bestu dómurum heims. Eftir ákveðið þras er þó ákveðið að halda í þá reglu að alþjóðlegir dómarar dæmi ekki leiki eigin þjóða og leikurinn frestast um nokkra klukkutíma. Næsta dag stígur formaður ítalska dómarasambandsins fram og vandar Íslendingum ekki kveðjurnar. Það voru þeirra óliðlegheit sem töfðu það að leikurinn gæti spilast á réttum tíma. Óliðlegheit, sem skýrðust af dæmigerðum fordómum Norður-Evrópubúa í garð suðursins! Ef menn treysta ekki einum allra reyndasta dómara heims þá er í raun verið að saka alla dómarastéttina um spillingu. Því auðvitað gæti Daniele Orsato dæmt þennan leik á sanngjarnan hátt. Hann er knattspyrnudómari og það er vinnan hans! Ekki nóg að krefjast trausts Nýlega benti Jón Pétur Zimsen á ókosti þess að inntökuferlið í menntaskóla sé einungis byggt á einkunnum sem kennarar í skólum nemenda gefa þeim einir. Svar formanns KÍ við þessu var að hér væri um alvarlegar aðdróttanir að ræða. Þótt þeim viðbrögðum hafi eflaust ætlað að verja traust til kennarastéttarinnar er ekki víst að þau séu vel til þess fallin. Traust er nefnilega áunnið og besta leiðin til að vinna sér það inn er sjaldnast sú að hrópa “Treystið þið mér ekki?!” með ásakandi tón. Af einhverjum ástæðum hefur engum dottið í hug að láta ökukennarana sjálfa sjá um að taka nemendur sína í ökupróf og veita þeim réttindin. Auðvitað hafa þeir kunnáttuna, en kerfinu er ætlað að koma í veg fyrir að fólk séu sett í aðstæður sem orka tvímælis. Þetta er líka ástæða fyrir því að leiðbeinendur í lokaverkefnum í háskóla gefa sjaldnast einkunn einir heldur eru fengnir prófdómarar með þeim. Ekkert af þessu er gert til að “ala á vantrausti” heldur þvert á móti, til að skapa traust. Í ljósi þess að skólaeinkunnir nemenda úr 10. bekk hafa mikið að segja um mögulegt val þeirra á framhaldsskóla er eðlilegt að rík krafa sé um að samræmis sé gætt í þeirri einkunnargjöf. Samræmd próf eru ein leið til að auka þá samræmingu. Önnur gæti verið að hafa fleiri augu hverri einkunnagjöf, til dæmis með því að gera kröfur um utanaðkomandi prófdómara (t.d. annan kennara úr öðrum skóla) þegar lokaeinkunnir úr grunnskóla eru gefnar. Krafan um samræmi er eðlileg Hvort sem fólki líkar betur eða verr þá er óumflýjanlegt að sögur fari á kreik um að skólar gæti ekki samræmis í einkunnagjöf. Til dæmi að sumir skólar gefi nánast aldrei einkunnina A meðan aðrir gera nemendum auðveldara að taka framhaldsskólaeiningar á lokaári sínu og réttlæta þannig að þeir hafi sýnt fram á “framúrskarandi árangur”. Í síðustu viku var þessum sögum gefinn aukinn slagkraftur með ábendingum Viðskiptaráðs, sem byggðu á gögnum úr könnunarprófum nýnema í Verzlunarskólanum. Óhætt er að að segja að þessari gagnrýni hafi ekkert verið sérstaklega fagnað heldur. Það hvort samræmis sé gætt í fyrirgjöf milli skóla er tölfræðilega prófanleg tilgáta. Það er hins vegar erfitt að sannreyna hana meðan meðaleinkunnir úr skólum eru meðhöndlaðar eins og um kjarnorkukóða í kafbáti væri að ræða. Það er orðinn ógerningur að fá niðurstöður samræmdra könnunarprófum úr skólum, það er ekki hægt að sjá niðurbrot skólaeinkunna í 10. bekk eftir skólum og meira að segja stjórnendur grunnskóla mega ekki sjá eigin niðurstöður úr Pisa-könnunum. Þessari leyndarhyggju er að líklega ætlað að verja suma skóla fyrir neikvæðu umtali og viðhorfið í kerfinu virðist heldur vera að fella burt þá samræmdu mælikvarða sem þó hafa verið við lýði. En ekkert af þessu er þó líklegt til að auka traust á kerfinu til lengdar. Menntakerfið kemur okkur öllum við Það getur örugglega orðið snúa að búa til matsaðferðir í menntakerfinu sem fullkomið traust ríkir um. En traust til kerfa eykst oftar með auknu gegnsæi og með því þeir taka mikilvægar ákvarðanir um framtíð fólks séu ekki settir aðstæður sem orkað geta tvímælis. Traust eykst ekki endilega með því að þeir sem gagnrýni leyndina, ósamræmið og hættuna á hagsmunaárekstrum sem sakaðir um popúlisma, aðdróttanir og það að vera skipta sér af einhverju sem komi þeim ekki við. Því menntakerfið er okkar allra og við megum sannarlega öll hafa á því skoðun. Höfundur er varaborgarfulltrúi Viðreisnar.
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar