Áherslur bænda, beint á höfuðið Jón Viðar Jónmundsson skrifar 29. mars 2017 22:00 Þegar þessar hugsanir eru settra á blað er starfshópur sem settur var á laggirnar í framhaldi af samþykkt búvörusamninga á síðasta ári byrjaður störf. Á vef BÍ er birt plagg sem þar var lagt fram á fyrsta fundi sem áherslur bænda og allrökrétt að álykta að í þessum hópi geti enginn annar en formaður BÍ leyft sér að birta slíkt. Þess vegna held ég að veruleg ástæðu sé til þess að þetta sé skoðað nánar og rætt. Spurningum er því eðlilega beint til Sindra Sigurgeirssonar formanns BÍ. Fyrsta tilfinningin, sem maður fær við lestur plaggsins, er að þar er ekki að finna neitt sem hægt er að lesa sem áherslur bænda. Eilíf og endalaus töflusöfnun getur ekki verið áherslumál eins eða neins. Þess vegna væri kærkomið að Sindri gerði nú lesendum grein fyrir hver þessi áhersluatriði bænda eru. Það eru aðeins byrjunarupplýsingarnar, Sindri. Áður en lengra er haldið vil ég hins vegar víkja að tveim atriðum, sem tengjast skjalinu í heild og ágætt er að ræða áður en horfið er til smærri atriða. Hafa BÍ haft þörf á að koma sínum málum að strax í byrjun vinnu hópsins finnst mér eðlilegt að það hefði verið gert með kynningu á helstu stefnuatriðum félags þeirra BÍ. Í mínum huga hljóta samningaumræður ætíð að eiga að byggjast á slíkum grunni. Öllum er vonandi ljóst að hlutverk hópsins hlýtur að vera að koma á sameiginlegri sýn bænda og annarra þegna þjóðarinnar á gildi, hlutverk og stöðu landbúnaðar á Íslandi á komandi árum. Þess vegna eðlilegt að leggja stefnumið mismunandi aðila á borðið í byrjum. Það eru þau sem á að sætta og sameina. Nú verður að vísu að vorkenna Sindra vegna þess að undir hans stjórn hefur BÍ tapað sinni heildarstefnu í landbúnaðarmálum og erfitt að lýsa því sem er ekki til. Hitt atriðið er endalaus upptalning á skýrslum um eitt og annað sem er látið fylla síðurnar. Athygli vekur að talsvert að þessu eru gögn sem að öllu eðlilegu ættu að vera til hjá framkvæmdanefnd búvörusamninga, þar sem Sindri situr samkvæmt mínu minni, en samt hefði miklu meira hefði átt að koma fram að hálfu fulltrúa bænda við síðustu búvörusamninga. Þarna kemur þú Sindri með sannanirnar beint á borðið fyrir því sem ég hef ásakað ykkur um í sambandi við búvörusamningana að þið hefðu ekki unnið einn eða neinn undirbúning þeirra vegna. Hér er nefnilega komið að alvarlegasta veikleika hjá BÍ frá því að Ari og Sigurgeir hurfu þaðan frá störfum. Það er stefna samtakamma með að losa sig við, nánast hrinda frá sér, allri tölulegri upplýsingaöflun gagnvart landbúnaðinum. Þetta var því meiður veikleiki Haraldar Benidiktssonar, meðan hann var formaður BÍ, þrátt fyrir annars að ýmsu leyti skýra stefnumörkun hans. Undarlegt að vísu að hann gerði sér ekki grein fyrir að undirliggjandi kraftur þessa máls var aðlögun að EBE sem hann límdi sig þarna við, þrátt fyrir að öðru leyti skýra andstöðu gegn þeim öflum. Sindri stóð í þessu máli, þ.e. að senda upplýsingaöflun úr húsi sem klettur að baki fyrrverandi formanni ef ekki færðist hann allur í aukana í þeim efnum eftir að hann tók við forystu. Þetta hefur að vissu leyti gelt BÍ í öllum sínum málflutningi. Að fara að ræða almennt margt að því sem nefnt er í upplýsingaöflunarupptalningu er hreinn sparðatíningur en margt af því auk þess svo vitlaust að furðu sætir þar sem einhverjir fleiri en Sindri hljóta að hafa lesið plaggið. Nokkur atriði kalla samt fram brýnar spurningar. Í byrjun atriði sem vakti smá furðu hjá mér og ég þarf smá útskýringu á. Þú vísar í tilvísanaskrá til pappíra með exel-skjölum, sem hvaða unglingur sem er með aðgang að gögnum hefði getað gert, sem Byggðastofnun gaf út á síðasta ári. Þar má lesa út eitt og annað úr töflum um dreifingu nautgripa og sauðfjár hér á landi. Hins vegar dregur sá sem enga hefur þekkingu né tilfinningu fyrir þessum búskap held ég ákaflega fátt bitastætt út úr þessum töflum. Sá sem aðeins getur lesið tölurnar en hefur engan skilning er yfirleitt samkvæmt minni reynslu jafnnær. Nú kallar þú eftir sömu upplýsingum. Spyr þig, Sindri, var það vegna þess að þú skildir ekki eldra plaggið eða var eitthvað þess valdandi að þú vantreystir upplýsingunum að baki? Nú spyr ég Sindri hvernig afla á upplýsinga um þau atriði þar sem fjallað er um nýtingu samningsfjármuna. Að mínu viti er þetta upplýsingasöfnun og úrvinnsla sem hlýtur að taka fjölda ára. Hvaða töfralausn hefur þú fyrir þá vinnu, Sindri? Í sambandi við nautgriparæktina er atkvæðagreiðsla um áframhald mjólkurkvóta skyndilega orðið atriði, á nefndin ekki að ljúka störfum áður en sú atkvæðagreiðsla fer fram? Í nautgriparæktinni blasir hins vegar við tröllaukin stefnumörkunarvinna, sem hlýtur mikið að koma inn á störf nefndarinnar. Eitt mál til skemmri tíma er hvort mjólkurframleiðslan eigi að ráða yfir stjórntækjum yfir framleiðslunni. Stærsta málið er að mínu viti hvernig bregðast á við innleiðingu fjórðu tæknibyltingarinnar í þessa grein, sem gætu orðið meiri breytingaáhrif en í nokkurri annarri grein landbúnaðar. Gangi þar fram óbeisluð þróun breytist mjólkurframleiðslan víða í heiminum í óbeislaða iðnaðarframleiðslu eins og gerst hefur í svína- og fuglarækt. Þá verður mjólkurframleiðslan ekki í höndum sjálfstæðra bænda, heldur iðnfyrirtækja. Bendi á grein um tæknivæddan nákvæmnisbúskap sem ég fyrr í vetur birti á vefnum Naut.is. (sem kaupauki er umfjöllun um viðbrögð Bændablaðsins við þessari umræðu. Staða þess í sambandi við að plægja akur umræðu um stefnumörkun í landbúnaði er mál sem verðugt væri að huga betur að.) Sauðfjárrækt hlýtur einnig í nefndinni að hljóta mikla umfjöllun. Skemmdaverk Sindra og samverkamanna í búvörusamningunum eru þar aðeins aukaatriði. Flestum er að verða ljóst að umræða um sauðfjárrækt og byggð í landinu varða ekki rofin að. Úrræðin eru hins vegar fá, ljóst samt að helstefna síðasta samnings er ekki spor í rétta átt. Í þessum efnum er ætíð eftir ákaflega viðkvæm umræða innan hóps sauðfjárbænda um það hvort fram eigi að fara með einhverjum hætti stýrð þróun á umfangi greinarinnar eða ekki. Ekki vil ég telja mig talsmann hrossaræktar þó að áður hafi ég nefnt þá búgrein í þessu sambandi. Þetta er sú búgrein sem hefur komist af með minnstan stuðning en um leið líklega sú sem búið hefur til mestan vöxt. Til viðbótar þá er þetta án efa sú grein sem stendur í sérflokki með að skapa tengsl þéttbýlis og dreifbýlis sem nefndin hlýtur að ræða. Sindri er það ekki vel gert hjá þér að nefna þessa grein ekki á nafn? Kanntu að skammast þín? Þá kemur kafli um greiningu á sérstöðu sem ég mun ekki fjölyrða um. Spyr aðeins Sindri hvar heldur þú að gengið verði að sumum þessara upplýsinga sem verið er að kalla eftir? Munið síðan að til er urmull af skýrslum sem staðfesta það að Íslendingar eru einhverjir mestu umhverfissóðar í heimi. Finns eins og sumt í umhverfiskaflanum sé skrifað með því hugarfari að geta þar fundið eitthvað til að bæta um ósköpin þar enn betur. Um 4.5. kafla væri fróðlegt að vita hvort þú hafir látið gera nokkurt kostnaðarmat í sambandi við sumt af því rugli sem þar er rætt. Það er vel gert hjá þér Sindri minn að hafa afkomuþróun bænda einna aftast í þessu plaggi. Þú ættir nú við hentugleika að birta afrekssögu þína á því sviði. Annars varstu víst búinn að lýsa því yfir í 10 punkta plagginu á síðasta ári að eiginlega væri BÍ alveg hætt að sinna kjaramálum bænda. Þarna hefur þér loksins líklega ratast satt orð í munn. Hefur þú engar áhyggjur af því, Sindri, að samtök sem á pappírnum kynna sig sem kjarasamtök skuli kalla til annarra um tölur um afkomu sína? Segir það mögulega það sem segja þarf?Eins og ég hef áður nefnt þjónar engum tilgangi að elta ólar við ruglið í þessum listum. Eins og á hefur verið bent eru margt af þessu upplýsingar sem hann hefði átt að hafa undir höndum við gerð búvörusamninga á síðasta ári en hann upplýsir samt sem betur fer nú að hann hafi steingleymt að kynna sér þá. Annað er þess eðlis að kostnaður væri óheyrilegur við gagnaöflun og að lokum atriði sem þú hefðir átt að gera þér ljóst við samningu skjalsins að hvergi er að finna, auk þess sem ýmislegt af þessum upplýsingum virðast ekki koma verkefnum hópsins að nokkru við. Þess vegna Sindri spyr ég að lokum.Skammaðistu þín ekkert í ljósi atriðanna sem hér eru talin að láta þetta plagg frá þér fara?(Þessum skrifum var hafnað birtingar í Bændablaðinu af ritskoðunarjöxlum blaðsins. Stefnumótun í landbúnaði löngum komin út fyrir þeirra svið.) Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Þegar þessar hugsanir eru settra á blað er starfshópur sem settur var á laggirnar í framhaldi af samþykkt búvörusamninga á síðasta ári byrjaður störf. Á vef BÍ er birt plagg sem þar var lagt fram á fyrsta fundi sem áherslur bænda og allrökrétt að álykta að í þessum hópi geti enginn annar en formaður BÍ leyft sér að birta slíkt. Þess vegna held ég að veruleg ástæðu sé til þess að þetta sé skoðað nánar og rætt. Spurningum er því eðlilega beint til Sindra Sigurgeirssonar formanns BÍ. Fyrsta tilfinningin, sem maður fær við lestur plaggsins, er að þar er ekki að finna neitt sem hægt er að lesa sem áherslur bænda. Eilíf og endalaus töflusöfnun getur ekki verið áherslumál eins eða neins. Þess vegna væri kærkomið að Sindri gerði nú lesendum grein fyrir hver þessi áhersluatriði bænda eru. Það eru aðeins byrjunarupplýsingarnar, Sindri. Áður en lengra er haldið vil ég hins vegar víkja að tveim atriðum, sem tengjast skjalinu í heild og ágætt er að ræða áður en horfið er til smærri atriða. Hafa BÍ haft þörf á að koma sínum málum að strax í byrjun vinnu hópsins finnst mér eðlilegt að það hefði verið gert með kynningu á helstu stefnuatriðum félags þeirra BÍ. Í mínum huga hljóta samningaumræður ætíð að eiga að byggjast á slíkum grunni. Öllum er vonandi ljóst að hlutverk hópsins hlýtur að vera að koma á sameiginlegri sýn bænda og annarra þegna þjóðarinnar á gildi, hlutverk og stöðu landbúnaðar á Íslandi á komandi árum. Þess vegna eðlilegt að leggja stefnumið mismunandi aðila á borðið í byrjum. Það eru þau sem á að sætta og sameina. Nú verður að vísu að vorkenna Sindra vegna þess að undir hans stjórn hefur BÍ tapað sinni heildarstefnu í landbúnaðarmálum og erfitt að lýsa því sem er ekki til. Hitt atriðið er endalaus upptalning á skýrslum um eitt og annað sem er látið fylla síðurnar. Athygli vekur að talsvert að þessu eru gögn sem að öllu eðlilegu ættu að vera til hjá framkvæmdanefnd búvörusamninga, þar sem Sindri situr samkvæmt mínu minni, en samt hefði miklu meira hefði átt að koma fram að hálfu fulltrúa bænda við síðustu búvörusamninga. Þarna kemur þú Sindri með sannanirnar beint á borðið fyrir því sem ég hef ásakað ykkur um í sambandi við búvörusamningana að þið hefðu ekki unnið einn eða neinn undirbúning þeirra vegna. Hér er nefnilega komið að alvarlegasta veikleika hjá BÍ frá því að Ari og Sigurgeir hurfu þaðan frá störfum. Það er stefna samtakamma með að losa sig við, nánast hrinda frá sér, allri tölulegri upplýsingaöflun gagnvart landbúnaðinum. Þetta var því meiður veikleiki Haraldar Benidiktssonar, meðan hann var formaður BÍ, þrátt fyrir annars að ýmsu leyti skýra stefnumörkun hans. Undarlegt að vísu að hann gerði sér ekki grein fyrir að undirliggjandi kraftur þessa máls var aðlögun að EBE sem hann límdi sig þarna við, þrátt fyrir að öðru leyti skýra andstöðu gegn þeim öflum. Sindri stóð í þessu máli, þ.e. að senda upplýsingaöflun úr húsi sem klettur að baki fyrrverandi formanni ef ekki færðist hann allur í aukana í þeim efnum eftir að hann tók við forystu. Þetta hefur að vissu leyti gelt BÍ í öllum sínum málflutningi. Að fara að ræða almennt margt að því sem nefnt er í upplýsingaöflunarupptalningu er hreinn sparðatíningur en margt af því auk þess svo vitlaust að furðu sætir þar sem einhverjir fleiri en Sindri hljóta að hafa lesið plaggið. Nokkur atriði kalla samt fram brýnar spurningar. Í byrjun atriði sem vakti smá furðu hjá mér og ég þarf smá útskýringu á. Þú vísar í tilvísanaskrá til pappíra með exel-skjölum, sem hvaða unglingur sem er með aðgang að gögnum hefði getað gert, sem Byggðastofnun gaf út á síðasta ári. Þar má lesa út eitt og annað úr töflum um dreifingu nautgripa og sauðfjár hér á landi. Hins vegar dregur sá sem enga hefur þekkingu né tilfinningu fyrir þessum búskap held ég ákaflega fátt bitastætt út úr þessum töflum. Sá sem aðeins getur lesið tölurnar en hefur engan skilning er yfirleitt samkvæmt minni reynslu jafnnær. Nú kallar þú eftir sömu upplýsingum. Spyr þig, Sindri, var það vegna þess að þú skildir ekki eldra plaggið eða var eitthvað þess valdandi að þú vantreystir upplýsingunum að baki? Nú spyr ég Sindri hvernig afla á upplýsinga um þau atriði þar sem fjallað er um nýtingu samningsfjármuna. Að mínu viti er þetta upplýsingasöfnun og úrvinnsla sem hlýtur að taka fjölda ára. Hvaða töfralausn hefur þú fyrir þá vinnu, Sindri? Í sambandi við nautgriparæktina er atkvæðagreiðsla um áframhald mjólkurkvóta skyndilega orðið atriði, á nefndin ekki að ljúka störfum áður en sú atkvæðagreiðsla fer fram? Í nautgriparæktinni blasir hins vegar við tröllaukin stefnumörkunarvinna, sem hlýtur mikið að koma inn á störf nefndarinnar. Eitt mál til skemmri tíma er hvort mjólkurframleiðslan eigi að ráða yfir stjórntækjum yfir framleiðslunni. Stærsta málið er að mínu viti hvernig bregðast á við innleiðingu fjórðu tæknibyltingarinnar í þessa grein, sem gætu orðið meiri breytingaáhrif en í nokkurri annarri grein landbúnaðar. Gangi þar fram óbeisluð þróun breytist mjólkurframleiðslan víða í heiminum í óbeislaða iðnaðarframleiðslu eins og gerst hefur í svína- og fuglarækt. Þá verður mjólkurframleiðslan ekki í höndum sjálfstæðra bænda, heldur iðnfyrirtækja. Bendi á grein um tæknivæddan nákvæmnisbúskap sem ég fyrr í vetur birti á vefnum Naut.is. (sem kaupauki er umfjöllun um viðbrögð Bændablaðsins við þessari umræðu. Staða þess í sambandi við að plægja akur umræðu um stefnumörkun í landbúnaði er mál sem verðugt væri að huga betur að.) Sauðfjárrækt hlýtur einnig í nefndinni að hljóta mikla umfjöllun. Skemmdaverk Sindra og samverkamanna í búvörusamningunum eru þar aðeins aukaatriði. Flestum er að verða ljóst að umræða um sauðfjárrækt og byggð í landinu varða ekki rofin að. Úrræðin eru hins vegar fá, ljóst samt að helstefna síðasta samnings er ekki spor í rétta átt. Í þessum efnum er ætíð eftir ákaflega viðkvæm umræða innan hóps sauðfjárbænda um það hvort fram eigi að fara með einhverjum hætti stýrð þróun á umfangi greinarinnar eða ekki. Ekki vil ég telja mig talsmann hrossaræktar þó að áður hafi ég nefnt þá búgrein í þessu sambandi. Þetta er sú búgrein sem hefur komist af með minnstan stuðning en um leið líklega sú sem búið hefur til mestan vöxt. Til viðbótar þá er þetta án efa sú grein sem stendur í sérflokki með að skapa tengsl þéttbýlis og dreifbýlis sem nefndin hlýtur að ræða. Sindri er það ekki vel gert hjá þér að nefna þessa grein ekki á nafn? Kanntu að skammast þín? Þá kemur kafli um greiningu á sérstöðu sem ég mun ekki fjölyrða um. Spyr aðeins Sindri hvar heldur þú að gengið verði að sumum þessara upplýsinga sem verið er að kalla eftir? Munið síðan að til er urmull af skýrslum sem staðfesta það að Íslendingar eru einhverjir mestu umhverfissóðar í heimi. Finns eins og sumt í umhverfiskaflanum sé skrifað með því hugarfari að geta þar fundið eitthvað til að bæta um ósköpin þar enn betur. Um 4.5. kafla væri fróðlegt að vita hvort þú hafir látið gera nokkurt kostnaðarmat í sambandi við sumt af því rugli sem þar er rætt. Það er vel gert hjá þér Sindri minn að hafa afkomuþróun bænda einna aftast í þessu plaggi. Þú ættir nú við hentugleika að birta afrekssögu þína á því sviði. Annars varstu víst búinn að lýsa því yfir í 10 punkta plagginu á síðasta ári að eiginlega væri BÍ alveg hætt að sinna kjaramálum bænda. Þarna hefur þér loksins líklega ratast satt orð í munn. Hefur þú engar áhyggjur af því, Sindri, að samtök sem á pappírnum kynna sig sem kjarasamtök skuli kalla til annarra um tölur um afkomu sína? Segir það mögulega það sem segja þarf?Eins og ég hef áður nefnt þjónar engum tilgangi að elta ólar við ruglið í þessum listum. Eins og á hefur verið bent eru margt af þessu upplýsingar sem hann hefði átt að hafa undir höndum við gerð búvörusamninga á síðasta ári en hann upplýsir samt sem betur fer nú að hann hafi steingleymt að kynna sér þá. Annað er þess eðlis að kostnaður væri óheyrilegur við gagnaöflun og að lokum atriði sem þú hefðir átt að gera þér ljóst við samningu skjalsins að hvergi er að finna, auk þess sem ýmislegt af þessum upplýsingum virðast ekki koma verkefnum hópsins að nokkru við. Þess vegna Sindri spyr ég að lokum.Skammaðistu þín ekkert í ljósi atriðanna sem hér eru talin að láta þetta plagg frá þér fara?(Þessum skrifum var hafnað birtingar í Bændablaðinu af ritskoðunarjöxlum blaðsins. Stefnumótun í landbúnaði löngum komin út fyrir þeirra svið.)
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar