Orð til sportveiðimanna og -kvenna Guðmundur Valur Stefánsson skrifar 1. mars 2017 07:00 Ég er sportveiðimaður og á marga kunningja og vini sem eru það líka. Margir í þeim hópi hafa sagt mér að þeir hafi veitt eldislaxa í ýmsum frægum laxveiðiám um land allt og telja undantekningarlaust að um strokulaxa úr eldiskvíum hafi verið að ræða. Margir hafa tekið myndir af löxunum og sent þær ásamt hreisturssýni til greiningar hjá Veiðimálastofnun sem nú er hluti Hafrannsóknastofnunar. Þegar ég hef spurt hver hafi orðið niðurstaða greininganna, þá kemur alltaf í ljós að viðkomandi hafi enn ekki borist niðurstaða. Menn gefa sér að „þögn sé sama og samþykki“ en svo er ekki í þessu tilviki.Mismunandi stofnar Til að útskýra málið er vert að benda lesendum á að hér á landi er starfrækt tvenns konar laxeldi. Annars vegar eru alin laxaseiði og sjógönguseiði af sk. Sagastofni sem nú er í umsjá og eigu Stofnfisks hf. Sagastofninn er afkomandi tveggja eldisstofna sem fluttir voru sem hrogn til landsins frá Noregi. Annars vegar var um að ræða stofn sem heitir Mowi sem ÍSNÓ í Kelduhverfi fékk 1984 og hins vegar stofninn Bolaks sem fór til Íslandslax í Grindavík í tveimur sendingum, 1986 og 1987. Hann er nú alinn í nokkrum landstöðvum áður en hann er settur í eldiskvíar á Vestfjörðum og sunnanverðum Austfjörðum til áframeldis. Megnið flytur Stofnfiskur þó út til áframeldis í öðrum löndum víða um heim. Hins vegar eru líka alin laxaseiði og sjógönguseiði af íslenskum villtum stofnum í nokkrum landstöðvum til sleppingar í laxveiðiár um allt land sem veiðiréttareigendur standa fyrir og eiga. Fagfólk og þ.m.t. sportveiðifólk þekkir eldislax t.d. á því að á sumum þeirra eru uggarnir skertir og einnig sporður og tálknlok. Einstaka lax getur svo líka haft einkenni beinaskerðingar (kripplingseinkenni). Þetta á jafnt við um báða eldisstofnana. Þessi einkenni verða nánast alfarið til í landstöðvunum en sárin ágerast í mismunandi mæli eftir sleppingu í kvíar eða í á.Sýni ekki greind Vegna svara vina minna og kunningja í sportveiðinni og forvitni á að vita hvað hefði komið út úr greiningum Veiðimálastofnunar á hinum meintu strokulöxum fór ég og kannaði málið nánar með fyrirspurnum til stofnunarinnar. Fékk ég þau svör að ekki væri til fjármagn til að framkvæma allar greiningar sem stofnuninni bærust. Við nánari athugun kom í ljós að greind hafa verið sýni úr tveimur tilvikum, í báðum tilvikum vegna þess að sýnin og staðsetning veiðinnar gaf rökstuddan grun um að um eldislax væri að ræða úr kvíum. Var annars vegar um að ræða sleppilax úr sláturkví í Norðfirði 2003/2004 og hins vegar í Patreksfirði 2013/2014 og var í báðum tilvikum um að ræða lax af Sagastofni. Þrjár vel unnar skýrslur eru til um þessar tvær slysasleppingar sem unnar voru af sérfræðingum Veiðimálastofnunar. Málið varð strax að fréttaefni sem fór um alla fjölmiðla eins og eldur í sinu svo vart fór fram hjá nokkrum manni. Af öðrum sýnagreiningum segir fátt. Sem fagmaður á þessu sviði tel ég litlar líkur á því að sérfræðingar Veiðimálastofnunar þekki ekki muninn á þeim mismunandi laxastofnum sem hér eru ræktaðir. Vitað er að eldislaxar veiðiréttareigenda eru í þessum ám í miklum mæli og það ætti engum að koma á óvart að það veiðist einn og einn lax með einkennum eldislaxa í þessum ám.Eldislax veiðiréttarhafa Það er mikilvægt að Hafrannsóknastofnun greini alla laxa sem veiðimenn hafa grun um að sé eldislax, óháð uppruna. Eldislax af Sagastofni hefur aldrei svo vitað sé veiðst í íslenskum ám utan Vestfjarða og sunnanverðra Austfjarða. Um það vitna opinberar upplýsingar. Að mínu mati er augljóst að þegar sportveiðimenn fullyrða að eldislax frá sjókvíafyrirtækjunum veiðist „í ám um allt land“ sé um að ræða eldislax frá sjálfum veiðiréttarhöfunum sem þeir sleppa í stórum stíl, beint í árnar. Það er mikilvægt að fjallað sé um þessi mál eins og þau eru í stað þess að leitast sífellt við að hengja bakara fyrir smið. Einhverra hluta vegna virðist það þó ekki forgangsmál að veita almenningi upplýsingar um eldislax veiðiréttarhafa í íslenskum laxveiðiánum. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Atli Ísleifsson Halldór Misskiljum ekki neitt Jón Helgi Björnsson Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Mýtur um veitt og sleppt á laxi Karl Lúðvíksson Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Ráðherra Kári Stefánsson Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Ég er sportveiðimaður og á marga kunningja og vini sem eru það líka. Margir í þeim hópi hafa sagt mér að þeir hafi veitt eldislaxa í ýmsum frægum laxveiðiám um land allt og telja undantekningarlaust að um strokulaxa úr eldiskvíum hafi verið að ræða. Margir hafa tekið myndir af löxunum og sent þær ásamt hreisturssýni til greiningar hjá Veiðimálastofnun sem nú er hluti Hafrannsóknastofnunar. Þegar ég hef spurt hver hafi orðið niðurstaða greininganna, þá kemur alltaf í ljós að viðkomandi hafi enn ekki borist niðurstaða. Menn gefa sér að „þögn sé sama og samþykki“ en svo er ekki í þessu tilviki.Mismunandi stofnar Til að útskýra málið er vert að benda lesendum á að hér á landi er starfrækt tvenns konar laxeldi. Annars vegar eru alin laxaseiði og sjógönguseiði af sk. Sagastofni sem nú er í umsjá og eigu Stofnfisks hf. Sagastofninn er afkomandi tveggja eldisstofna sem fluttir voru sem hrogn til landsins frá Noregi. Annars vegar var um að ræða stofn sem heitir Mowi sem ÍSNÓ í Kelduhverfi fékk 1984 og hins vegar stofninn Bolaks sem fór til Íslandslax í Grindavík í tveimur sendingum, 1986 og 1987. Hann er nú alinn í nokkrum landstöðvum áður en hann er settur í eldiskvíar á Vestfjörðum og sunnanverðum Austfjörðum til áframeldis. Megnið flytur Stofnfiskur þó út til áframeldis í öðrum löndum víða um heim. Hins vegar eru líka alin laxaseiði og sjógönguseiði af íslenskum villtum stofnum í nokkrum landstöðvum til sleppingar í laxveiðiár um allt land sem veiðiréttareigendur standa fyrir og eiga. Fagfólk og þ.m.t. sportveiðifólk þekkir eldislax t.d. á því að á sumum þeirra eru uggarnir skertir og einnig sporður og tálknlok. Einstaka lax getur svo líka haft einkenni beinaskerðingar (kripplingseinkenni). Þetta á jafnt við um báða eldisstofnana. Þessi einkenni verða nánast alfarið til í landstöðvunum en sárin ágerast í mismunandi mæli eftir sleppingu í kvíar eða í á.Sýni ekki greind Vegna svara vina minna og kunningja í sportveiðinni og forvitni á að vita hvað hefði komið út úr greiningum Veiðimálastofnunar á hinum meintu strokulöxum fór ég og kannaði málið nánar með fyrirspurnum til stofnunarinnar. Fékk ég þau svör að ekki væri til fjármagn til að framkvæma allar greiningar sem stofnuninni bærust. Við nánari athugun kom í ljós að greind hafa verið sýni úr tveimur tilvikum, í báðum tilvikum vegna þess að sýnin og staðsetning veiðinnar gaf rökstuddan grun um að um eldislax væri að ræða úr kvíum. Var annars vegar um að ræða sleppilax úr sláturkví í Norðfirði 2003/2004 og hins vegar í Patreksfirði 2013/2014 og var í báðum tilvikum um að ræða lax af Sagastofni. Þrjár vel unnar skýrslur eru til um þessar tvær slysasleppingar sem unnar voru af sérfræðingum Veiðimálastofnunar. Málið varð strax að fréttaefni sem fór um alla fjölmiðla eins og eldur í sinu svo vart fór fram hjá nokkrum manni. Af öðrum sýnagreiningum segir fátt. Sem fagmaður á þessu sviði tel ég litlar líkur á því að sérfræðingar Veiðimálastofnunar þekki ekki muninn á þeim mismunandi laxastofnum sem hér eru ræktaðir. Vitað er að eldislaxar veiðiréttareigenda eru í þessum ám í miklum mæli og það ætti engum að koma á óvart að það veiðist einn og einn lax með einkennum eldislaxa í þessum ám.Eldislax veiðiréttarhafa Það er mikilvægt að Hafrannsóknastofnun greini alla laxa sem veiðimenn hafa grun um að sé eldislax, óháð uppruna. Eldislax af Sagastofni hefur aldrei svo vitað sé veiðst í íslenskum ám utan Vestfjarða og sunnanverðra Austfjarða. Um það vitna opinberar upplýsingar. Að mínu mati er augljóst að þegar sportveiðimenn fullyrða að eldislax frá sjókvíafyrirtækjunum veiðist „í ám um allt land“ sé um að ræða eldislax frá sjálfum veiðiréttarhöfunum sem þeir sleppa í stórum stíl, beint í árnar. Það er mikilvægt að fjallað sé um þessi mál eins og þau eru í stað þess að leitast sífellt við að hengja bakara fyrir smið. Einhverra hluta vegna virðist það þó ekki forgangsmál að veita almenningi upplýsingar um eldislax veiðiréttarhafa í íslenskum laxveiðiánum. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon Skoðun
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon Skoðun