Fyrr á þessu ári dreif ég mig á Framadaga háskólanna, en ég tel mig vera ansi týnda þegar kemur að því að velja mér framtíðarstarf. Þar lærði ég margt um fyrirtæki sem mér hafði áður ekki dottið í hug að væru til. Ég varð þó vör við það að mín menntun var ekki mikils virði í augum flestra fyrirtækjanna. Þegar ég sagði fólki hvað ég væri að læra svöruðu flestir: „já, vá!“ gáfu mér fallegt bros og bentu mér á hvar hægt væri að finna súkkulaðið. Ég er nefnilega að læra ensku við Háskóla Íslands.

„Hvað þýðir það?“ gætir þú þá spurt. Ég hef sniðið námið mitt svo að ég læri aðallega um enskar bókmenntir. Ég veit að það er ansi sérhæft og margir gætu velt því fyrir sér til hvers námið sé. Ég valdi námið því þar liggur áhugasvið mitt. En í gegnum námsferilinn minn hef ég áttað mig á því að mitt nám er ekki bara leið til að komast beint að súkkulaðinu.

Eins og er stunda ég skiptinám við háskólann í Leeds í Englandi. Viðbrögðin sem ég fæ hérna úti þegar ég segist vera að læra ensku eru ansi frábrugðin þeim sem ég fékk að kynnast síðastliðinn febrúar á Íslandi. Mörgum finnst tilkomumikið að ég, sem hef ekki ensku að móðurmáli, sé að læra enskar bókmenntir. Hér er þetta vinsælt nám sem þykir ekki athugavert að velja sér. Mikið er lagt í enskunámið hér við skólann.

Það er auðséð að mun meira fjármagni er varið í námið hérna úti. Þeir fjármunir koma þó til með fáránlega háum skólagjöldum sem nemendur borga. Við erum gríðarlega heppin að sleppa við það vandamál sem nemendur við Háskóla Íslands! Við erum líka mjög heppin í HÍ því þar er hægt að læra mörg tungumál á háskólastigi. Það virðist vera algengt viðhorf að nám í hugvísindum, sér í lagi tungumálum, sé á einhvern hátt minna virði en annað nám. Fjárframlög til hugvísinda benda að minnsta kosti til þess.

Dönskukennarinn minn í grunnskóla sagði oft að hún væri ekki „gangandi orðabók“. Mig langar að segja við hana að jú, það hafi hún verið. Raunin er sú að við þurfum á gangandi orðabókum að halda; fólki sem getur þýtt hratt og skilvirkt og skilið tungu og menningu annarra landa. Við megum ekki gleyma því að tungumál er meira en bara orð og setningar. Á bakvið tungumál er heill menningarheimur, og þann heim þarf að skilja til að geta skilið tungumálið. Hvernig ætlar þú annars að skilja hvað átt er við þegar þú ferð til Englands og ert beðinn um að „hoover the floor?“ eða sækja „the wellies“. Í báðum tilfellum þarf að þekkja sögu og menningu Englands. Án samhengis eru þessar setningar ansi óskiljanlegar. Þá er ekki slæmt að þekkja til Wellington stígvéla og Hoover fyrtækisins, sem framleiðir ryksugur.

Það sem ég vona að fyrirtæki á komandi Framadögum átti sig á er að við þurfum fólk sem þekkir tungumál betur en bara til þess að „redda sér.“ Við þurfum fólk sem þekkir tungumálin mjög vel. Það fólk getur hjálpað og kennt öðrum. Hvernig getum við verið tekin alvarlega á alþjóðamarkaði ef við höfum ekki góða tungumálakunnáttu í fleiri málum en ensku? Það er sorglegt að sjá hversu yfirgnæfandi enskan getur verið í heiminum í dag. Hún er þó líka góður grunnur þegar það kemur að því að læra önnur tungumál. Með enskuna í farteskinu er hægt að hafa samskipti við aðra menningarheima og læra ný tungumál.

„Gangandi orðabækur“ eru þarfar, við þurfum á einstaklingum að halda sem hafa fífldirfskuna í að drífa sig í tungumálanám. Hvort sem þeir einstaklingar gerast kennarar, starfa á alþjóðavettvangi, við þýðingar, viðskipti eða jafnvel eitthvað allt annað. Þessar „gangandi orðabækur“ eru þeir aðilar sem færa okkur meðal annars bókmenntir annarra menningarheima, sem og skilning á menningu þeirra. Það fólk er fólkið sem þýðir erlenda texta fyrir þig, skýrir torskilin orð fyrir þér, eða leiðréttir skrítnu þýðinguna í Bónus auglýsingunni - og gerir það allt með glöðu geði.

Verum þakklát fyrir þær „gangandi orðabækur“ sem við eigum og vonumst eftir enn fleiri.

Þessi grein er liður í greinaskriftaátaki sviðsráðs Hugvísindasviðs Háskóla Íslands.