Lífeyrissjóðir í fortíð, nútíð og framtíð Þórey S. Þórðardóttir skrifar 4. mars 2015 07:00 Á Íslandi er skyldutryggingakerfi þar sem öllum vinnandi mönnum er gert skylt að leggja hluta af launum sínum í lífeyrissjóð. Ákvarðanir um uppbyggingu slíks kerfis byggjast á mikilli fyrirhyggju og framsýni. Lífeyrissjóðunum er ætlað að leggja grunninn að betri afkomu á efri árum auk þess að vera til taks ef við verðum fyrir áföllum sem raskað geta fjárhagslegu öryggi okkar. Lífeyrissjóðir byggjast upp á löngum tíma og því skiptir mestu að ákvarðanir séu teknar með langtímahagsmuni sjóðfélaga að leiðarljósi. Einnig skiptir miklu máli að forsendur, sem lagðar eru til grundvallar hverju sinni, standist og séu réttar. Undanfarin ár hafa reynst lífeyrissjóðum afar hagstæð og var raunávöxtun samtryggingarsjóða árið 2014 um 7,4%. Ef litið er til síðustu 20 ára er raunávöxtun að jafnaði 4%. Ávöxtun til langs tíma skiptir mestu máli til að tryggja sjóðfélögum lífeyri. Lífeyrissjóðunum er gert að greiða verðtryggðan lífeyri, enda er það ekki fjöldi króna sem skiptir mestu máli heldur að fjárhæðirnar haldi verðgildi sínu og tryggi ákveðinn kaupmátt. Árið 2014 var í þessu tilliti hagkvæmt lífeyrissjóðunum þar sem verðbólgan reyndist lág. Þegar fer saman annars vegar góð ávöxtun og hins vegar lág verðbólga aukast eignir meira en skuldbindingar sjóðanna. Lífeyrissjóðir á almennum vinnumarkaði, sem starfa án ábyrgðar launagreiðenda, eiga nú eignir fyrir öllum skuldbindingum og er staða þeirra í jafnvægi en þó mismunandi eftir sjóðum. Gjaldeyrishöftin eru mesta ógnin sem nú stafar að sjóðunum. Höftin draga verulega úr möguleikum til áhættudreifingar. Innan hafta er erfitt fyrir lífeyrissjóði að tryggja kaupmáttaröryggi sjóðfélaga þar sem stór hluti af neyslu landsmanna byggist á innflutningi. Ýmsar stærðir í þjóðarbúskapnum benda til þess að nú sé rétti tíminn til að hefja afnám gjaldeyrishafta og vonandi hafa ráðamenn vilja og kjark til að takast á við það vandasama verkefni. Umhverfi lífeyrissjóðanna er breytingum háð og má þar nefna að við reynumst lifa lengur en áætlanir hafa gert ráð fyrir fram til þessa. Þetta eru að sjálfsögðu gleðifréttir en lengri lífaldur má rekja til heilbrigðari lífsmáta og framfara í læknavísindum. Þessi jákvæða þróun hefur þó neikvæð áhrif á tryggingafræðilega stöðu lífeyrissjóða. Í hvert skipti sem Félag íslenskra tryggingastærðfræðinga birtir nýjar dánar- og eftirlifendatöflur hefur staða lífeyrissjóða versnað af því sjóðirnir þurfa að greiða lífeyri í lengri tíma en áður var áætlað. Það er hins vegar mikilvægt fyrir sjóðfélaga að lífeyrissjóðir byggi réttindaávinnslu sjóðfélaga á réttum forsendum. Annars skapast væntingar um lífeyri sem ekki ganga eftir. Vegna stöðugrar lengingar meðalævi undanfarna áratugi er nú horft til þess að breyta forsendum útreikninga á tryggingafræðilegri stöðu lífeyrissjóða og byggja ekki lengur mat á meðalævi til framtíðar á reynslu síðustu ára um lífaldur. Þess í stað skal reikna meðalævi til framtíðar út frá spá um áframhaldandi lengingu á meðalævi. Þetta er krefjandi verkefni sem bíður lífeyrissjóðanna en nú er rétti tíminn þar sem við eigum hagstætt ár að baki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Sjá meira
Á Íslandi er skyldutryggingakerfi þar sem öllum vinnandi mönnum er gert skylt að leggja hluta af launum sínum í lífeyrissjóð. Ákvarðanir um uppbyggingu slíks kerfis byggjast á mikilli fyrirhyggju og framsýni. Lífeyrissjóðunum er ætlað að leggja grunninn að betri afkomu á efri árum auk þess að vera til taks ef við verðum fyrir áföllum sem raskað geta fjárhagslegu öryggi okkar. Lífeyrissjóðir byggjast upp á löngum tíma og því skiptir mestu að ákvarðanir séu teknar með langtímahagsmuni sjóðfélaga að leiðarljósi. Einnig skiptir miklu máli að forsendur, sem lagðar eru til grundvallar hverju sinni, standist og séu réttar. Undanfarin ár hafa reynst lífeyrissjóðum afar hagstæð og var raunávöxtun samtryggingarsjóða árið 2014 um 7,4%. Ef litið er til síðustu 20 ára er raunávöxtun að jafnaði 4%. Ávöxtun til langs tíma skiptir mestu máli til að tryggja sjóðfélögum lífeyri. Lífeyrissjóðunum er gert að greiða verðtryggðan lífeyri, enda er það ekki fjöldi króna sem skiptir mestu máli heldur að fjárhæðirnar haldi verðgildi sínu og tryggi ákveðinn kaupmátt. Árið 2014 var í þessu tilliti hagkvæmt lífeyrissjóðunum þar sem verðbólgan reyndist lág. Þegar fer saman annars vegar góð ávöxtun og hins vegar lág verðbólga aukast eignir meira en skuldbindingar sjóðanna. Lífeyrissjóðir á almennum vinnumarkaði, sem starfa án ábyrgðar launagreiðenda, eiga nú eignir fyrir öllum skuldbindingum og er staða þeirra í jafnvægi en þó mismunandi eftir sjóðum. Gjaldeyrishöftin eru mesta ógnin sem nú stafar að sjóðunum. Höftin draga verulega úr möguleikum til áhættudreifingar. Innan hafta er erfitt fyrir lífeyrissjóði að tryggja kaupmáttaröryggi sjóðfélaga þar sem stór hluti af neyslu landsmanna byggist á innflutningi. Ýmsar stærðir í þjóðarbúskapnum benda til þess að nú sé rétti tíminn til að hefja afnám gjaldeyrishafta og vonandi hafa ráðamenn vilja og kjark til að takast á við það vandasama verkefni. Umhverfi lífeyrissjóðanna er breytingum háð og má þar nefna að við reynumst lifa lengur en áætlanir hafa gert ráð fyrir fram til þessa. Þetta eru að sjálfsögðu gleðifréttir en lengri lífaldur má rekja til heilbrigðari lífsmáta og framfara í læknavísindum. Þessi jákvæða þróun hefur þó neikvæð áhrif á tryggingafræðilega stöðu lífeyrissjóða. Í hvert skipti sem Félag íslenskra tryggingastærðfræðinga birtir nýjar dánar- og eftirlifendatöflur hefur staða lífeyrissjóða versnað af því sjóðirnir þurfa að greiða lífeyri í lengri tíma en áður var áætlað. Það er hins vegar mikilvægt fyrir sjóðfélaga að lífeyrissjóðir byggi réttindaávinnslu sjóðfélaga á réttum forsendum. Annars skapast væntingar um lífeyri sem ekki ganga eftir. Vegna stöðugrar lengingar meðalævi undanfarna áratugi er nú horft til þess að breyta forsendum útreikninga á tryggingafræðilegri stöðu lífeyrissjóða og byggja ekki lengur mat á meðalævi til framtíðar á reynslu síðustu ára um lífaldur. Þess í stað skal reikna meðalævi til framtíðar út frá spá um áframhaldandi lengingu á meðalævi. Þetta er krefjandi verkefni sem bíður lífeyrissjóðanna en nú er rétti tíminn þar sem við eigum hagstætt ár að baki.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun