Eitt mikilvægasta verkefnið fram undan er að efla rannsóknir og kennslu á háskólastigi. Það verður ekki gert nema með sameiningu háskóla landsins.
Eitt mikilvægasta verkefnið fram undan er að efla rannsóknir og kennslu á háskólastigi. Það verður ekki gert nema með sameiningu háskóla landsins. Sameining háskólastofnana er það viðkvæmt mál að frumkvæðið verður að koma frá Alþingi, menntamálaráðherra eða ríkisstjórn. Farsælast er að starfræktar verði tvær öflugar vísindastofnanir á landinu með nokkrar starfsstöðvar sem hafi getu til að vinna að rannsóknum og bjóða upp á háskólakennslu eins og best gerist í heiminum. Verkefni háskólanna er síðan að koma sér saman um hvernig sameiningu þeirra er best háttað.
Á undanförnum árum hefur nokkur árangur náðst í sameiningu rannsóknastofnana á landinu en á sama tíma hefur háskólum fjölgað. Á tíu ára tímabili frá 1997 urðu fimm nýjar stofnanir að háskólum og tvær til viðbótar hófu kennslu á háskólastigi. Formlegt samstarf þessara háskóla er mjög takmarkað. Þrjár atrennur voru gerðar til sameiningar. Einungis ein þeirra gekk eftir.
Þrjár skýrslur voru unnar árið 2009 sem allar nefna kosti þess að sameina háskólana, þ.e. skýrsla erlendrar sérfræðinefndar, skýrsla verkefnisstjórnar vísinda- og háskólamála og skýrsla rýnihóps menntamálaráðherra um aðgerðir í háskóla og vísindamálum. Erlenda sérfræðinefndin mælir sérstaklega með rekstri tveggja háskóla og rekur kosti þess fyrirkomulags.
Núverandi samstarfsvettvangur opinberra háskóla er mikilvægur og skref í rétta átt en leggur ekki grunninn að sameiningu háskólanna á næstu misserum. Eingöngu er þar rætt um samvinnu á afmörkuðum sviðum. Þar er ekki rætt um sameiningu.
Í ljósi þessa og til að ýta á eftir endurskipulagningu háskólakerfisins hafa sjö þingmenn Samfylkingarinnar lagt fram þingsályktunartillögu um að fjárlög næsta árs taki mið af því að fé verði veitt til reksturs tveggja öflugra háskóla. Samvinna háskólanna er mikilvæg en sameining er miklu betri kostur hvort sem litið er til vísindastarfs eða háskólakennslu. Umtalsverð hagræðing getur einnig falist í sameiningu.
Háskólar eiga að vera akademískar stofnanir. Akademísk stofnun skapar vettvang fyrir samræður vísindamanna hverra við aðra og samræður vísindamanna við stúdenta. Grunnur öflugs vísindasamstarfs er stærri háskólar þar sem akademísk umræða að hætti Sókratesar getur farið fram í krafti fjölda vísindamanna og getu til að stunda umfangsmiklar alþjóðlegar rannsóknir. Við verðum að leggja aukna áherslu á öflugar háskólastofnanir, því það eru allar þjóðir að gera, sem vilja auka þekkingarstig, lífskjör og samkeppnishæfni.
Á undanförnum árum hefur nokkur árangur náðst í sameiningu rannsóknastofnana á landinu en á sama tíma hefur háskólum fjölgað. Á tíu ára tímabili frá 1997 urðu fimm nýjar stofnanir að háskólum og tvær til viðbótar hófu kennslu á háskólastigi. Formlegt samstarf þessara háskóla er mjög takmarkað. Þrjár atrennur voru gerðar til sameiningar. Einungis ein þeirra gekk eftir.
Þrjár skýrslur voru unnar árið 2009 sem allar nefna kosti þess að sameina háskólana, þ.e. skýrsla erlendrar sérfræðinefndar, skýrsla verkefnisstjórnar vísinda- og háskólamála og skýrsla rýnihóps menntamálaráðherra um aðgerðir í háskóla og vísindamálum. Erlenda sérfræðinefndin mælir sérstaklega með rekstri tveggja háskóla og rekur kosti þess fyrirkomulags.
Núverandi samstarfsvettvangur opinberra háskóla er mikilvægur og skref í rétta átt en leggur ekki grunninn að sameiningu háskólanna á næstu misserum. Eingöngu er þar rætt um samvinnu á afmörkuðum sviðum. Þar er ekki rætt um sameiningu.
Í ljósi þessa og til að ýta á eftir endurskipulagningu háskólakerfisins hafa sjö þingmenn Samfylkingarinnar lagt fram þingsályktunartillögu um að fjárlög næsta árs taki mið af því að fé verði veitt til reksturs tveggja öflugra háskóla. Samvinna háskólanna er mikilvæg en sameining er miklu betri kostur hvort sem litið er til vísindastarfs eða háskólakennslu. Umtalsverð hagræðing getur einnig falist í sameiningu.
Háskólar eiga að vera akademískar stofnanir. Akademísk stofnun skapar vettvang fyrir samræður vísindamanna hverra við aðra og samræður vísindamanna við stúdenta. Grunnur öflugs vísindasamstarfs er stærri háskólar þar sem akademísk umræða að hætti Sókratesar getur farið fram í krafti fjölda vísindamanna og getu til að stunda umfangsmiklar alþjóðlegar rannsóknir. Við verðum að leggja aukna áherslu á öflugar háskólastofnanir, því það eru allar þjóðir að gera, sem vilja auka þekkingarstig, lífskjör og samkeppnishæfni.
