Þörf á auknu fjármagni og nýjum fjármögnunarleiðum 22. ágúst 2006 15:52 Þörf er á fjármögnun til íslenskra háskóla umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt er að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verða meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir háskólamenntun á Íslandi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í skýrslu OECD, Efnahags- og framfarastofnunarinnar, um niðurstöður úttektar á íslenska háskólastiginu. Skýrslan er hluti af úttekt OECD á háskólastiginu í 24 löndum og er markmið hennar að kanna áhrif opinberrar stefnumörkunar í málefnum háskóla í löndunum og vísa veginn um úrbætur og nýjungar. Hún er samin af sex erlendum sérfræðingum sem dvöldu hér á landi í vikutíma, heimsóttu alla háskóla og hittu að máli fjölmarga hagsmunaaðila, þar á meðal fulltrúa atvinnulífsins. Skýrslan skiptist í fimm hluta. Í fyrsta hluta er kynning á landi og þjóð og aðstæðum á Íslandi. Í öðrum hluta er fjallað um bakgrunn og helstu einkenni stefnumörkunar fyrir háskólastigið. Þriðji hlutinn er greining á styrkleikum íslenska háskólakerfisins og þeim þáttum þar sem úrbóta er þörf. Forgangsverkefni í stefnumótun eru sett fram í fjórða hluta og ábendingar dregnar saman í lokakafla. Umsögn sérfræðinganna um háskólastigið á Íslandi er almennt fremur jákvæð en þó benda þeir á að hin öra þróun kerfisins á síðustu árum geti valdið vandamálum. Meðal annars segir að eftir hraða uppbyggingu íslenska háskólastigsins undanfarin ár sé nauðsynlegt að samhæfa stefnumótun og endurskoða tiltekna þætti í starfseminnar. Þetta eigi sérstaklega við um fjármögnun kennslu og rannsókna í háskólum og gæðamál. Bent er á að í flestum löndum hafi aukning útgjalda háskólastigsins verið hraðari en aukning þjóðarframleiðslu. Aðsókn aukist sífellt og háskólamenntun sé talin eitt mikilvægasta tæki til þróunar þekkingarþjóðfélagsins. Þarna sé Ísland engin undantekning og nemendafjöldi á íslenska háskólastiginu hafi aukist enn hraðar en víðast annarsstaðar á síðustu árum, samhliða hinum umfangsmiklu kerfisbreytingum. Líta megi á þetta sem byltingu sem hljóti að kalla á nýjar lausnir við fjármögnun. Sérfræðingar OECD segja að smæð íslenskra háskóla sé sérstakt vandamál og óhagkvæmar rekstrareiningar áberandi. Þó beri að hafa hugfast að mikill vöxtur hafi orðið í efnahagslífi þjóðarinnar síðustu árin sem hafi gert stjórnvöldum kleift að auka framlög til háskólastigins verulega og ýta þannig undir breytingar. Þrátt fyrir þetta eigi sumir háskólanna við rekstrarvanda að stríða. Vakin er athygli á að á Íslandi hafi verið litið á aðgang að háskólanámi sem rétt fremur en tækifæri og núverandi stefna geri frekar ráð fyrir því að stofnanir keppi um stúdenta en að stúdentar keppi um námspláss. Skýrsluhöfundar telja að þörf verði fyrir fjármögnun umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt sé að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verði því meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir æðri menntun á Íslandi. Þetta sé verulega viðkvæmt pólitískt viðfangsefni þar sem það feli líklega í sér að nauðsyn þess að víkja frá hinu rótgróna viðhorfi að háskólamenntun sé réttur allra sem þess óska og skilgreina hana þess í stað sem sérstakan ávinning þeirra sem hennar njóta. Hjá þessari umfjöllun verði ekki komist þar sem skólagjöld hafi þegar verið tekin upp við einkareknu háskólana. Kostnaðarþátttaka nemenda á háskólastigi sé þannig þegar fyrir hendi og svo sé einnig í öðrum hlutum menntakerfisins eins og t.d. í leikskólum og í fullorðinsfræðslu. Sérfræðingar OECD fara lofsamlegum orðum um námslánakerfið á Íslandi og hvernig það hefur stuðlað að jafnrétti til náms. Þeir segja þó mikilvægt að leggja áherslu á jafnræði nemenda, þ.e. að gæði þeirrar menntunar sem þeir njóta séu mikil og skili sér í tækifærum á vinnumarkaði. Þá er bent á að krafan um gæðatryggingu háskólastofnana hljóti að leiða af auknu sjálfstæði þeirra. Uppbygging gæðakerfa og þróun nýrra viðhorfa í gæðamálum er talið vera eitt meginviðfangsefni íslenska háskólakerfisins á næstunni eins og stefnt er að með nýjum lögum um háskóla. Skýrsla OECD er birt á vef menntamálaráðuneytisins. Menntamálaráðneytið efnir til málþings um skýrsluna þann 8. september nk. þar sem sérfræðingur OECD mun skýra niðurstöður hennar og fulltrúar menntamálaráðuneytis, háskóla, atvinnulífs og nemenda fjalla um þýðingu hennar fyrir stefnu stjórnvalda og starf háskóla. Fréttir Innlent Skóla - og menntamál Stj.mál Mest lesið Inga endurvekur 25 metra regluna Innlent Heimurinn undrist villimennsku Íslendinga Innlent „Ég vil fá að ráða hvar ég slátra og hverja ég er í viðskiptum við“ Innlent Hrottalegu ofbeldi lýst í ákæru á hendur Stefáni, Lúkasi og Matthíasi Innlent Stöðvaði miðasölu um leið og hann áttaði sig á stöðu mála Innlent Musk hraunar yfir „stórt og fallegt“ frumvarp Trumps Erlent Ákærðir fyrir manndráp, frelsissviptingu og rán Innlent „Þetta eru alveg galin vinnubrögð“ Innlent Sex ára fangelsi fyrir árás á fyrrverandi sambýliskonu Innlent „Djöflablístur“ stafi líklega af svölum nýbygginga Innlent Fleiri fréttir Ríkið keypti nýjan sendiherrabústað á 750 milljónir Hlutfall barna sem beitti foreldra eða skylda ofbeldi tvöfaldaðist Strandveiðimenn huga að samstöðufundi við Austurvöll Tilkynningum um heimilisofbeldi fjölgar og endurfrumsýning Brúðubílsins Skemmtiferðaskipi snúið vegna vinds „Djöflablístur“ stafi líklega af svölum nýbygginga Stöðvaði miðasölu um leið og hann áttaði sig á stöðu mála Hrottalegu ofbeldi lýst í ákæru á hendur Stefáni, Lúkasi og Matthíasi Tvöfalt fleiri Parkinson-sjúklingar eftir fimmtán ár Alvarlegum ofbeldisbrotum fjölgað á síðustu kvartöld „Þetta eru alveg galin vinnubrögð“ Sex ára fangelsi fyrir árás á fyrrverandi sambýliskonu Mygla í Árnasafni: „Handritin eru örugg“ Inga endurvekur 25 metra regluna Bílastæðið rifið upp með rótum Hlýjasti maímánuður á landinu frá upphafi mælinga „Ég vil fá að ráða hvar ég slátra og hverja ég er í viðskiptum við“ Krefur Ríkisútvarpið um leiðréttingu Ekki ólíklegt að þingið fari nokkra daga fram yfir „Hef mikinn skilning á því að Víðir hafi gert þetta“ Horft til tillagna um að minni fyrirtæki verði undanskyld jafnlaunavottun Heimurinn undrist villimennsku Íslendinga Landskjörstjórn vill breyta stjórnarskránni og Víðir gefur lítið fyrir gagnrýni Ákærðir fyrir manndráp, frelsissviptingu og rán „Það er rétt skilið“ Sjö tilkynningar um heimilisofbeldi á dag að meðaltali Ákærðar tveimur árum eftir tunnumótmælin Vill rannsaka störf sérstaks saksóknara eftir hrun Landskjörstjórn segir nauðsynlegt að breyta stjórnarskrá Elsta svæði Vopnafjarðar staðfest sem verndarsvæði Sjá meira
Þörf er á fjármögnun til íslenskra háskóla umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt er að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verða meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir háskólamenntun á Íslandi. Þetta er meðal þess sem fram kemur í skýrslu OECD, Efnahags- og framfarastofnunarinnar, um niðurstöður úttektar á íslenska háskólastiginu. Skýrslan er hluti af úttekt OECD á háskólastiginu í 24 löndum og er markmið hennar að kanna áhrif opinberrar stefnumörkunar í málefnum háskóla í löndunum og vísa veginn um úrbætur og nýjungar. Hún er samin af sex erlendum sérfræðingum sem dvöldu hér á landi í vikutíma, heimsóttu alla háskóla og hittu að máli fjölmarga hagsmunaaðila, þar á meðal fulltrúa atvinnulífsins. Skýrslan skiptist í fimm hluta. Í fyrsta hluta er kynning á landi og þjóð og aðstæðum á Íslandi. Í öðrum hluta er fjallað um bakgrunn og helstu einkenni stefnumörkunar fyrir háskólastigið. Þriðji hlutinn er greining á styrkleikum íslenska háskólakerfisins og þeim þáttum þar sem úrbóta er þörf. Forgangsverkefni í stefnumótun eru sett fram í fjórða hluta og ábendingar dregnar saman í lokakafla. Umsögn sérfræðinganna um háskólastigið á Íslandi er almennt fremur jákvæð en þó benda þeir á að hin öra þróun kerfisins á síðustu árum geti valdið vandamálum. Meðal annars segir að eftir hraða uppbyggingu íslenska háskólastigsins undanfarin ár sé nauðsynlegt að samhæfa stefnumótun og endurskoða tiltekna þætti í starfseminnar. Þetta eigi sérstaklega við um fjármögnun kennslu og rannsókna í háskólum og gæðamál. Bent er á að í flestum löndum hafi aukning útgjalda háskólastigsins verið hraðari en aukning þjóðarframleiðslu. Aðsókn aukist sífellt og háskólamenntun sé talin eitt mikilvægasta tæki til þróunar þekkingarþjóðfélagsins. Þarna sé Ísland engin undantekning og nemendafjöldi á íslenska háskólastiginu hafi aukist enn hraðar en víðast annarsstaðar á síðustu árum, samhliða hinum umfangsmiklu kerfisbreytingum. Líta megi á þetta sem byltingu sem hljóti að kalla á nýjar lausnir við fjármögnun. Sérfræðingar OECD segja að smæð íslenskra háskóla sé sérstakt vandamál og óhagkvæmar rekstrareiningar áberandi. Þó beri að hafa hugfast að mikill vöxtur hafi orðið í efnahagslífi þjóðarinnar síðustu árin sem hafi gert stjórnvöldum kleift að auka framlög til háskólastigins verulega og ýta þannig undir breytingar. Þrátt fyrir þetta eigi sumir háskólanna við rekstrarvanda að stríða. Vakin er athygli á að á Íslandi hafi verið litið á aðgang að háskólanámi sem rétt fremur en tækifæri og núverandi stefna geri frekar ráð fyrir því að stofnanir keppi um stúdenta en að stúdentar keppi um námspláss. Skýrsluhöfundar telja að þörf verði fyrir fjármögnun umfram það sem hið opinbera hefur tök á að leggja til þar sem líklegt sé að hægi á vexti þjóðarframleiðslu næstu misserin. Aukning fjármagns til háskólastigsins og nýjar fjármögnunarleiðir verði því meginviðfangsefni stefnumótunar fyrir æðri menntun á Íslandi. Þetta sé verulega viðkvæmt pólitískt viðfangsefni þar sem það feli líklega í sér að nauðsyn þess að víkja frá hinu rótgróna viðhorfi að háskólamenntun sé réttur allra sem þess óska og skilgreina hana þess í stað sem sérstakan ávinning þeirra sem hennar njóta. Hjá þessari umfjöllun verði ekki komist þar sem skólagjöld hafi þegar verið tekin upp við einkareknu háskólana. Kostnaðarþátttaka nemenda á háskólastigi sé þannig þegar fyrir hendi og svo sé einnig í öðrum hlutum menntakerfisins eins og t.d. í leikskólum og í fullorðinsfræðslu. Sérfræðingar OECD fara lofsamlegum orðum um námslánakerfið á Íslandi og hvernig það hefur stuðlað að jafnrétti til náms. Þeir segja þó mikilvægt að leggja áherslu á jafnræði nemenda, þ.e. að gæði þeirrar menntunar sem þeir njóta séu mikil og skili sér í tækifærum á vinnumarkaði. Þá er bent á að krafan um gæðatryggingu háskólastofnana hljóti að leiða af auknu sjálfstæði þeirra. Uppbygging gæðakerfa og þróun nýrra viðhorfa í gæðamálum er talið vera eitt meginviðfangsefni íslenska háskólakerfisins á næstunni eins og stefnt er að með nýjum lögum um háskóla. Skýrsla OECD er birt á vef menntamálaráðuneytisins. Menntamálaráðneytið efnir til málþings um skýrsluna þann 8. september nk. þar sem sérfræðingur OECD mun skýra niðurstöður hennar og fulltrúar menntamálaráðuneytis, háskóla, atvinnulífs og nemenda fjalla um þýðingu hennar fyrir stefnu stjórnvalda og starf háskóla.
Fréttir Innlent Skóla - og menntamál Stj.mál Mest lesið Inga endurvekur 25 metra regluna Innlent Heimurinn undrist villimennsku Íslendinga Innlent „Ég vil fá að ráða hvar ég slátra og hverja ég er í viðskiptum við“ Innlent Hrottalegu ofbeldi lýst í ákæru á hendur Stefáni, Lúkasi og Matthíasi Innlent Stöðvaði miðasölu um leið og hann áttaði sig á stöðu mála Innlent Musk hraunar yfir „stórt og fallegt“ frumvarp Trumps Erlent Ákærðir fyrir manndráp, frelsissviptingu og rán Innlent „Þetta eru alveg galin vinnubrögð“ Innlent Sex ára fangelsi fyrir árás á fyrrverandi sambýliskonu Innlent „Djöflablístur“ stafi líklega af svölum nýbygginga Innlent Fleiri fréttir Ríkið keypti nýjan sendiherrabústað á 750 milljónir Hlutfall barna sem beitti foreldra eða skylda ofbeldi tvöfaldaðist Strandveiðimenn huga að samstöðufundi við Austurvöll Tilkynningum um heimilisofbeldi fjölgar og endurfrumsýning Brúðubílsins Skemmtiferðaskipi snúið vegna vinds „Djöflablístur“ stafi líklega af svölum nýbygginga Stöðvaði miðasölu um leið og hann áttaði sig á stöðu mála Hrottalegu ofbeldi lýst í ákæru á hendur Stefáni, Lúkasi og Matthíasi Tvöfalt fleiri Parkinson-sjúklingar eftir fimmtán ár Alvarlegum ofbeldisbrotum fjölgað á síðustu kvartöld „Þetta eru alveg galin vinnubrögð“ Sex ára fangelsi fyrir árás á fyrrverandi sambýliskonu Mygla í Árnasafni: „Handritin eru örugg“ Inga endurvekur 25 metra regluna Bílastæðið rifið upp með rótum Hlýjasti maímánuður á landinu frá upphafi mælinga „Ég vil fá að ráða hvar ég slátra og hverja ég er í viðskiptum við“ Krefur Ríkisútvarpið um leiðréttingu Ekki ólíklegt að þingið fari nokkra daga fram yfir „Hef mikinn skilning á því að Víðir hafi gert þetta“ Horft til tillagna um að minni fyrirtæki verði undanskyld jafnlaunavottun Heimurinn undrist villimennsku Íslendinga Landskjörstjórn vill breyta stjórnarskránni og Víðir gefur lítið fyrir gagnrýni Ákærðir fyrir manndráp, frelsissviptingu og rán „Það er rétt skilið“ Sjö tilkynningar um heimilisofbeldi á dag að meðaltali Ákærðar tveimur árum eftir tunnumótmælin Vill rannsaka störf sérstaks saksóknara eftir hrun Landskjörstjórn segir nauðsynlegt að breyta stjórnarskrá Elsta svæði Vopnafjarðar staðfest sem verndarsvæði Sjá meira