Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar 21. febrúar 2025 10:31 Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Gervigreind Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun