Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar 21. febrúar 2025 10:31 Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Gervigreind Mest lesið Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Skoðun Skoðun Við viljum nafn Jón Kaldal skrifar Skoðun Stóra skekkjan í 13 ára aldurstakmarki samfélagsmiðla Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Er verið að blekkja almenning og sjómenn? Einar Hannes Harðarson skrifar Skoðun Væntingar á villigötum Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Aðskilnaðurinn hlær Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Lágkúrulegur hversdagsleiki illskunnar Guðný Gústafsdóttir skrifar Skoðun Glerþakið brotið á alþjóðlega sjónverndardaginn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Fögur fyrirheit sem urðu að engu Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Ríkissjóður snuðaður um stórar fjárhæðir Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Ruben Amorim og sveigjanleiki – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Framtíðarsýn í samgöngumálum er mosavaxin Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Fimmta iðnbyltingin krefst svara – strax Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur þú skoðanir? Jóhannes Óli Sveinsson skrifar Skoðun Er hurð bara hurð? Sölvi Breiðfjörð skrifar Skoðun Reykjavíkurmódel á kvennaári Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Sýndu þér umhyggju – Komdu í skimun Ágúst Ingi Ágústsson skrifar Skoðun Eru Bændasamtökin á móti valdeflingu bænda? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Er lægsta verðið alltaf hagstæðast? Karen Ósk Nielsen Björnsdóttir skrifar Skoðun Landbúnaðarrúnk Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Jesús who? Atli Þórðarson skrifar Skoðun Opið bréf til Miðflokksmanna Snorri Másson skrifar Skoðun Lesskilningur eða lesblinda??? Jóhannes Jóhannesson skrifar Skoðun Henti Íslandi undir strætisvagninn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Forvarnateymi grunnskóla – góð hugmynd sem má ekki sofna Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Opnum Tröllaskagann Helgi Jóhannsson skrifar Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Sjá meira
Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur.
Skoðun Áfengi og íþróttir eiga enga samleið – áskorun til þingfulltrúa UMFÍ Árni Guðmundsson skrifar
Skoðun Lífsskoðunarfélagið Farsæld tekur upp slitinn þráð siðmenntunar Svanur Sigurbjörnsson skrifar