Gervigreind er síðasta von íslensks heilbrigðiskerfis – munum við grípa tækifærið? Sigvaldi Einarsson skrifar 21. febrúar 2025 10:31 Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigvaldi Einarsson Gervigreind Mest lesið Við erum búin að missa tökin Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Hálfrar aldar svívirða Stefán Pálsson Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun Hrekkjavaka á Landakoti Kristófer Ingi Svavarsson Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun Rýr húsnæðispakki Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Óvenjulegt fólk Helgi Brynjarsson Skoðun Stöndum vörð um Héraðsvötnin! Rakel Hinriksdóttir Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson Skoðun Hver greiðir fyrir breytingarnar? Svanfríður G. Bergvinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Stytta þarf veiðitíma svartfugla strax Hólmfríður Arnardóttir,Helga Ögmundardóttir skrifar Skoðun Hver greiðir fyrir breytingarnar? Svanfríður G. Bergvinsdóttir skrifar Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar Skoðun Stöndum vörð um Héraðsvötnin! Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Við erum búin að missa tökin Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir skrifar Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson skrifar Skoðun Rýr húsnæðispakki Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hrekkjavaka á Landakoti Kristófer Ingi Svavarsson skrifar Skoðun Óvenjulegt fólk Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hálfrar aldar svívirða Stefán Pálsson skrifar Skoðun $€tjum í$lensku á (mat) $€ðilinn! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Minna tal, meiri uppbygging Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Ný nálgun – sama markmið: Heimili fyrir fólkið í borginni Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Geymt en ekki gleymt Ástþór Ólafsson skrifar Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar Skoðun „Lánin hækka – framtíðin minnkar“ Sveinn Óskar Sigurðsson skrifar Skoðun Hey Pawels í harðindunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Land rutt fyrir þúsundir íbúða í Úlfarsárdal Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Dýrmæt þjóðfélagsgerð Eva Björk Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Hver er þessi Davíð Oddsson? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar Skoðun Þjóðkirkjan engu svarar – hylur sig í fræðilegri þoku Hilmar Kristinsson skrifar Skoðun Borgarstefna kallar á aðgerðir og fjármagn Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Skjáheimsókn getur dimmu í dagsljós breytt Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Eru álverin á Íslandi útlensk? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Öryggisgæslu í Mjódd, núna, takk fyrir! Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Erum við ennþá hrædd við Davíð Oddsson? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Sjá meira
Íslenska heilbrigðiskerfið er á krossgötum. Á síðustu árum hefur verið reynt að innleiða stafrænar lausnir til að bæta þjónustu, en niðurstaðan hefur oft verið þunglamaleg kerfi sem bæði sjúklingar og heilbrigðisstarfsfólk eiga erfitt með að nota. Í stað þess að einfalda ferla hafa mörg þessara kerfa skapað nýjar hindranir.Við þurfum að endurhugsa lausnir. Gervigreind gæti verið lykillinn að raunverulegri stafrænnri byltingu í íslensku heilbrigðiskerfi. Þegar stafrænar lausnir virka ekki – kerfi sem flækja ferla í stað þess að hjálpa Stafræn heilbrigðisþjónusta á að bæta aðgengi, hraða og öryggi – en hvað gerist þegar hún er ekki hönnuð með notandann í huga? Vandamálin eru vel þekkt: 1️⃣ Landspítala appið – lífsnauðsynleg gögn læst á bakvið hindranir Appið á að hjálpa sjúklingum að fylgjast með meðferðum og panta tíma, en margir lenda í því að mikilvægar upplýsingar eru aðeins aðgengilegar í gegnum appið. Þetta er sérstaklega stórt vandamál fyrir eldra fólk og þá sem eru ekki tæknivæddir. Aðgangsstýring og notendaviðmót virka ekki sem skyldi, sem veldur streitu hjá sjúklingum. 2️⃣ Heilsuvera – ósveigjanlegt kerfi sem flækir ferla fyrir notendur Í stað þess að einfalda samskipti milli sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólks hefur Heilsuvera reynst flókin í notkun. Eldra fólk og þeir sem ekki eru vanir rafrænum lausnum eiga erfitt með að panta tíma og nálgast upplýsingar. Þegar fólk gefst upp á að nota kerfið og kýs frekar að hringja eða mæta á staðinn, verður stafræna lausnin tilgangslaus.Heilsuvera býður þó nú þegar upp á netspjall þar sem heilbrigðisstarfsfólk svarar fyrirspurnum sjúklinga. Þó það sé mikilvægt skref í átt að betri þjónustu, þá er spjallið háð opnunartímum og mönnun. Þetta sýnir þörfina fyrir sjálfvirkni með gervigreind, sem gæti tryggt tafarlausar upplýsingar allan sólarhringinn. 3️⃣ Sjúkraskrárkerfi – læknar þurfa að flakka á milli kerfa Læknar og hjúkrunarfræðingar þurfa hraðan og skýran aðgang að sjúkrasögu sjúklinga, en núverandi kerfi eru illa samþætt. Það þýðir að heilbrigðisstarfsfólk þarf að flakka á milli mismunandi kerfa til að fá heildarsýn. Í bráðatilvikum getur þetta tafið ákvarðanatöku og haft alvarlegar afleiðingar. ✅ Hvernig getur gervigreind bjargað stafrænum lausnum? ✅ 1. Sjálfvirk aðstoð fyrir sjúklinga – engar fleiri hindranir Gervigreind getur verið innbyggð í stafræna þjónustu til að svara algengum spurningum sjúklinga um lyf, tímaáætlanir og meðferðir. Í stað þess að flakka um flókið viðmót gæti sjúklingur fengið einfalt, auðskiljanlegt svar í rauntíma. ✅ 2. Skilvirkari sjúkraskrár – allar upplýsingar á einum stað Gervigreind getur sameinað og greint gögn úr mörgum kerfum og veitt læknum skýra yfirsýn yfir sjúkrasögu einstaklings. Með því að nota náttúrulegan tungumálaskilning getur hún sjálfvirknivætt flokkun upplýsinga og sparað heilbrigðisstarfsfólki dýrmætan tíma. ✅ 3. Betri spár og greiningar á heilsufarsgögnum Með því að greina stór gagnasöfn getur gervigreind fundið áhættuhópa og varað við sjúkdómum áður en þeir verða alvarlegir. Þetta gæti gjörbreytt forvörnum í íslenska heilbrigðiskerfinu. ✅ 4. Notendavænni upplýsingamiðlun – flóknar niðurstöður útskýrðar á mannamáli Í stað tæknilegrar læknisfræðiskýrslu getur sjúklingur fengið skýran og einfaldan texta um stöðu sína og næstu skref í meðferðinni. 📌 Hvað þarf að gerast núna? Það er ekki spurning hvort Ísland eigi að innleiða gervigreind í heilbrigðiskerfið, heldur hvenær og hvernig við gerum það rétt. ✔ Að þjálfa gervigreind á íslenskum heilbrigðisgögnum – svo hún virki fyrir íslenskt samfélag. ✔ Að forgangsraða notendareynslu – bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. ✔ Að tryggja siðferðislegan ramma og gagnavernd – þannig að gögn séu örugg og vel varin. ✔ Að fjárfesta í lausnum sem virka í stað þess að lappa upp á gamalt kerfi. 🔎 Niðurstaða: Ísland getur orðið leiðandi – ef við tökum réttar ákvarðanir núna Við höfum tækifæri til að gera íslenskt heilbrigðiskerfi að fyrirmynd í stafrænum lausnum. Ef við nýtum gervigreind rétt, getum við skapað kerfi sem virkar fyrir alla – bæði sjúklinga og heilbrigðisstarfsfólk. Stóra spurningin er: Ætlum við að leiða þessa þróun eða elta önnur lönd áratugum síðar? Höfundur er MBA nemadi hjá Akademias og gervigreindarfræðingur.
Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun
Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun
Skoðun Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson skrifar
Skoðun Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir skrifar
Skoðun Stöðug uppbygging orkuinnviða Adrian Pike,Bjarni Þórður Bjarnason,Tómas Már Sigurðsson skrifar
Skoðun Tvöföld mismunun kvenna í hópi innflytjenda Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Tækni og ungmenni: Hvar liggur ábyrgðin og hvað getum við gert? Stefán Þorri Helgason skrifar
Skoðun Hvað gerir brjóstakrabbamein að ólæknandi brjóstakrabbameini? Helga Tryggvadóttir,Ólöf Kristjana Bjarnadóttir skrifar
Skoðun Hugsanlega löglegt, en siðlaust og grimmt — af hundsráni í GOGG Kristinn Ka. Nína Sigríðarson skrifar
Hjúkrunarheimili í Þorlákshöfn Gestur Þór Kristjánsson,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson,Erla Sif Markúsdóttir Skoðun
Um Liverpool, Diogo Jota, áföll og sorgina – hugleiðingar sálfræðings Andri Hrafn Sigurðsson Skoðun