Kominn tími á öðruvísi stjórnmál Gísli Rafn Ólafsson skrifar 23. nóvember 2024 09:30 Það er óhjákvæmilegt að horfast í augu við þá staðreynd að íslensk stjórnmál hafa á undanförnum áratugum einkennst af hugsunarhætti sem einblínir á eiginhagsmuni. Við höfum séð nær óteljandi dæmi um stjórnmálafólk sem setur eiginhagsmuni og flokkshagsmuni ofar hagsmunum þjóðarinnar, sem hafa nýtt stöðu sína til að efla eigin völd og auðsöfnun fremur en að vinna í þágu almennings. Til að snúa þessari þróun við þurfum við nýja tegund stjórnmálafólks og leiðtoga, fólk sem ber með sér ákveðna eiginleika og gildi sem munu móta framtíðina til hins betra. Stjórnmálafólk þarf fyrst og fremst að vera heiðarlegt og beita gagnsæjum vinnubrögðum. Heiðarleiki er undirstaða trausts og án trausts er engin raunveruleg forysta. Það þarf að vera tilbúnið að leggja eigin hagsmuni til hliðar í þágu heildarinnar, að taka ákvarðanir sem eru ekki endilega vinsælar en eru réttlátar og byggðar á staðreyndum. Gagnsæi í störfum þess tryggir að almenningur geti fylgst með og áttað sig á því hvernig ákvarðanir eru teknar, sem eykur traust og ábyrgð. Hugrekki til að gera hið rétta Samkennd er annar lykileiginleiki. Stjórnmálafólk þarft að skilja og finna til með þeim sem það þjónar. Þetta þýðir að hlusta á raddir fólksins, taka tillit til ólíkra sjónarmiða og sýna skilning á mismunandi aðstæðum. Með því að setja sig í spor annarra getur það tekið ákvarðanir sem taka mið af þörfum og væntingum allra hópa í samfélaginu, ekki aðeins fárra útvaldra. Framsýni er einnig nauðsynleg. Í heimi sem breytist hratt þarf stjórnmálafólk að geta séð fyrir mögulegar áskoranir og tækifæri og mótað stefnu sem undirbýr samfélagið fyrir framtíðina. Þetta felur í sér að vera opinn fyrir nýjum hugmyndum, að tileinka sér nýja tækni og aðferðir, og að vera reiðubúinn að aðlagast breyttum aðstæðum. Stjórnmálafólk þarf að vera leiðandi í nýsköpun og þróun og hvetja aðra til að taka þátt í þeirri vegferð. Að auki þarf hugrekki til að standa upp fyrir því sem er rétt, jafnvel þegar það er erfitt eða óvinsælt. Stjórnmálafólk sem lætur undan þrýstingi sérhagsmunahópa eða hræðist að taka erfiðar ákvarðanir mun ekki geta stýrt samfélaginu í rétta átt. Hugrekki felur einnig í sér að viðurkenna eigin mistök, læra af þeim og halda áfram með aukinn þroska og skilning. Gerum kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi En hvernig getum við breytt þessum hugsunarhætti sem hefur einkennt íslensk stjórnmál? Það byrjar með okkur, almenningi. Við þurfum að gera kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi frá þeim sem við kjósum til valda. Þetta þýðir að vera virk í lýðræðislegum ferlum, taka þátt í umræðu og láta rödd okkar heyrast. Með því að sýna að við sættum okkur ekki lengur við eigingjarna hegðun stjórnmálamanna getum við þrýst á um breytingar. Menntun gegnir einnig lykilhlutverki. Með því að fræða komandi kynslóðir um gildi eins og heiðarleika, samkennd og samfélagslega ábyrgð getum við lagt grunn að breyttum viðhorfum. Skólakerfið getur stuðlað að þessu með því að leggja áherslu á siðfræði, gagnrýna hugsun og þátttöku í samfélaginu. Flokkarnir sýni fordæmi Stjórnmálaflokkar þurfa að endurskoða innri starfshætti sína. Þeir ættu að hvetja til fjölbreytni í framboði, tryggja aðferðir til að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra og setja skýrar reglur um siðferðilega hegðun. Með því að setja hærri staðla fyrir eigin starfsemi geta flokkarnir sýnt fordæmi og stuðlað að jákvæðri breytingu í stjórnmálum. Lög og reglur geta einnig haft áhrif. Með því að styrkja lög um hagsmunaskráningu, setja skýrari reglur um fjármál stjórnmálaflokka og koma á fót sjálfstæðum eftirlitsstofnunum getum við dregið úr möguleikum á misnotkun valds. Það er mikilvægt að tryggja að þeir sem brjóta gegn þessum reglum beri ábyrgð og að afleiðingar séu raunverulegar. Hvernig gildi viljum við? Við þurfum einnig að endurskoða hvernig við metum árangur stjórnmálafólks. Í stað þess að einblína á skammtímaárangur eða persónulegar vinsældir ættum við að horfa til langtímaáhrifa ákvarðana þess á samfélagið. Þetta felur í sér að meta hvernig stefna þess hefur áhrif á jöfnuð, lífsgæði, umhverfi og framtíð komandi kynslóða. Að lokum er það spurning um gildi. Við þurfum að íhuga hvaða gildi við viljum að samfélagið byggi á og hvernig við getum stuðlað að þeim. Ef við viljum samfélag sem byggir á réttlæti, samstöðu og ábyrgð þurfum við stjórnmálafólk sem endurspeglar þessi gildi. Það er ekki nóg að bíða eftir að það komi fram af sjálfu sér; við verðum að skapa umhverfi þar sem það getur vaxið og þrifist. Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata! Höfundur er þingmaður Pírata og frambjóðandi í 2. sæti í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Sjá meira
Það er óhjákvæmilegt að horfast í augu við þá staðreynd að íslensk stjórnmál hafa á undanförnum áratugum einkennst af hugsunarhætti sem einblínir á eiginhagsmuni. Við höfum séð nær óteljandi dæmi um stjórnmálafólk sem setur eiginhagsmuni og flokkshagsmuni ofar hagsmunum þjóðarinnar, sem hafa nýtt stöðu sína til að efla eigin völd og auðsöfnun fremur en að vinna í þágu almennings. Til að snúa þessari þróun við þurfum við nýja tegund stjórnmálafólks og leiðtoga, fólk sem ber með sér ákveðna eiginleika og gildi sem munu móta framtíðina til hins betra. Stjórnmálafólk þarf fyrst og fremst að vera heiðarlegt og beita gagnsæjum vinnubrögðum. Heiðarleiki er undirstaða trausts og án trausts er engin raunveruleg forysta. Það þarf að vera tilbúnið að leggja eigin hagsmuni til hliðar í þágu heildarinnar, að taka ákvarðanir sem eru ekki endilega vinsælar en eru réttlátar og byggðar á staðreyndum. Gagnsæi í störfum þess tryggir að almenningur geti fylgst með og áttað sig á því hvernig ákvarðanir eru teknar, sem eykur traust og ábyrgð. Hugrekki til að gera hið rétta Samkennd er annar lykileiginleiki. Stjórnmálafólk þarft að skilja og finna til með þeim sem það þjónar. Þetta þýðir að hlusta á raddir fólksins, taka tillit til ólíkra sjónarmiða og sýna skilning á mismunandi aðstæðum. Með því að setja sig í spor annarra getur það tekið ákvarðanir sem taka mið af þörfum og væntingum allra hópa í samfélaginu, ekki aðeins fárra útvaldra. Framsýni er einnig nauðsynleg. Í heimi sem breytist hratt þarf stjórnmálafólk að geta séð fyrir mögulegar áskoranir og tækifæri og mótað stefnu sem undirbýr samfélagið fyrir framtíðina. Þetta felur í sér að vera opinn fyrir nýjum hugmyndum, að tileinka sér nýja tækni og aðferðir, og að vera reiðubúinn að aðlagast breyttum aðstæðum. Stjórnmálafólk þarf að vera leiðandi í nýsköpun og þróun og hvetja aðra til að taka þátt í þeirri vegferð. Að auki þarf hugrekki til að standa upp fyrir því sem er rétt, jafnvel þegar það er erfitt eða óvinsælt. Stjórnmálafólk sem lætur undan þrýstingi sérhagsmunahópa eða hræðist að taka erfiðar ákvarðanir mun ekki geta stýrt samfélaginu í rétta átt. Hugrekki felur einnig í sér að viðurkenna eigin mistök, læra af þeim og halda áfram með aukinn þroska og skilning. Gerum kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi En hvernig getum við breytt þessum hugsunarhætti sem hefur einkennt íslensk stjórnmál? Það byrjar með okkur, almenningi. Við þurfum að gera kröfu um meiri ábyrgð og gagnsæi frá þeim sem við kjósum til valda. Þetta þýðir að vera virk í lýðræðislegum ferlum, taka þátt í umræðu og láta rödd okkar heyrast. Með því að sýna að við sættum okkur ekki lengur við eigingjarna hegðun stjórnmálamanna getum við þrýst á um breytingar. Menntun gegnir einnig lykilhlutverki. Með því að fræða komandi kynslóðir um gildi eins og heiðarleika, samkennd og samfélagslega ábyrgð getum við lagt grunn að breyttum viðhorfum. Skólakerfið getur stuðlað að þessu með því að leggja áherslu á siðfræði, gagnrýna hugsun og þátttöku í samfélaginu. Flokkarnir sýni fordæmi Stjórnmálaflokkar þurfa að endurskoða innri starfshætti sína. Þeir ættu að hvetja til fjölbreytni í framboði, tryggja aðferðir til að koma í veg fyrir hagsmunaárekstra og setja skýrar reglur um siðferðilega hegðun. Með því að setja hærri staðla fyrir eigin starfsemi geta flokkarnir sýnt fordæmi og stuðlað að jákvæðri breytingu í stjórnmálum. Lög og reglur geta einnig haft áhrif. Með því að styrkja lög um hagsmunaskráningu, setja skýrari reglur um fjármál stjórnmálaflokka og koma á fót sjálfstæðum eftirlitsstofnunum getum við dregið úr möguleikum á misnotkun valds. Það er mikilvægt að tryggja að þeir sem brjóta gegn þessum reglum beri ábyrgð og að afleiðingar séu raunverulegar. Hvernig gildi viljum við? Við þurfum einnig að endurskoða hvernig við metum árangur stjórnmálafólks. Í stað þess að einblína á skammtímaárangur eða persónulegar vinsældir ættum við að horfa til langtímaáhrifa ákvarðana þess á samfélagið. Þetta felur í sér að meta hvernig stefna þess hefur áhrif á jöfnuð, lífsgæði, umhverfi og framtíð komandi kynslóða. Að lokum er það spurning um gildi. Við þurfum að íhuga hvaða gildi við viljum að samfélagið byggi á og hvernig við getum stuðlað að þeim. Ef við viljum samfélag sem byggir á réttlæti, samstöðu og ábyrgð þurfum við stjórnmálafólk sem endurspeglar þessi gildi. Það er ekki nóg að bíða eftir að það komi fram af sjálfu sér; við verðum að skapa umhverfi þar sem það getur vaxið og þrifist. Kjóstu öðruvísi – kjóstu Pírata! Höfundur er þingmaður Pírata og frambjóðandi í 2. sæti í Suðvesturkjördæmi.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun