Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað skrifar 6. maí 2024 23:31 Við Íslendingar teljumst herlaus þjóð, en undanfarin ár hefur óprúttinn nýlenskuher gert aðför að tungumálinu okkar úr ýmsum áttum, staðráðinn í að innleiða hina kynlausu nýlensku í nafni jafnréttisbaráttu. Fréttamenn RÚV hafa öðrum fremur tekið þátt í þessum hernaði. Þeir eru önnum kafnir við skrif sín og eðlilegt að þeir gleymi fljótt. Það er ekki hægt að ætlast til þess að þeir, fremur en aðrir nýlenskuhermenn, muni lykilatriði í jafnréttissögu þjóðarinnar — að við vorum fyrst þjóða til þess að kjósa okkur kvenforseta í lýðræðislegum kosningum, á meðal fyrstu þjóða til þess að stofna stjórnmálaflokk kvenna, og meðal fyrstu þjóða til þess að lögleiða hjónaband samkynhneigðra. Allt gerðist þetta þrátt fyrir að í þá daga hafi nýlenskan ekki hafið innreið sína. Árum saman höfum við meira að segja talist sú þjóð á jörðu þar sem kvenréttindi eru mest. En vegna anna og minnisleysis fréttamannanna er eðlilegt að þetta hafi gleymst og þeir álíti að jafnrétti verði ekki náð nema hinu hlutlausa karlkyni verði útrýmt. Hluti þessarar misskildu jafnréttisbaráttu fréttamannanna felst í því að útrýma orðinu maður hvenær sem færi gefst. Að sama skapi má ekki lengur tala um suma, aðra, flesta eða nokkra í hlutlausri merkingu. Í þessari jafnréttisbaráttu sinni hefur fréttamönnunum, ásamt mörgum valdhöfum og athyglisþyrstum álitsgjöfum (sem þrá að þykja víðsýnir og jafnréttissinnaðir) tekist að innleiða orð á borð við starfsfólk, vísindafólk, björgunarfólk, verkafólk, iðnaðarfólk, flóttafólk o.s.frv. í stað starfsmanna, vísindamanna, björgunarmanna, verkamanna, iðnaðarmanna og flóttamanna. Í samsettum orðum getur þessi nýjung reynst afar óþjál og valdið því að munnvatn spýtist í óþægilegu magni milli tanna, eins og þegar talað er um starfsfólksstjóra, eða valdið misskilningi eins og orðið starfsfólksfundur, sem hljómar eins og starfsfólkshundur eða -undur. Og nú seinast er talað um Palestínufólk á RÚV. Þetta er vissulega bara byrjunin, því í allri baráttu þarf að gæta samræmis. Það er ótækt að tala um Palestínufólk í einni frétt og Ísraelsmenn og Bandaríkjamenn í þeirri næstu. Það hlýtur hver maður að sjá að réttara væri að tala um Ísraelsfólk og Bandaríkjafólk. Sömuleiðis gengur ekki lengur að tala um Kanadamenn, Norðmenn og Úkraínumenn. Nei, Kanadafólk, Norðfólk og Úkraínufólk skal það heita. Annars væri hér ósamræmi í fréttaflutningi. Vandinn er hins vegar hvað kalla skal slíkt fólk í eintölu. „Ert þú Palestínufólk?“ gengur varla. Reyndar þyrfti að ganga enn lengra ef taka ætti kynhlutleysið alla leið, því ef betur er að gáð gæti einhver móðgast yfir orðum eins Íslendingar, Svíar, Danir, Frakkar, Belgar, Portúgalir, Þjóðverjar, Pólverjar, Kínverjar, o.s.frv., því allt eru þetta karlkynsorð. Því ekki tala um Íslandsfólk, Svíþjóðarfólk, Danmerkurfólk, Frakklandsfólk, Belgíufólk, Portúgalsfólk, Þýskalandsfólk, Póllandsfólk, Kínafólk, o.s.frv.? Það dugar ekkert hálfkák. Í ákveðnum orðasamböndum hefur RÚV tekist að útrýma hinu baneitraða orði maður með öllu með því að strika það einfaldlega út. Í stað þess að segja að 27 manns hafi farist í flóðum, eða 11 manns hafi verið handteknir er nú sagt þar á bæ að 27 hafi farist í flóðum og 11 hafi verið handtekin. Í barnaskóla brýndi stærðfræðikennarinn stanslaust fyrir mér að hafa einingar með hverri tölu svo ekki hlytist misskilningur af. Þessu hef ég alltaf hlýtt. En nú er öldin önnur. Einingar eru á bak og burt. Hér, sem annars staðar, þarf RÚV þó að gæta samræmis. Það er ótækt að sleppa orðinu maður við hlið þessara talna, en sleppa ekki orðum eins og trampólínum, rottum eða lundum í öðrum fréttum. Í stað þess að segja „Sjö trampólín fuku í fyrstu haustlægðinnni; Þrjátíu og átta rottur veiddust í gildru; Fimmtán lundar fundust dauðir í fjöru,“ væri æskilegt að segja „Sjö fuku í fyrstu haustlægðinni; Þrjátíu og átta veiddust í gildru; Fimmtán fundust dauðir í fjöru.“ Hlustendur yrðu einfaldlega að geta sér til um hverjar einingarnar væru. Öðruvísi væri samræmis ekki gætt. En gelding tungumálsins fer víðar fram en á RÚV. Nýlega fréttist að níunda bekkingum væri fyrirskipað að leiðrétta ýmsar setningar í tímum þannig að þær „virkuðu fyrir öll kyn“. Þetta voru setningar svo sem „Enginn má yfirgefa húsið; Allir tapa á verðbólgunni; Mönnum er skipað að fara í sóttkví.“ Þetta er aðeins byrjunin á því að útrýma hinu hlutlausa karlkyni. Þegar nýlenskuherirnir innleiða þá hugsun hjá börnum að þeim beri að móðgast yfir hverjum þeim texta sem í karlkyni er, þá er augljóst hvert stefnir. Við ölum upp þjóð sem er svo hörundsár að hún ímyndar sér að hinn íslenski málfræðigrunnur hafi verið lagður með það í huga að tala einungis til karlmanna. Í örvæntingu og hlýðni við „réttsýna“ kennara breytir hún hverjum þeim texta sem talist gæti karllægur, en áttar sig ekki á að um leið brýtur hún niður allar grundvallarstoðir tungumálsins, sem þrátt fyrir alla sína karllægni kom okkur langtum lengra en öðrum þjóðum í jafnréttisbaráttunni. Það er af sem áður var þegar Vigdís Finnbogadóttir sagði árið 1980: „Það á ekki að kjósa mig af því að ég er kona, það á að kjósa mig af því að ég er maður, og innan orðsins maður er bæði karl og kona.“ Nú eru forsetakosningar í nánd. Fréttamenn RÚV hafa enn ekki áttað sig á að orðið forseti er karlkyns, en helmingur frambjóðenda kvenkyns, þ.m.t. ein fyrirsæta, og því ótækt að halda sig við þetta starfsheiti, fari svo að kona verði kosin. Forsæta myndi henta konu langtum betur. Og þó. Einhver gæti móðgast og sagt að hér mætti rýna í starfsheitið og eygja vísun til útlits viðkomandi. Við erum nefnilega þegar orðin svo hörundsár og sjálfhverf sem þjóð að við lítum á tungumálið okkar sem aðför að eigin persónu í stað þess að sjá hvílíkur fjársjóður það er. Nýlenskuherinn hefur kennt okkur að leita að móðgun í hverju orði í stað þess að efla máltilfinningu hvers mannsbarns með því að auka íslenskukennslu, lesa fyrir börnin okkar og hvetja þau til lesturs vandaðra bóka. Við getum ekki lengur setið hjá og látið þá sem í blindni þrá að sýnast víðsýnir vega frekar að tungumálinu okkar. Látum nýlenskuhersveitirnar ekki komast upp með að höggva mann og annan úr orðaforða okkar. Höfundur er leiðsögumaður og skáld Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Íslensk tunga Ríkisútvarpið Átök í Ísrael og Palestínu Palestína Forsetakosningar 2024 Jafnréttismál Mest lesið Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson Skoðun Flumbrugangur í framhaldsskólum Jón Pétur Zimsen Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson Skoðun Skoðun Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Skoðun Sjálfsvíg eru ekki óumflýjanleg Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson skrifar Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson skrifar Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Flumbrugangur í framhaldsskólum Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Miðbær Selfoss vekur ánægju Bragi Bjarnason skrifar Skoðun PCOS: Er ódýrara að halda heilsu eða meðhöndla veikindi? Elísa Ósk Línadóttir skrifar Skoðun Opinn og alþjóðlegur: Krísa erlendra nemenda við íslenska háskóla Melissa Anne Pfeffer skrifar Skoðun Be Kind - ekki kind Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir ,Perla Magnúsdóttir skrifar Skoðun Illa verndaðir Íslendingar Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Viðreisn afhjúpar sig endanlega Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heimalestur – gæðastund en ekki grátur og gnístan tanna Svava Þ. Hjaltalín skrifar Skoðun Frelsi til sölu Erling Kári Freysson skrifar Skoðun Vangaveltur um íslenskt barnaefni – Hvers vegna skiptir það máli að börn heyri sjálf sig? Tinna Björg Kristinsdóttir,Valdimar Gylfason skrifar Skoðun Móðir í Breiðholti hjólar 5.000 kílómetra Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Viðreisn lætur verkin tala Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Sterkara framhaldsskólakerfi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Hægfara endalok sjónvarps útsendinga fyrir móttöku á loftneti á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Sjá meira
Við Íslendingar teljumst herlaus þjóð, en undanfarin ár hefur óprúttinn nýlenskuher gert aðför að tungumálinu okkar úr ýmsum áttum, staðráðinn í að innleiða hina kynlausu nýlensku í nafni jafnréttisbaráttu. Fréttamenn RÚV hafa öðrum fremur tekið þátt í þessum hernaði. Þeir eru önnum kafnir við skrif sín og eðlilegt að þeir gleymi fljótt. Það er ekki hægt að ætlast til þess að þeir, fremur en aðrir nýlenskuhermenn, muni lykilatriði í jafnréttissögu þjóðarinnar — að við vorum fyrst þjóða til þess að kjósa okkur kvenforseta í lýðræðislegum kosningum, á meðal fyrstu þjóða til þess að stofna stjórnmálaflokk kvenna, og meðal fyrstu þjóða til þess að lögleiða hjónaband samkynhneigðra. Allt gerðist þetta þrátt fyrir að í þá daga hafi nýlenskan ekki hafið innreið sína. Árum saman höfum við meira að segja talist sú þjóð á jörðu þar sem kvenréttindi eru mest. En vegna anna og minnisleysis fréttamannanna er eðlilegt að þetta hafi gleymst og þeir álíti að jafnrétti verði ekki náð nema hinu hlutlausa karlkyni verði útrýmt. Hluti þessarar misskildu jafnréttisbaráttu fréttamannanna felst í því að útrýma orðinu maður hvenær sem færi gefst. Að sama skapi má ekki lengur tala um suma, aðra, flesta eða nokkra í hlutlausri merkingu. Í þessari jafnréttisbaráttu sinni hefur fréttamönnunum, ásamt mörgum valdhöfum og athyglisþyrstum álitsgjöfum (sem þrá að þykja víðsýnir og jafnréttissinnaðir) tekist að innleiða orð á borð við starfsfólk, vísindafólk, björgunarfólk, verkafólk, iðnaðarfólk, flóttafólk o.s.frv. í stað starfsmanna, vísindamanna, björgunarmanna, verkamanna, iðnaðarmanna og flóttamanna. Í samsettum orðum getur þessi nýjung reynst afar óþjál og valdið því að munnvatn spýtist í óþægilegu magni milli tanna, eins og þegar talað er um starfsfólksstjóra, eða valdið misskilningi eins og orðið starfsfólksfundur, sem hljómar eins og starfsfólkshundur eða -undur. Og nú seinast er talað um Palestínufólk á RÚV. Þetta er vissulega bara byrjunin, því í allri baráttu þarf að gæta samræmis. Það er ótækt að tala um Palestínufólk í einni frétt og Ísraelsmenn og Bandaríkjamenn í þeirri næstu. Það hlýtur hver maður að sjá að réttara væri að tala um Ísraelsfólk og Bandaríkjafólk. Sömuleiðis gengur ekki lengur að tala um Kanadamenn, Norðmenn og Úkraínumenn. Nei, Kanadafólk, Norðfólk og Úkraínufólk skal það heita. Annars væri hér ósamræmi í fréttaflutningi. Vandinn er hins vegar hvað kalla skal slíkt fólk í eintölu. „Ert þú Palestínufólk?“ gengur varla. Reyndar þyrfti að ganga enn lengra ef taka ætti kynhlutleysið alla leið, því ef betur er að gáð gæti einhver móðgast yfir orðum eins Íslendingar, Svíar, Danir, Frakkar, Belgar, Portúgalir, Þjóðverjar, Pólverjar, Kínverjar, o.s.frv., því allt eru þetta karlkynsorð. Því ekki tala um Íslandsfólk, Svíþjóðarfólk, Danmerkurfólk, Frakklandsfólk, Belgíufólk, Portúgalsfólk, Þýskalandsfólk, Póllandsfólk, Kínafólk, o.s.frv.? Það dugar ekkert hálfkák. Í ákveðnum orðasamböndum hefur RÚV tekist að útrýma hinu baneitraða orði maður með öllu með því að strika það einfaldlega út. Í stað þess að segja að 27 manns hafi farist í flóðum, eða 11 manns hafi verið handteknir er nú sagt þar á bæ að 27 hafi farist í flóðum og 11 hafi verið handtekin. Í barnaskóla brýndi stærðfræðikennarinn stanslaust fyrir mér að hafa einingar með hverri tölu svo ekki hlytist misskilningur af. Þessu hef ég alltaf hlýtt. En nú er öldin önnur. Einingar eru á bak og burt. Hér, sem annars staðar, þarf RÚV þó að gæta samræmis. Það er ótækt að sleppa orðinu maður við hlið þessara talna, en sleppa ekki orðum eins og trampólínum, rottum eða lundum í öðrum fréttum. Í stað þess að segja „Sjö trampólín fuku í fyrstu haustlægðinnni; Þrjátíu og átta rottur veiddust í gildru; Fimmtán lundar fundust dauðir í fjöru,“ væri æskilegt að segja „Sjö fuku í fyrstu haustlægðinni; Þrjátíu og átta veiddust í gildru; Fimmtán fundust dauðir í fjöru.“ Hlustendur yrðu einfaldlega að geta sér til um hverjar einingarnar væru. Öðruvísi væri samræmis ekki gætt. En gelding tungumálsins fer víðar fram en á RÚV. Nýlega fréttist að níunda bekkingum væri fyrirskipað að leiðrétta ýmsar setningar í tímum þannig að þær „virkuðu fyrir öll kyn“. Þetta voru setningar svo sem „Enginn má yfirgefa húsið; Allir tapa á verðbólgunni; Mönnum er skipað að fara í sóttkví.“ Þetta er aðeins byrjunin á því að útrýma hinu hlutlausa karlkyni. Þegar nýlenskuherirnir innleiða þá hugsun hjá börnum að þeim beri að móðgast yfir hverjum þeim texta sem í karlkyni er, þá er augljóst hvert stefnir. Við ölum upp þjóð sem er svo hörundsár að hún ímyndar sér að hinn íslenski málfræðigrunnur hafi verið lagður með það í huga að tala einungis til karlmanna. Í örvæntingu og hlýðni við „réttsýna“ kennara breytir hún hverjum þeim texta sem talist gæti karllægur, en áttar sig ekki á að um leið brýtur hún niður allar grundvallarstoðir tungumálsins, sem þrátt fyrir alla sína karllægni kom okkur langtum lengra en öðrum þjóðum í jafnréttisbaráttunni. Það er af sem áður var þegar Vigdís Finnbogadóttir sagði árið 1980: „Það á ekki að kjósa mig af því að ég er kona, það á að kjósa mig af því að ég er maður, og innan orðsins maður er bæði karl og kona.“ Nú eru forsetakosningar í nánd. Fréttamenn RÚV hafa enn ekki áttað sig á að orðið forseti er karlkyns, en helmingur frambjóðenda kvenkyns, þ.m.t. ein fyrirsæta, og því ótækt að halda sig við þetta starfsheiti, fari svo að kona verði kosin. Forsæta myndi henta konu langtum betur. Og þó. Einhver gæti móðgast og sagt að hér mætti rýna í starfsheitið og eygja vísun til útlits viðkomandi. Við erum nefnilega þegar orðin svo hörundsár og sjálfhverf sem þjóð að við lítum á tungumálið okkar sem aðför að eigin persónu í stað þess að sjá hvílíkur fjársjóður það er. Nýlenskuherinn hefur kennt okkur að leita að móðgun í hverju orði í stað þess að efla máltilfinningu hvers mannsbarns með því að auka íslenskukennslu, lesa fyrir börnin okkar og hvetja þau til lesturs vandaðra bóka. Við getum ekki lengur setið hjá og látið þá sem í blindni þrá að sýnast víðsýnir vega frekar að tungumálinu okkar. Látum nýlenskuhersveitirnar ekki komast upp með að höggva mann og annan úr orðaforða okkar. Höfundur er leiðsögumaður og skáld
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Opinn og alþjóðlegur: Krísa erlendra nemenda við íslenska háskóla Melissa Anne Pfeffer skrifar
Skoðun Vangaveltur um íslenskt barnaefni – Hvers vegna skiptir það máli að börn heyri sjálf sig? Tinna Björg Kristinsdóttir,Valdimar Gylfason skrifar
Skoðun Hægfara endalok sjónvarps útsendinga fyrir móttöku á loftneti á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun