Enn lítið um svör, ári frá sprengingunum Samúel Karl Ólason skrifar 26. september 2023 16:00 Mikið magn af jarðgasi lak úr Nord Stream leiðslunum eftir að þær voru sprengdar upp fyrir ári síðan. Getty/Varnarmálaráðuneyti Danmerkur Ár er liðið frá því Nord Stream gasleiðslurnar voru skemmdar í sprengingum á botni Eystrasalts. Skemmdarverkið er til rannsóknar í nokkrum ríkjum en enn er ekki búið að varpa ljósi á því hverjir sprengdu leiðslurnar. Það var þann 26. september í fyrra, 2022, sem gasleiðslurnar Nord Stream 1 og Nord Stream 2 eyðilögðust í þremur öflugum sprengingum, svo mikið magn af jarðgasi lak út í andrúmsloftið. Sprengingarnar áttu sér stað skammt frá Borgundarhólmi en síðasta sprenginin var í um áttatíu kíómetra fjarlægð frá þeim fyrstu og þó nokkrum klukkustundum síðar. Sjá einnig: Greindu sprengingar við Nord Stream leiðslurnar Nord Stream 1 var tekin í notkun árið 2011 og hafði hún verið notuð til að flytja jarðgast frá Rússlandi til meginlands Evrópu. Framkvæmdum við Nord Stream 2 lauk árið 2021 en leiðslan var aldrei tekin í notkun vegna innrásar Rússa í Úkraínu. Rússneska ríkisfyrirtækið Gazprom hafði slökkt á flæði um NS1 fyrr í september í fyrra en frágangur NS2 hafði verið stöðvaður í febrúar. Smíði NS2 hafði verið mjög umdeild bæði utan og innan landamæra Þýskalands. Bandamenn Þjóðverja eins og Bandaríkjamenn, höfðu lýst yfir áhyggjum af því að leiðslan myndi veita Rússum of mikið vald yfir Þýskalandi og orkuöryggi í Evrópu. Úkraínumenn höfðu slegið á svipaða strengi en rússneskt gas og olía hefur lengi flætt til Evrópu um Úkraínu. Í Kænugarði var óttast að Rússar gætu einangrað Úkraínu enn frekar. Árás á mikilvæga innviði Vel er hægt að líta á skemmdarverkið sem árás á mikilvæga innvið Þýskalands, sem er meðlimur í Atlantshafsbandalaginu og gætu ráðamenn þar notað sprengingarnar til að virkja 5. grein stofnsáttmála bandalagsins. Það gæti leitt til stríðs við það ríki sem framkvæmdi árásina. Þar sem sprengingarnar urðu innan efnahagslögsögu Svíþjóðar og Danmerkur hafa yfirvöld þar einnig verið að rannsaka þær, auk yfirvalda í Þýskalandi. Þó ár sér liðið frá sprengingunum er enn lítið um haldbær svör. Spjótin beinast að hópi frá Úkraínu Ráðamenn í Þýskalandi hafa lítið sagt um rannsóknina á sprengingunni. Spiegel birti í síðasta mánuði frétt sem byggði á mikilli rannsóknarvinnu blaðamanna miðilsins og ZDF en þar kom fram að spjótin beindust að hópi úkraínskra manna sem væru annað hvort á vegum yfirvalda þar eða á eigin vegum. Þessi hópur er talinn hafa notað seglskútuna Andromeda til að flytja sprengiefni út á Eystrasalt og kafa með það þaðan til að sprengja leiðslurnar í loft upp. Í frétt Spiegel er sagt frá því að opinberir rannsakendur hefðu fundið ummerki sprengiefnis um borð í Andromeda. Fyrr á árinu bárust fregnir af því að Bandaríkjamenn hefðu fengið upplýsingar um að Úkraínumenn hefðu skipulagt árás á gasleiðslurnar. Forsvarsmenn úkraínska hersins voru sagðir hafa skipulagt árás á leiðslurnar og átti hún að vera gerð af fámennum hópi kafara. Í grein Washington Post er haft eftir heimildarmönnum miðilsins í leyniþjónustusamfélagi Bandaríkjanna að mögulega hafi hópur Úkraínumanna framið skemmdarverkin, án vitneskju yfirvalda í Kænugarði. Sú skýring að tiltölulega fámennur hópur manna hafi getað notað litla skútu til að sprengja leiðslurnar hefur ekki fallið í kramið hjá öllum. Því hefur meðal annars verið haldið fram að snekkjan hafi ekki verið nægilega stór til að flytja allt það sprengiefni sem til þurfti og að mennirnir hefðu átt erfitt með að kafa á áttatíu metra dýpi frá skútunni. Því hefur einnig verið haldið fram að Rússar hafi sjálfir sprengt leiðslurnar upp með því markmiði að koma sökinni á Úkraínumenn. Þeir hafi komið vísbendingum fyrir sem bentu á Úkraínu. Rússnesk herskip voru á svæðinu þegar leiðslurnar sprungu, ásamt herskipum frá Svíþjóð, Danmörku og jafnvel Bandaríkjunum. Sjá einnig: Mynduðu rússneskt rannsóknarskip við Nord Stream Sökuðu fyrst Breta um skemmdarverkið Yfirvöld í Rússlandi hafa haldið því fram að skemmdarverkið hefði eingöngu getað verið framið með stuðningi einhvers ríkis. Fyrstu beindu Rússar spjótum sínum að Bretum og sökuðu þá um að hafa sprengt upp leiðslurnar. Þeir breyttu þó tiltölulega fljótt um stefnu og sökuðu Bandaríkjamenn um að bera ábyrgð á árásinni. Það var í kjölfar þess að Seymor Hersh, bandarískur blaðamaður, birti grein á bloggsíðu sinni þar sem hann sagði bandaríska kafara hafa sprengt leiðslurnar upp með aðstoð Norðmanna og í skjóli flotaæfingar á Eystrasalti. Hersh hafði þetta eftir einum heimildarmanni sínum, samkvæmt grein hans (áskriftarvefur), og hefur hún verið harðlega gagnrýnd. Engum fjölmiðli hefur tekist að sannreyna það sem fram kemur í grein Hersh og hafa nokkrir angar hennar reynst rangir. Reuters sagði frá því í dag að í Svíþjóð er vonast til þess að rannsókninni ljúki fyrir lok þessa árs. Haft er eftir sænska saksóknaranum Mats Ljungqvist að rannsóknin séu unnin í samvinnu við Þjóðverja en hann vildi ekki tjá sig frekar um málið í bili. Fyrr á árinu sagði hann að líklegast að ríki hafi komið að skemmdarverkinu en erfitt gæti reynst að komast að því nákvæmlega hverjir framkvæmdu það. Nord Stream-leiðslurnar í Eystrasalti Rússland Þýskaland Svíþjóð Danmörk Úkraína Innrás Rússa í Úkraínu Bandaríkin Mest lesið Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Innlent Bandaríska sendiráðið elur á ótta við hælisleitendur og útlendinga Innlent Hagsmunir barnanna hafi ekki áhrif á afstöðuna til veiðigjalda Innlent Sakfelldur en ekki gerð refsing fyrir að bana móður sinni Innlent Segir mögulegt að hundurinn sé á lífi Innlent Tveir handteknir eftir húsleit í Laugardal og Kópavogi Innlent Krefjast bóta á umferðaröryggi í kjölfar alvarlegs slyss sjö ára drengs Innlent Stór lögregluaðgerð í Laugardal Innlent Vill palestínska fánann niður við ráðhúsið Innlent Hæstiréttur opnar á brottflutning til þriðja ríkis Erlent Fleiri fréttir Tveir ferðamenn létust í fílaárás í Sambíu Stunguárás í Tampere hvorki talin hryðjuverk né rasísk árás Sænskur glæpaforingi tekinn fastur í Tyrklandi Leiðtogar Hamas sagðir þokast nær því að samþykkja vopnahlé Vilja nýta formennskuna til að láta sverfa til stáls gegn Ungverjum Tugir slasaðir eftir sprengingu á bensínstöð í Róm Hæstiréttur opnar á brottflutning til þriðja ríkis Engin árangur af símtalinu og fjórtán látnir eftir árás á Kænugarð Stóra og fallega frumvarpið verður að lögum Voru á há-áhættu lista BBC fyrir Glastonbury Fjöldi flugferða felldur niður vegna verkfalls franskra flugumferðarstjóra Danskur covid-samsærissinni bendlaður við rússneskan upplýsingahernað Trúarhópar mótmæla Zúmba-kennslu á Indlandi Stjórnlaus gróðureldur ógnar heimilum á Krít „Stóra og fallega frumvarpið“ enn í limbó á þinginu Combs áfram í gæsluvarðhaldi Sautján ára drengur drukknaði á Hróarskeldu Játar að hafa myrt fjórmenningana í Idaho Jimmy Swaggart allur Evrópuríkjum leyft að nota kolefnisjöfnun erlendis í fyrsta skipti Diddy sakfelldur í tveimur af fimm ákæruliðum Boðar arftaka Dalai Lama Paramount lúffar fyrir Trump og greiðir bætur vegna Kamölu Táningsstúlkan sem lést var að teyma íslenskan hest Maðurinn sem fann upp mew-ið er látinn Handtóku stjórnendur sjúkrahússins vegna ætlaðra barnsdrápa Trans konur fá ekki að keppa og Thomas svipt metunum Segja gengið á birgðirnar og hætta við vopnasendingar til Úkraínu Ísraelsmenn hafi gengist við skilyrðum vopnahlés Kviðdómur komst að niðurstöðu í fjórum fimm ákæruliða Diddy Sjá meira
Það var þann 26. september í fyrra, 2022, sem gasleiðslurnar Nord Stream 1 og Nord Stream 2 eyðilögðust í þremur öflugum sprengingum, svo mikið magn af jarðgasi lak út í andrúmsloftið. Sprengingarnar áttu sér stað skammt frá Borgundarhólmi en síðasta sprenginin var í um áttatíu kíómetra fjarlægð frá þeim fyrstu og þó nokkrum klukkustundum síðar. Sjá einnig: Greindu sprengingar við Nord Stream leiðslurnar Nord Stream 1 var tekin í notkun árið 2011 og hafði hún verið notuð til að flytja jarðgast frá Rússlandi til meginlands Evrópu. Framkvæmdum við Nord Stream 2 lauk árið 2021 en leiðslan var aldrei tekin í notkun vegna innrásar Rússa í Úkraínu. Rússneska ríkisfyrirtækið Gazprom hafði slökkt á flæði um NS1 fyrr í september í fyrra en frágangur NS2 hafði verið stöðvaður í febrúar. Smíði NS2 hafði verið mjög umdeild bæði utan og innan landamæra Þýskalands. Bandamenn Þjóðverja eins og Bandaríkjamenn, höfðu lýst yfir áhyggjum af því að leiðslan myndi veita Rússum of mikið vald yfir Þýskalandi og orkuöryggi í Evrópu. Úkraínumenn höfðu slegið á svipaða strengi en rússneskt gas og olía hefur lengi flætt til Evrópu um Úkraínu. Í Kænugarði var óttast að Rússar gætu einangrað Úkraínu enn frekar. Árás á mikilvæga innviði Vel er hægt að líta á skemmdarverkið sem árás á mikilvæga innvið Þýskalands, sem er meðlimur í Atlantshafsbandalaginu og gætu ráðamenn þar notað sprengingarnar til að virkja 5. grein stofnsáttmála bandalagsins. Það gæti leitt til stríðs við það ríki sem framkvæmdi árásina. Þar sem sprengingarnar urðu innan efnahagslögsögu Svíþjóðar og Danmerkur hafa yfirvöld þar einnig verið að rannsaka þær, auk yfirvalda í Þýskalandi. Þó ár sér liðið frá sprengingunum er enn lítið um haldbær svör. Spjótin beinast að hópi frá Úkraínu Ráðamenn í Þýskalandi hafa lítið sagt um rannsóknina á sprengingunni. Spiegel birti í síðasta mánuði frétt sem byggði á mikilli rannsóknarvinnu blaðamanna miðilsins og ZDF en þar kom fram að spjótin beindust að hópi úkraínskra manna sem væru annað hvort á vegum yfirvalda þar eða á eigin vegum. Þessi hópur er talinn hafa notað seglskútuna Andromeda til að flytja sprengiefni út á Eystrasalt og kafa með það þaðan til að sprengja leiðslurnar í loft upp. Í frétt Spiegel er sagt frá því að opinberir rannsakendur hefðu fundið ummerki sprengiefnis um borð í Andromeda. Fyrr á árinu bárust fregnir af því að Bandaríkjamenn hefðu fengið upplýsingar um að Úkraínumenn hefðu skipulagt árás á gasleiðslurnar. Forsvarsmenn úkraínska hersins voru sagðir hafa skipulagt árás á leiðslurnar og átti hún að vera gerð af fámennum hópi kafara. Í grein Washington Post er haft eftir heimildarmönnum miðilsins í leyniþjónustusamfélagi Bandaríkjanna að mögulega hafi hópur Úkraínumanna framið skemmdarverkin, án vitneskju yfirvalda í Kænugarði. Sú skýring að tiltölulega fámennur hópur manna hafi getað notað litla skútu til að sprengja leiðslurnar hefur ekki fallið í kramið hjá öllum. Því hefur meðal annars verið haldið fram að snekkjan hafi ekki verið nægilega stór til að flytja allt það sprengiefni sem til þurfti og að mennirnir hefðu átt erfitt með að kafa á áttatíu metra dýpi frá skútunni. Því hefur einnig verið haldið fram að Rússar hafi sjálfir sprengt leiðslurnar upp með því markmiði að koma sökinni á Úkraínumenn. Þeir hafi komið vísbendingum fyrir sem bentu á Úkraínu. Rússnesk herskip voru á svæðinu þegar leiðslurnar sprungu, ásamt herskipum frá Svíþjóð, Danmörku og jafnvel Bandaríkjunum. Sjá einnig: Mynduðu rússneskt rannsóknarskip við Nord Stream Sökuðu fyrst Breta um skemmdarverkið Yfirvöld í Rússlandi hafa haldið því fram að skemmdarverkið hefði eingöngu getað verið framið með stuðningi einhvers ríkis. Fyrstu beindu Rússar spjótum sínum að Bretum og sökuðu þá um að hafa sprengt upp leiðslurnar. Þeir breyttu þó tiltölulega fljótt um stefnu og sökuðu Bandaríkjamenn um að bera ábyrgð á árásinni. Það var í kjölfar þess að Seymor Hersh, bandarískur blaðamaður, birti grein á bloggsíðu sinni þar sem hann sagði bandaríska kafara hafa sprengt leiðslurnar upp með aðstoð Norðmanna og í skjóli flotaæfingar á Eystrasalti. Hersh hafði þetta eftir einum heimildarmanni sínum, samkvæmt grein hans (áskriftarvefur), og hefur hún verið harðlega gagnrýnd. Engum fjölmiðli hefur tekist að sannreyna það sem fram kemur í grein Hersh og hafa nokkrir angar hennar reynst rangir. Reuters sagði frá því í dag að í Svíþjóð er vonast til þess að rannsókninni ljúki fyrir lok þessa árs. Haft er eftir sænska saksóknaranum Mats Ljungqvist að rannsóknin séu unnin í samvinnu við Þjóðverja en hann vildi ekki tjá sig frekar um málið í bili. Fyrr á árinu sagði hann að líklegast að ríki hafi komið að skemmdarverkinu en erfitt gæti reynst að komast að því nákvæmlega hverjir framkvæmdu það.
Nord Stream-leiðslurnar í Eystrasalti Rússland Þýskaland Svíþjóð Danmörk Úkraína Innrás Rússa í Úkraínu Bandaríkin Mest lesið Sambýliskonan sem sá allt og bróðirinn sem þekkti ekki fjölskylduna Innlent Bandaríska sendiráðið elur á ótta við hælisleitendur og útlendinga Innlent Hagsmunir barnanna hafi ekki áhrif á afstöðuna til veiðigjalda Innlent Sakfelldur en ekki gerð refsing fyrir að bana móður sinni Innlent Segir mögulegt að hundurinn sé á lífi Innlent Tveir handteknir eftir húsleit í Laugardal og Kópavogi Innlent Krefjast bóta á umferðaröryggi í kjölfar alvarlegs slyss sjö ára drengs Innlent Stór lögregluaðgerð í Laugardal Innlent Vill palestínska fánann niður við ráðhúsið Innlent Hæstiréttur opnar á brottflutning til þriðja ríkis Erlent Fleiri fréttir Tveir ferðamenn létust í fílaárás í Sambíu Stunguárás í Tampere hvorki talin hryðjuverk né rasísk árás Sænskur glæpaforingi tekinn fastur í Tyrklandi Leiðtogar Hamas sagðir þokast nær því að samþykkja vopnahlé Vilja nýta formennskuna til að láta sverfa til stáls gegn Ungverjum Tugir slasaðir eftir sprengingu á bensínstöð í Róm Hæstiréttur opnar á brottflutning til þriðja ríkis Engin árangur af símtalinu og fjórtán látnir eftir árás á Kænugarð Stóra og fallega frumvarpið verður að lögum Voru á há-áhættu lista BBC fyrir Glastonbury Fjöldi flugferða felldur niður vegna verkfalls franskra flugumferðarstjóra Danskur covid-samsærissinni bendlaður við rússneskan upplýsingahernað Trúarhópar mótmæla Zúmba-kennslu á Indlandi Stjórnlaus gróðureldur ógnar heimilum á Krít „Stóra og fallega frumvarpið“ enn í limbó á þinginu Combs áfram í gæsluvarðhaldi Sautján ára drengur drukknaði á Hróarskeldu Játar að hafa myrt fjórmenningana í Idaho Jimmy Swaggart allur Evrópuríkjum leyft að nota kolefnisjöfnun erlendis í fyrsta skipti Diddy sakfelldur í tveimur af fimm ákæruliðum Boðar arftaka Dalai Lama Paramount lúffar fyrir Trump og greiðir bætur vegna Kamölu Táningsstúlkan sem lést var að teyma íslenskan hest Maðurinn sem fann upp mew-ið er látinn Handtóku stjórnendur sjúkrahússins vegna ætlaðra barnsdrápa Trans konur fá ekki að keppa og Thomas svipt metunum Segja gengið á birgðirnar og hætta við vopnasendingar til Úkraínu Ísraelsmenn hafi gengist við skilyrðum vopnahlés Kviðdómur komst að niðurstöðu í fjórum fimm ákæruliða Diddy Sjá meira