Trump og lýðræðisleg hnignun Jun Þór Morikawa skrifar 1. september 2023 10:01 Bandaríkin eru án efa valdamesta ríki jarðar. Sumir kunna að halda því fram að ekki aðeins vegna pólitískra, efnahagslegra og hernaðarlegra áhrifa sinna, heldur einnig alþjóðlegra áhrifa sinna sem leiðarljóss stjórnarskrárbundins lýðræðis. Það er ekki með öllu óraunhæft að halda því fram að ekkert eitt land á jörðinni sé ósnortið af áhrifum af bandarísku valdi. Ljóst er að Ísland er engin undantekning. Hvað varðar alþjóðlegt öryggi er Ísland eitt af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO) þar sem Bandaríkin eru stærsta herveldið með öflugustu kjarnorkuvopnagetuna, þar af leiðandi undir vernd svokallaðrar kjarnorkuhlífar Bandaríkjanna. Efnahagslega séð eru Bandaríkin eitt af stærstu viðskiptalöndum Íslands. Á Íslandi er líka stjórnskipuleg lýðræðisstjórn. Svo það sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er ákaft áhyggjuefni og er, jafnvel fyrir okkur á Íslandi, þess virði að gera okkur grein fyrir stöðunni. Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna, hefur verið ákærður. Hann er ekki aðeins fyrsti forseti Bandaríkjanna sem hefur verið ákærður heldur einnig hefur hann verið ákærður í fjórum aðskildum málum sem innihalda 44 alríkisákærur og 47 ríkisákærur. Sem sagt, það sem er svo sláandi við Trump er að þrátt fyrir allt er hann leiðandi frambjóðandi repúblikana fyrir forsetakosningarnar 2024. Trump leiðir DeSantis, sem er annar fremsti frambjóðandinn, með mjög miklum mun samkvæmt könnunum. Trump heldur því fram að þessar ákærur séu pólitískar „nornaveiðar“ gegn kosningabaráttu sinni. Áhugaverðar staðreyndir um það er að ef hann vinnur kosningarnar, jafnvel ef hann væri dæmdur fyrir þessar sakamálaákærur, þá er engin lagaleg hindrun til að koma í veg fyrir að dæmdir glæpamenn gegni æðsta embætti ríkisins. Ennfremur, ef hann yrði kosinn aftur og yrði forseti, gæti hann fræðilega náðað sjálfan sig vegna hvers kyns sakfellingar sem alríkisdómstóllinn kveður á um. Ég hélt alvarlega eða vildi trúa því að spillt arfleifð hans hefði eins með alræmdum hætti lokið þann 6. janúar 2021 þegar múgur stuðningsmanna Trump réðst með ofbeldi inn í Bandaríkjaþing í Washington DC og reyndi að hnekkja niðurstöðu kosninganna. Fólkið var beinlínis hvatt til þess af Trump sjálfum. Það er ekki erfitt að gera ráð fyrir að það hefði ekki verið jafnmikið pólitískt ofbeldi ef Trump hefði viðurkennt og samþykkt kosningaúrslit og óskað Biden til hamingju með kosningasigurinn eins og allir aðrir tapandi frambjóðendur hafa gert áður. Vegna þess að friðsamleg valdaskipti eru ein af meginreglum lýðræðis. Friðsamlegt framsal valds táknar einingu frekar en sundrungu. Það er mjög mikilvæg lýðræðishugmynd sem Trump hafði alfarið neitað að greiða fyrir fyrir 6. janúar 2021. Þess í stað sagði Trump Mike Pence, fyrrverandi varaforseta, að víkja frá stjórnarskránni í þágu hans. Í tilviki Georgíufylkis hótaði Trump Brad Raffensperger, ríkisráðherra Georgíu, að „finna 11780 atkvæði" til að sýna fram á sigur hans. Fram að 6. janúar hafði Trump alið stuðningsmenn sína á óteljandi lygum og reiði, órökstuddum fullyrðingum um kosningasvik og samsæriskenningum. Jafnvel til þessa dags, fullyrðir hann þessar fölsku fullyrðingar og fullyrðir ranglega að hann hafi unnið forsetakosningarnar 2020. Nú þegar hann hefur verið ákærður byrjar hann að ráðast á dómara, saksóknara, vitni og réttarkerfið í heild sinni. ''IF YOU GO AFTER ME, I'M COMING AFTER YOU!” sagði Trump á samfélagsmiðlum. Hann sýndi sömu hegðunarmynstur eins og hann hefur alltaf gert. Að mínu mati er Donald Trump og stjórnmálahreyfing hans mynd af auðvaldspopulisma sem tærir á virkan hátt lýðræðislegar reglur og venjur. Trump magnar gildi eins og óheiðarleika, gremju, stríðni og fjandskap. Hann greiðir fyrir þessum gildum sem að tæra nútíma lýðræðiskerfi sem byggir á réttarríkinu, félagslegu réttlæti og trausti almennings, trausti og trú á rótgrónum stofnunum, fjölhyggju og þeirri hugmynd sem viðurkennir friðsamlega og lögmæta sambúð ólíkra gilda, ólíkra hópa með ólíka hagsmuni. Trump og stjórnmálahreyfing hans grafa alvarlega undan trausti og trú almennings á lögmæti stjórnarskrárbundins lýðræðis. Þetta er það sem er að gerast með „leiðarljós heimslýðræðis“ í dag í Bandaríkjunum. Sem borgari annars stolts lýðræðislegs lýðveldisþjóðríkis getum við ekki og eigum ekki að taka lýðræði sem sjálfsögðum hlut. Að læra af því sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er áþreifanleg og mikilvæg áminning um viðkvæmt lýðræði. Franklin D. Roosevelt sagði einu sinni - „Lýðræði getur ekki náð árangri nema þeir sem lýsa vali sínu séu reiðubúnir til að velja skynsamlega.“ Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Bandaríkin Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Bandaríkin eru án efa valdamesta ríki jarðar. Sumir kunna að halda því fram að ekki aðeins vegna pólitískra, efnahagslegra og hernaðarlegra áhrifa sinna, heldur einnig alþjóðlegra áhrifa sinna sem leiðarljóss stjórnarskrárbundins lýðræðis. Það er ekki með öllu óraunhæft að halda því fram að ekkert eitt land á jörðinni sé ósnortið af áhrifum af bandarísku valdi. Ljóst er að Ísland er engin undantekning. Hvað varðar alþjóðlegt öryggi er Ísland eitt af stofnríkjum Atlantshafsbandalagsins (NATO) þar sem Bandaríkin eru stærsta herveldið með öflugustu kjarnorkuvopnagetuna, þar af leiðandi undir vernd svokallaðrar kjarnorkuhlífar Bandaríkjanna. Efnahagslega séð eru Bandaríkin eitt af stærstu viðskiptalöndum Íslands. Á Íslandi er líka stjórnskipuleg lýðræðisstjórn. Svo það sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er ákaft áhyggjuefni og er, jafnvel fyrir okkur á Íslandi, þess virði að gera okkur grein fyrir stöðunni. Donald Trump, fyrrverandi forseti Bandaríkjanna, hefur verið ákærður. Hann er ekki aðeins fyrsti forseti Bandaríkjanna sem hefur verið ákærður heldur einnig hefur hann verið ákærður í fjórum aðskildum málum sem innihalda 44 alríkisákærur og 47 ríkisákærur. Sem sagt, það sem er svo sláandi við Trump er að þrátt fyrir allt er hann leiðandi frambjóðandi repúblikana fyrir forsetakosningarnar 2024. Trump leiðir DeSantis, sem er annar fremsti frambjóðandinn, með mjög miklum mun samkvæmt könnunum. Trump heldur því fram að þessar ákærur séu pólitískar „nornaveiðar“ gegn kosningabaráttu sinni. Áhugaverðar staðreyndir um það er að ef hann vinnur kosningarnar, jafnvel ef hann væri dæmdur fyrir þessar sakamálaákærur, þá er engin lagaleg hindrun til að koma í veg fyrir að dæmdir glæpamenn gegni æðsta embætti ríkisins. Ennfremur, ef hann yrði kosinn aftur og yrði forseti, gæti hann fræðilega náðað sjálfan sig vegna hvers kyns sakfellingar sem alríkisdómstóllinn kveður á um. Ég hélt alvarlega eða vildi trúa því að spillt arfleifð hans hefði eins með alræmdum hætti lokið þann 6. janúar 2021 þegar múgur stuðningsmanna Trump réðst með ofbeldi inn í Bandaríkjaþing í Washington DC og reyndi að hnekkja niðurstöðu kosninganna. Fólkið var beinlínis hvatt til þess af Trump sjálfum. Það er ekki erfitt að gera ráð fyrir að það hefði ekki verið jafnmikið pólitískt ofbeldi ef Trump hefði viðurkennt og samþykkt kosningaúrslit og óskað Biden til hamingju með kosningasigurinn eins og allir aðrir tapandi frambjóðendur hafa gert áður. Vegna þess að friðsamleg valdaskipti eru ein af meginreglum lýðræðis. Friðsamlegt framsal valds táknar einingu frekar en sundrungu. Það er mjög mikilvæg lýðræðishugmynd sem Trump hafði alfarið neitað að greiða fyrir fyrir 6. janúar 2021. Þess í stað sagði Trump Mike Pence, fyrrverandi varaforseta, að víkja frá stjórnarskránni í þágu hans. Í tilviki Georgíufylkis hótaði Trump Brad Raffensperger, ríkisráðherra Georgíu, að „finna 11780 atkvæði" til að sýna fram á sigur hans. Fram að 6. janúar hafði Trump alið stuðningsmenn sína á óteljandi lygum og reiði, órökstuddum fullyrðingum um kosningasvik og samsæriskenningum. Jafnvel til þessa dags, fullyrðir hann þessar fölsku fullyrðingar og fullyrðir ranglega að hann hafi unnið forsetakosningarnar 2020. Nú þegar hann hefur verið ákærður byrjar hann að ráðast á dómara, saksóknara, vitni og réttarkerfið í heild sinni. ''IF YOU GO AFTER ME, I'M COMING AFTER YOU!” sagði Trump á samfélagsmiðlum. Hann sýndi sömu hegðunarmynstur eins og hann hefur alltaf gert. Að mínu mati er Donald Trump og stjórnmálahreyfing hans mynd af auðvaldspopulisma sem tærir á virkan hátt lýðræðislegar reglur og venjur. Trump magnar gildi eins og óheiðarleika, gremju, stríðni og fjandskap. Hann greiðir fyrir þessum gildum sem að tæra nútíma lýðræðiskerfi sem byggir á réttarríkinu, félagslegu réttlæti og trausti almennings, trausti og trú á rótgrónum stofnunum, fjölhyggju og þeirri hugmynd sem viðurkennir friðsamlega og lögmæta sambúð ólíkra gilda, ólíkra hópa með ólíka hagsmuni. Trump og stjórnmálahreyfing hans grafa alvarlega undan trausti og trú almennings á lögmæti stjórnarskrárbundins lýðræðis. Þetta er það sem er að gerast með „leiðarljós heimslýðræðis“ í dag í Bandaríkjunum. Sem borgari annars stolts lýðræðislegs lýðveldisþjóðríkis getum við ekki og eigum ekki að taka lýðræði sem sjálfsögðum hlut. Að læra af því sem er að gerast með lýðræðið í Bandaríkjunum í dag er áþreifanleg og mikilvæg áminning um viðkvæmt lýðræði. Franklin D. Roosevelt sagði einu sinni - „Lýðræði getur ekki náð árangri nema þeir sem lýsa vali sínu séu reiðubúnir til að velja skynsamlega.“ Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi.
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar