Í yfirlýsingu fjármálastöðugleikanefndar sem birt var í morgun kemur fram að heimili og fyrirtæki standi aftur á móti frammi fyrir versnandi fjármálaskilyrðum. Vanskil útlána væru þó enn lítil og rekstrarafkoma bankanna góð.
Þá hafi nýlegar útgáfur á erlendum skuldabréfamörkuðum dregið úr endurfjármögnunaráhættu þótt vaxtakjörin hefðu versnað. Nefndin telji viðnámsþrótt kerfisins góðan og hefði því ákveðið að halda framlögum banka í sveiflujöfnunarauka óbreyttum í 2,5%.
„Skörp hækkun fasteignaverðs og neikvæðir raunvextir hafa skilað hraðri eiginfjármyndun, sérstaklega hjá þeim sem hafa fjármagnað fasteignakaup með nafnvaxtalánum. Setning lánþegaskilyrða, bæði hámark veðsetningar- og greiðslubyrðarhlutfalls, dró úr hættunni á því að hröð eiginfjármyndun skapaði forsendur fyrir óhóflega skuldsetningu," segir í yfirlýsingunni.
Það sjáist m.a. af því að skuldahlutfall heimila hafi verið stöðugt í 150% af ráðstöfunartekjum þeirra. Sterk eiginfjárstaða heimila skapi viðnámsþrótt til að mæta versnandi fjármálaskilyrðum. Bankinn vekur athygli á að umsaminn tími fastra vaxta á íbúðarlánum hjá mjög mörgum líði á næstu mánuðum og því þurfi mörg heimili að gera ráðstafanir.
„Verðbólga og skörp hækkun vaxta leiðir þó til þyngri greiðslubyrði þeirra sem hafa tekið lán með breytilegum nafnvöxtum. Þá mun vaxtafesta margra lántaka brátt renna sitt skeið og hækkandi raunvextir þyngja greiðslubyrði," segir í yfirlýsingunni.
Fjármálastöðugleikanefnd brýni fyrir lánveitendum að huga tímanlega að þyngri greiðslubyrði til að fyrirbyggja greiðsluerfiðleika.
„Þar sem þörf krefur ber að skoða að lengja lánstíma, taka upp jafngreiðsluskilmála, setja þak á greidda nafnvexti og líta til ólíkra lánaforma sem bjóða upp á mismunandi greiðslubyrði. Rúm eiginfjárstaða margra lántaka ætti að gefa töluvert svigrúm til að tryggja að greiðslubyrði haldist í takti við viðmið lánþegaskilyrða sem nefndin hefur sett," segir í yfirlýsingunni.
Nefdin segir einnig nauðsynlegt er að halda áfram að styrkja net- og rekstraröryggi fjármálafyrirtækja og auka viðnámsþrótt greiðslumiðlunar hér á landi. Þau skref sem hafi verið stigin í átt að innlendri, óháðri smágreiðslumiðlun séu jákvæð í því samhengi.
„Fjármálastöðugleikanefnd mun áfram beita þeim stýritækjum sem hún hefur yfir að ráða til að varðveita fjármálastöðugleika hér á landi svo að fjármálakerfið geti staðist áföll, miðlað lánsfé og greiðslum og dreift áhættu með viðhlítandi hætti," segir í yfirlýsingu fjármálastöðugleikanefndar.
