Svar til Eyjólfs Ármannssonar v. greinarinnar Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu Auður Björgvinsdóttir skrifar 6. mars 2023 08:00 Eyjólfur Ármannsson skrifar grein sem birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 4. mars og fjallar þar um lestrarkennslu. Það er jákvætt að alþingismaður skuli veita málaflokknum athygli og má taka undir sumt í greininni. Þó eru þar rangfærslur sem nauðsynlegt er að leiðrétta. Þær eru í andstöðu við það sem þeir erlendu sérfræðingar sem hann vísar í hafa haldið fram og tillögur Eyjólfs eru margar hverjar ekki studdar með niðurstöðum rannsókna. Eyjólfur vill láta hætta leshraðamælingum þ.e. lesfimiprófunumog vísar í fræðikonurnar Kate Nation og Margret Snowling máli sínu til stuðnings. Ef hlustað er á erindi þeirra á ráðstefnunni Læsi er lykill að menntun sem Eyjólfur vísar til, má á 1:28 mínútu í erindi Nation heyra hana svara því til að gott sé að meta lesfimi hjá börnum, m.a. vegna þess að lesfimipróf séu mjög næm fyrir einstaklingsmun í lestri og að slök lesfimi gefi vísbendingar um að barn þurfi sérstakan stuðning (sjá upptöku af fyrirlestrinum hér https://livestream.com/hi/laesierlykilladmenntun/videos/229712659). Í fræðigreinum eftir Nation og Snowling er heldur hvergi að finna andstöðu við leshraðamælingar. Því er mjög óheppilegt að Eyjólfur vísi í orð þessara fræðimanna á þennan hátt. Eyjólfur nefnir heimsókn Dr. Stanislas Dehaene sem hélt erindi þann 3. mars á málþinginu Heili, nám og færni. Þar tók Dr. Dehaene sérstaklega fram að hann væri mjög ánægður með að hér á landi væri metinn fjöldi rétt lesinna orða á mínútu. Vissulega væri mikilvægt að meta lesskilning einnig, en ekki mætti gleyma því að lesfimi væri ein forsenda lesskilnings. Í erindi sínu öllu lagði Dehaene mikla áherslu á hljóðaaðferðina eins og Eyjólfur nefnir, en ekki bara hvaða hljóðaaðferð sem er, heldur markvissa beina kennslu með mikilli áherslu á endurtekningu og uppbyggingu fimi eða sjálfvirkni, sem lesfimiprófin mæla. Markviss kennsla og mat á árangri hennar helst í hendur. Hluti lesfimiprófanna sem Eyjólfur vill að verði afnuminn eru svo kölluð stuðningspróf sem kennari getur gripið til ef útkoman úr lesfimihlutanum bendir til vanda. Annað þeirra metur færni nemenda í að lesa orðleysur sem eru bullorð sem fylgja reglum um rithátt en eru merkingarlaus. Lestur orðleysa er því mjög góð mæling á stöðu og framförum í umskráningu því útilokað er að nemandi þekki orðið. Erfiðleikar við lestur orðleysa eru auk þess eitt megin einkenni lesblindu og mat á lestri þeirra veigamikill hluti greininga á lesblindu um allan heim. Verði þessi próf lögð niður missa kennarar mikilvægt verkfæri til að meta stöðu einstakra nemenda. Tillaga Eyjólfs er því illskiljanleg og ekki studd fræðilegum rökum. Eyjólfur kallar eftir annars konar mælitækjum til að meta bókstafaþekkingu nemenda. Á Læsisvef Menntamálastofnunar má nú þegar finna próf sem meta þekkingu nemenda á heitum og hljóðum bókstafa og standa þau öllum kennurum til boða. Mikilvægt er þó að þróa þessi próf enn frekar, meðal annars með því að bæta við þau mælingu á fimi eins og Dr. Dehaene varð svo tíðrætt um í erindi sínu. Eyjólfur heldur fram að rannsóknir sýni fram á kvíða og skerta sjálfsmynd af völdum lesfimiprófa og ritar nafn fræðimannsins Heikki Lyytinen í sviga þar fyrir aftan sem tilvísun, þó án þess að geta nákvæmrar heimildar. Slík áhrif hafa ekki verið rannsökuð hér á landi og þrátt fyrir nokkra leit í fræðigreinum Lyytinen tekst mér ekki að finna þá heimild sem gæti átt við. Það er alvarlegt að fara með eigin skoðanir eins og um rannsakað efni sé að ræða. Skortur á faglegum vinnubrögðum í rannsóknum er eitthvað sem Eyjólfur sjálfur gagnrýnir í grein sinni. Að lokum vil ég hvetja Eyjólf og aðra sem hafa áhuga á málþroska, læsi og lestrarkennslu að koma á ráðstefnu sem haldin verður af Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan til heiðurs Steinunni Torfadóttur lektors, sem senn lætur af störfum við Menntvísindasvið HÍ. Hún hefur í sínu farsæla starfi einmitt haldið á lofti gagnreyndum kennsluháttum í þeim anda sem Eyjólfur talar fyrir í greininni og haft fræðigreinar ofangreindra sérfræðinga á leslista í námskeiðum sínum um árabil. Ráðstefnan Læsi og lestrarkennsla: Leiðir til árangurs verður haldin í Skriðu, fyrirlestrasal Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð, þann 17. mars og hefst klukkan 15. Þar verður fjallað um gagnreyndar aðferðir tengdar málþroska, læsi og lestrarkennslu og kynntar niðurstöður nýjustu rannsókna á því sviði hérlendis. Erindin munu spanna vítt svið læsis þar sem Jóhanna Thelma Einarsdóttir fjallar um breytileika í málþroska leikskólabarna, Sigríður Ólafsdóttir um tvítyngi og læsi, Kristján Ketill Stefánsson um aðferðir til þess að sporna við minnkandi lestraránægju og Freyja Birgisdóttir ræðir um hvort leshraði sé á kostnað lesskilnings. Undirrituð mun ásamt Önnu-Lind Pétursdóttur og Ameliu Larimer fjalla um afar umfangsmikla rannsókn á lestrarkennslu, lestrarmati og lestrarfærni ungra barna sem nú hefur staðið yfir í hartnær tvö ár og er enn verið að safna gögnum. Fyrir hönd Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan. Höfundur er grunnskólakennari, læsisfræðingur og doktorsnemi við Menntavísindasvið Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Tengdar fréttir Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu Flokkur fólksins er með tillögu til þingsályktunar um að Alþingi feli mennta- og barnamálaráðherra að setja í aðalnámskrá grunnskóla að lögð skuli áhersla á bókstafa-hljóðaaðferð við lestrarkennslu; innleiða í stað leshraðamælinga stöðumatspróf með bókstafa-hljóðaaðferð, lesskilningspróf og mat á skriflegum texta; og leggja áherslu á að hver nemandi fái áskoranir miðað við færni. 4. mars 2023 15:31 Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr. Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Eyjólfur Ármannsson skrifar grein sem birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 4. mars og fjallar þar um lestrarkennslu. Það er jákvætt að alþingismaður skuli veita málaflokknum athygli og má taka undir sumt í greininni. Þó eru þar rangfærslur sem nauðsynlegt er að leiðrétta. Þær eru í andstöðu við það sem þeir erlendu sérfræðingar sem hann vísar í hafa haldið fram og tillögur Eyjólfs eru margar hverjar ekki studdar með niðurstöðum rannsókna. Eyjólfur vill láta hætta leshraðamælingum þ.e. lesfimiprófunumog vísar í fræðikonurnar Kate Nation og Margret Snowling máli sínu til stuðnings. Ef hlustað er á erindi þeirra á ráðstefnunni Læsi er lykill að menntun sem Eyjólfur vísar til, má á 1:28 mínútu í erindi Nation heyra hana svara því til að gott sé að meta lesfimi hjá börnum, m.a. vegna þess að lesfimipróf séu mjög næm fyrir einstaklingsmun í lestri og að slök lesfimi gefi vísbendingar um að barn þurfi sérstakan stuðning (sjá upptöku af fyrirlestrinum hér https://livestream.com/hi/laesierlykilladmenntun/videos/229712659). Í fræðigreinum eftir Nation og Snowling er heldur hvergi að finna andstöðu við leshraðamælingar. Því er mjög óheppilegt að Eyjólfur vísi í orð þessara fræðimanna á þennan hátt. Eyjólfur nefnir heimsókn Dr. Stanislas Dehaene sem hélt erindi þann 3. mars á málþinginu Heili, nám og færni. Þar tók Dr. Dehaene sérstaklega fram að hann væri mjög ánægður með að hér á landi væri metinn fjöldi rétt lesinna orða á mínútu. Vissulega væri mikilvægt að meta lesskilning einnig, en ekki mætti gleyma því að lesfimi væri ein forsenda lesskilnings. Í erindi sínu öllu lagði Dehaene mikla áherslu á hljóðaaðferðina eins og Eyjólfur nefnir, en ekki bara hvaða hljóðaaðferð sem er, heldur markvissa beina kennslu með mikilli áherslu á endurtekningu og uppbyggingu fimi eða sjálfvirkni, sem lesfimiprófin mæla. Markviss kennsla og mat á árangri hennar helst í hendur. Hluti lesfimiprófanna sem Eyjólfur vill að verði afnuminn eru svo kölluð stuðningspróf sem kennari getur gripið til ef útkoman úr lesfimihlutanum bendir til vanda. Annað þeirra metur færni nemenda í að lesa orðleysur sem eru bullorð sem fylgja reglum um rithátt en eru merkingarlaus. Lestur orðleysa er því mjög góð mæling á stöðu og framförum í umskráningu því útilokað er að nemandi þekki orðið. Erfiðleikar við lestur orðleysa eru auk þess eitt megin einkenni lesblindu og mat á lestri þeirra veigamikill hluti greininga á lesblindu um allan heim. Verði þessi próf lögð niður missa kennarar mikilvægt verkfæri til að meta stöðu einstakra nemenda. Tillaga Eyjólfs er því illskiljanleg og ekki studd fræðilegum rökum. Eyjólfur kallar eftir annars konar mælitækjum til að meta bókstafaþekkingu nemenda. Á Læsisvef Menntamálastofnunar má nú þegar finna próf sem meta þekkingu nemenda á heitum og hljóðum bókstafa og standa þau öllum kennurum til boða. Mikilvægt er þó að þróa þessi próf enn frekar, meðal annars með því að bæta við þau mælingu á fimi eins og Dr. Dehaene varð svo tíðrætt um í erindi sínu. Eyjólfur heldur fram að rannsóknir sýni fram á kvíða og skerta sjálfsmynd af völdum lesfimiprófa og ritar nafn fræðimannsins Heikki Lyytinen í sviga þar fyrir aftan sem tilvísun, þó án þess að geta nákvæmrar heimildar. Slík áhrif hafa ekki verið rannsökuð hér á landi og þrátt fyrir nokkra leit í fræðigreinum Lyytinen tekst mér ekki að finna þá heimild sem gæti átt við. Það er alvarlegt að fara með eigin skoðanir eins og um rannsakað efni sé að ræða. Skortur á faglegum vinnubrögðum í rannsóknum er eitthvað sem Eyjólfur sjálfur gagnrýnir í grein sinni. Að lokum vil ég hvetja Eyjólf og aðra sem hafa áhuga á málþroska, læsi og lestrarkennslu að koma á ráðstefnu sem haldin verður af Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan til heiðurs Steinunni Torfadóttur lektors, sem senn lætur af störfum við Menntvísindasvið HÍ. Hún hefur í sínu farsæla starfi einmitt haldið á lofti gagnreyndum kennsluháttum í þeim anda sem Eyjólfur talar fyrir í greininni og haft fræðigreinar ofangreindra sérfræðinga á leslista í námskeiðum sínum um árabil. Ráðstefnan Læsi og lestrarkennsla: Leiðir til árangurs verður haldin í Skriðu, fyrirlestrasal Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð, þann 17. mars og hefst klukkan 15. Þar verður fjallað um gagnreyndar aðferðir tengdar málþroska, læsi og lestrarkennslu og kynntar niðurstöður nýjustu rannsókna á því sviði hérlendis. Erindin munu spanna vítt svið læsis þar sem Jóhanna Thelma Einarsdóttir fjallar um breytileika í málþroska leikskólabarna, Sigríður Ólafsdóttir um tvítyngi og læsi, Kristján Ketill Stefánsson um aðferðir til þess að sporna við minnkandi lestraránægju og Freyja Birgisdóttir ræðir um hvort leshraði sé á kostnað lesskilnings. Undirrituð mun ásamt Önnu-Lind Pétursdóttur og Ameliu Larimer fjalla um afar umfangsmikla rannsókn á lestrarkennslu, lestrarmati og lestrarfærni ungra barna sem nú hefur staðið yfir í hartnær tvö ár og er enn verið að safna gögnum. Fyrir hönd Rannsóknastofu um þroska, læsi og líðan. Höfundur er grunnskólakennari, læsisfræðingur og doktorsnemi við Menntavísindasvið Háskóla Íslands.
Brjótum lestrarkóðann í lestrarkennslu Flokkur fólksins er með tillögu til þingsályktunar um að Alþingi feli mennta- og barnamálaráðherra að setja í aðalnámskrá grunnskóla að lögð skuli áhersla á bókstafa-hljóðaaðferð við lestrarkennslu; innleiða í stað leshraðamælinga stöðumatspróf með bókstafa-hljóðaaðferð, lesskilningspróf og mat á skriflegum texta; og leggja áherslu á að hver nemandi fái áskoranir miðað við færni. 4. mars 2023 15:31
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar