Burnout Barbie - nú fáanleg með lyfseðli Þorbjörg Marinósdóttir skrifar 20. apríl 2022 15:30 Ég var að keyra dætur mínar (3 og 7 ára) í skólann fyrir nokkrum vikum. Þær söngluðu í aftursætunum, lag úr Disney-kvikmyndinni Encanto á meðan lægðin refsaði bílrúðunum. Nokkuð hugguleg stund, við á góðum tíma og allt í merkilega góðu jafnvægi. Þangað til að heilinn á mér fór að greina orðaskilin. Í gegnum stormviðvörun og þreytuþokuna heyri ég yngra barnið söngla “æm so növes (I’m so nervous)” Ég hvái og lít á barnið sem brosir út að eyrum umkringd rósagylltum slöngulokum sem fá mig alltaf til að halda að einhver annar en hún hafi hrækt á stofugólfið (ítrekað). “Regína mín, hvað er Ronja að syngja?” Sú eldri útskýrir að hún sé að syngja lag sem fjalli um að ung stúlka í kólumbísku Disney myndinni geþekku sé alltaf með fjörfisk af streitu, hún sé svo hrædd um að bregðast fjölskyldunni og ef hún geti ekki gert það sem fjölskyldan ætlist til af henni sé hún ómerkileg. Já og tilgangslaus. Ég rek upp stór augu og finn lagið á Spotify strax á næstu ljósum. “ If I could shake the crushing weight of expectations Would that free some room up for joy Or relaxation, or simple pleasure? Instead we measure this growing pressure” Disney unglingsstúlkan hljómar eins og úttauguð kolvetnasvelt múltitask-móðir með Pinterest afmæli, fokhelt baðherbergi og stjórnarfund á lista dagsins. Hvað í fjandanum er að gerast? Af hverju er litla barnið mitt að syngja um streitu? Ég þurfti reyndar ekki að hugsa mjög langt til baka til að finna minn eiginn fjörfisk og taugatitring. 12 tíma vinnudagur og í framhaldinu þótti mér eðlilegt að föndra öskudagsbúning fram eftir nóttu. Fjörfiskurinn gerði það föndur mjög “frjálslegt.” Vondi karlinn gerði það Á síðustu árum er “vondi karlinn” í sífellt fleiri barnamyndum orðin að streitu og óeðlilegum væntingum sem kremja drauma aðalpersónunnar, fá hana til að efast um sitt eigið ágæti og finna til tilgangsleysis. Svona afreks- eða aflífunarlimbó. Aðeins nokkrum mánuðum áður en bleyjubarnið söng um taugaveiklun á leið í leikskólann höfðu þær systur sungið um aðra unga konu í kulnun á leið sinni í skólann. Þá grjóthörðu týpu þekkjum við flest. Barbie var og er umdeild fyrir að vera holdgervingur alls þess sem er að æskunni. Hún var svo óeðlileg elsku dúkkuhræið að ef hún væri alvöru manneskja gæti hún ekki gengið sökum óeðlilegra hlutfalla. Jæja, en framleiðendur Barbie ákváðu að gefa henni hrökkbrauð með 11% osti svo hún fékk á einhverjum timapunkti vott af lærum og allskonar starfstitla, húmor og allskyns. Ekki dugði það til svo að nú síðast fékk Barbie kulnun. Í nýjustu Barbie-myndinni City of Dreams finnur Barbie fyrir mikilli pressu í skóla og finnst hún ekki nægilega góð. Álagið er mikið og okkar grjótharða kona er að bugast. Lagstúfurinn sem dúllurnar sungu fyrir móður sína þann morguninn hljómaði svo: “Grind, grind, on my mind Work it, work it, double time Grind, grind, on my mind Never fall a step behind” Huggulegt, ekki satt! Þriggja ára dóttir mín var að syngja um frammistöðukvíða og tvöfaldar vaktir. Hvernig var svarthol ofurþreytu, þenslu, neyslu og keyrslu orðið að morgunsöngli fjölskyldunnar? Ætli Burnout Barbie fáist með sobril glasi, yfirvinnutímum og verkefnalista? Áríðandi drulla Metnaður er mikilvægur og ekki er allt stress slæmt. Að finna fyrir því að erfitt verkefni er í vændum og geta nýtt væga streitu til þess að setja undir sig hausinn og vinna markvisst getur verið fínt. Stórgott jafnvel. En ef “væg streita” er orðin að viðvarandi titringi í taugakerfinu á góðum degi þá stefnir ekki í gott. Ydda, skerpa, tálga taugakerfið. Work it, work it, double time! Við fullorðna fólkið eigum oft á tíðum erfitt með allar þessar kröfur og streituna sem fylgir. Kvíði, svefntruflanir og taugaveiklun. Börnin eru svo nátengd taugakerfi foreldrana að streitan verður bráðsmitandi. Hæfilegt kæruleysi útilokar ekki metnað. Dugnaður er dyggð en hlýja, þolinmæði og leyfi til að mistakast er mikilvægari. Við vitum þetta flest en samt þarf Barbie, börnin mín og kólumbísk unglingsstúlka með ofurkrafta að minna mig á að festast ekki í frjálsu falli niður í svarthol áríðandi drullu. Nú síðast bættist svo við Turning Red - nýjasta Disney kvikmyndin og þar náði frammistöðukvíðinn að skemma kynslóð eftir kynslóð. Áríðandi má ekki taka yfir mikilvægt. Þá fer öll orkan í að slökkva elda og þar á meðal eldinn í brjóstinu. Drauma, framtíðarsýn og lífsgæði. Hver er tilgangurinn með því að ala upp framúrskarandi kvíðasjúkling sem upplifir sig aldrei nógu góðan? Ég held ég verði að kjósa vonda seiðkarla og útlitsdýrkandi sturlaðar stjúpur frekar sem ógn í barnaefni heldur en streitu og kvíða. Ég get ekki sagt börnunum mínum að stærsta ógnin í kvikmynd kvöldsins sé ekki til ef hún lúrir í sjónvarpssófanum á milli okkar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Geðheilbrigði Þorbjörg Marinósdóttir Mest lesið Stöndum saman fyrir íslenskan flugrekstur Bogi Nils Bogason Skoðun Fyrrverandi lögreglumaður heyrir enn röddina Sigurður Árni Reynisson Skoðun Baráttan heldur áfram! Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Bætum lífsgæði þeirra sem lifa með krabbameini Sigríður Gunnarsdóttir Skoðun Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson Skoðun Halldór 18.10.2025 Halldór Baldursson Halldór Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. Skoðun Landsbyggðin án háskóla? Ketill Sigurður Jóelsson Skoðun Skoðun Skoðun Stöndum saman fyrir íslenskan flugrekstur Bogi Nils Bogason skrifar Skoðun ,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Baráttan heldur áfram! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Hvers virði er líf barns? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hvernig hljómar tilboðið einn fyrir þrjá? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Fyrrverandi lögreglumaður heyrir enn röddina Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Bætum lífsgæði þeirra sem lifa með krabbameini Sigríður Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason skrifar Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson skrifar Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger skrifar Skoðun Áfram veginn í Reykjavík Gísli Garðarsson,Steinunn Rögnvaldsdóttir skrifar Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason skrifar Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Sjá meira
Ég var að keyra dætur mínar (3 og 7 ára) í skólann fyrir nokkrum vikum. Þær söngluðu í aftursætunum, lag úr Disney-kvikmyndinni Encanto á meðan lægðin refsaði bílrúðunum. Nokkuð hugguleg stund, við á góðum tíma og allt í merkilega góðu jafnvægi. Þangað til að heilinn á mér fór að greina orðaskilin. Í gegnum stormviðvörun og þreytuþokuna heyri ég yngra barnið söngla “æm so növes (I’m so nervous)” Ég hvái og lít á barnið sem brosir út að eyrum umkringd rósagylltum slöngulokum sem fá mig alltaf til að halda að einhver annar en hún hafi hrækt á stofugólfið (ítrekað). “Regína mín, hvað er Ronja að syngja?” Sú eldri útskýrir að hún sé að syngja lag sem fjalli um að ung stúlka í kólumbísku Disney myndinni geþekku sé alltaf með fjörfisk af streitu, hún sé svo hrædd um að bregðast fjölskyldunni og ef hún geti ekki gert það sem fjölskyldan ætlist til af henni sé hún ómerkileg. Já og tilgangslaus. Ég rek upp stór augu og finn lagið á Spotify strax á næstu ljósum. “ If I could shake the crushing weight of expectations Would that free some room up for joy Or relaxation, or simple pleasure? Instead we measure this growing pressure” Disney unglingsstúlkan hljómar eins og úttauguð kolvetnasvelt múltitask-móðir með Pinterest afmæli, fokhelt baðherbergi og stjórnarfund á lista dagsins. Hvað í fjandanum er að gerast? Af hverju er litla barnið mitt að syngja um streitu? Ég þurfti reyndar ekki að hugsa mjög langt til baka til að finna minn eiginn fjörfisk og taugatitring. 12 tíma vinnudagur og í framhaldinu þótti mér eðlilegt að föndra öskudagsbúning fram eftir nóttu. Fjörfiskurinn gerði það föndur mjög “frjálslegt.” Vondi karlinn gerði það Á síðustu árum er “vondi karlinn” í sífellt fleiri barnamyndum orðin að streitu og óeðlilegum væntingum sem kremja drauma aðalpersónunnar, fá hana til að efast um sitt eigið ágæti og finna til tilgangsleysis. Svona afreks- eða aflífunarlimbó. Aðeins nokkrum mánuðum áður en bleyjubarnið söng um taugaveiklun á leið í leikskólann höfðu þær systur sungið um aðra unga konu í kulnun á leið sinni í skólann. Þá grjóthörðu týpu þekkjum við flest. Barbie var og er umdeild fyrir að vera holdgervingur alls þess sem er að æskunni. Hún var svo óeðlileg elsku dúkkuhræið að ef hún væri alvöru manneskja gæti hún ekki gengið sökum óeðlilegra hlutfalla. Jæja, en framleiðendur Barbie ákváðu að gefa henni hrökkbrauð með 11% osti svo hún fékk á einhverjum timapunkti vott af lærum og allskonar starfstitla, húmor og allskyns. Ekki dugði það til svo að nú síðast fékk Barbie kulnun. Í nýjustu Barbie-myndinni City of Dreams finnur Barbie fyrir mikilli pressu í skóla og finnst hún ekki nægilega góð. Álagið er mikið og okkar grjótharða kona er að bugast. Lagstúfurinn sem dúllurnar sungu fyrir móður sína þann morguninn hljómaði svo: “Grind, grind, on my mind Work it, work it, double time Grind, grind, on my mind Never fall a step behind” Huggulegt, ekki satt! Þriggja ára dóttir mín var að syngja um frammistöðukvíða og tvöfaldar vaktir. Hvernig var svarthol ofurþreytu, þenslu, neyslu og keyrslu orðið að morgunsöngli fjölskyldunnar? Ætli Burnout Barbie fáist með sobril glasi, yfirvinnutímum og verkefnalista? Áríðandi drulla Metnaður er mikilvægur og ekki er allt stress slæmt. Að finna fyrir því að erfitt verkefni er í vændum og geta nýtt væga streitu til þess að setja undir sig hausinn og vinna markvisst getur verið fínt. Stórgott jafnvel. En ef “væg streita” er orðin að viðvarandi titringi í taugakerfinu á góðum degi þá stefnir ekki í gott. Ydda, skerpa, tálga taugakerfið. Work it, work it, double time! Við fullorðna fólkið eigum oft á tíðum erfitt með allar þessar kröfur og streituna sem fylgir. Kvíði, svefntruflanir og taugaveiklun. Börnin eru svo nátengd taugakerfi foreldrana að streitan verður bráðsmitandi. Hæfilegt kæruleysi útilokar ekki metnað. Dugnaður er dyggð en hlýja, þolinmæði og leyfi til að mistakast er mikilvægari. Við vitum þetta flest en samt þarf Barbie, börnin mín og kólumbísk unglingsstúlka með ofurkrafta að minna mig á að festast ekki í frjálsu falli niður í svarthol áríðandi drullu. Nú síðast bættist svo við Turning Red - nýjasta Disney kvikmyndin og þar náði frammistöðukvíðinn að skemma kynslóð eftir kynslóð. Áríðandi má ekki taka yfir mikilvægt. Þá fer öll orkan í að slökkva elda og þar á meðal eldinn í brjóstinu. Drauma, framtíðarsýn og lífsgæði. Hver er tilgangurinn með því að ala upp framúrskarandi kvíðasjúkling sem upplifir sig aldrei nógu góðan? Ég held ég verði að kjósa vonda seiðkarla og útlitsdýrkandi sturlaðar stjúpur frekar sem ógn í barnaefni heldur en streitu og kvíða. Ég get ekki sagt börnunum mínum að stærsta ógnin í kvikmynd kvöldsins sé ekki til ef hún lúrir í sjónvarpssófanum á milli okkar.
Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir Skoðun
Skoðun ,,Gallaður" hundur - söluhluturinn hundur - um úrskurð Kærunefndar vöru- og þjónustukaupa Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Fyrst heimsfaraldur, svo náttúruhamfarir, þá gjaldþrot og nú verkföll! Sigríður Margrét Oddsdóttir Skoðun