Hvers vegna tekur svona fáránlega langan tíma að endurnýja heitin? Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar 15. nóvember 2021 08:01 Þegar rúmar sjö vikur eru liðnar frá kosningum hefur enn ekki tekist að mynda ríkisstjórn. Stjórnarmyndunarviðræður eru orðnar þær næstlengstu í 30 ár. Þessi langi tími er merkilegur í ljósi þess að ekki er verið að mynda nýja ríkisstjórn, heldur verið að endurnýja heiti í samstarfi sömu flokka. Augljóst er þess vegna að flokkunum hefur reynst erfitt að ná samstöðu um lykilmálaflokka. Tal um annað er einfaldlega ótrúverðugt, enda mun þessi langi tími bitna á starfi ríkisstjórnarinnar sjálfrar í vetur. Fjármálaráðherra hefur þannig sjálfur talað um að möguleikar nýrrar stjórnar til að setja mark sitt á þetta fjárlagafrumvarp verði takmarkaðir. Ríkisstjórnin virðist sætta sig við það. Seinagangurinn bitnar á mikilvægasta verkefninu Kosningar að hausti hafa þann alvarlega ókost að ef erfiðlega gengur að mynda stjórn, eins og nú er, þá gjalda fjárlögin fyrir það. Fjárlögin eru stærsta verkefni haustþingsins og að jafnaði lögð fram í byrjun hausts og afgreidd fyrir jól. Nú virðist sem desember og mögulega hluti af nóvember verði að duga í þessa grundvallar vinnu. Fjárlög hafa það hlutverk að ramma inn tekjuöflun ríkisins og skiptingu útgjalda. Þar eru veittar heimildir til útgjalda fyrir 34 málefnasvið og yfir 100 málaflokka og til skuldbindinga A-hluta ríkissjóðs. Hlutverk Alþingis um fjárlögin er að ræða forsendur fyrir útgjöldum og ráðstöfun fjárheimilda til málaflokka og þær áherslur sem koma fram í frumvarpinu. Þingið ræðir um leið forsendur fyrir skattastefnu ríkisins og tekjuöflun. Það gefur augaleið að við aðstæður eins og nú eru skiptir máli að vanda til verka. Það er þess vegna með ólíkindum að flokkarnir þrír sem höfðu sagt fyrir kosningar að þeir myndu vinna saman fengju þau styrk til þess skuli sjö vikum eftir kosningar enn ekki hafa myndað stjórn og ekki komið sér að verki. Alþingi hefur ekki verið að störfum síðan í júnímánuði. Það hefur í för með sér þá aukaverkun að þingið getur ekki sinnt því hlutverki sínu að veita ríkisstjórninni aðhald. Efnahagslegar afleiðingar heimsfaraldurs Þungar efnahagslegar afleiðingar heimsfaraldurs og langvinnra sóttvarnaaðgerða hafa leitt til gríðarlegrar aukningar ríkisskulda. Áskoranirnar blasa við. Atvinnuleysi fer lækkandi en er enn mun meira en við eigum að venjast. Heimilin finna nú fyrir vaxtahækkunum. Og framundan eru kjarasamningar. Allan heimsfaraldurinn hefur verið rætt um þunga stöðu heilbrigðiskerfisins, án þess að við hafi verið brugðist af hálfu ríkisstjórnarinnar. Biðlistar eftir heilbrigðisþjónustu eru ævintýralegir eftir þetta kjörtímabil, sem bitnar harðast á börnum og á fólki á landsbyggðunum. Verkefnin núna snúast þess vegna um lífskjör fólks til skemmri tíma – sem og til lengri tíma. Og á ráðstefnu SÞ um loftslagsmál var framlag Íslands áberandi máttlaust og umhverfisráðherra talaði skömmustulegur um að hafa ekki umboð til yfirlýsinga vegna þess að ekki hefur verið mynduð stjórn. Það er í sjálfu sér áhugavert í ljósi þess að ekki hafa allir ráðherrar nálgast sína málaflokka með þeim hætti eða talið sig skorta heimildir til aðgerða. Þingið getur ekki sinnt hlutverki sínu Og stór mál sem hafa mikla þýðingu fyrir almannahag eru ekki rædd af kjörnum fulltrúum því þing er ekki starfandi og hefur ekki verið síðan í sumar. Þetta á við um sóttvarnaaðgerðir, það á við um stöðu heilbrigðiskerfisins sem helst í hendur við sóttvarnaaðgerðir, það á við um efnahag og ríkisfjármál og það á við um atvinnumál. Það á við um stöðu fyrirtækja og fólks sem finnur fyrir sóttvarnaaðgerðum. Um skólana á tímum heimsfaraldurs og félagslegar og sálrænar afleiðingar sóttvarnaðgerða. Og það á við um þögn íslenskra stjórnvalda um aðgerðir og stefnu í umhverfis- og loftslagsmálum. Af hálfu stjórnarliða hefur á sama tíma verið talað þannig að ekki skipti máli að það dragist að mynda stjórn. Það sé mikilvægt að vanda til verka. Og það virðist ekki heldur þykja tiltökumál af hálfu ríkisstjórnarinnar að Alþingi hafi ekki verið að störfum mánuðum saman. Það er kannski jafnvel þægilegra. Í stuttu máli: Öll útgjöld næsta árs, öll tekjuöflun næsta árs og hvaða pólitík á að ráða för um fjármagn til tiltekinna verkefna þarf að ræða og koma fyrir í fjárlögum. Það lýsir einkennilegu metnaðarleysi að ríkisstjórnin velji að haga málum þannig að þetta stærsta mál þingsins í vetur fái svo lítinn tíma að það þurfi að vinna á hlaupum. Aðstæður í samfélaginu bjóða ekki upp á að vinnubrögð séu svo metnaðarlaus. Sá ótrúlega langi tími sem ríkisstjórnin hefur tekið sér í að ákveða hvernig þau geta hugsað sér að vinna næstu fjögur árin mun því miður bitna alvarlega á allri vinnu við fjárlögin. Flóknara er það ekki. Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Viðreisn Alþingiskosningar 2021 Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Mest lesið Halldór 24.05.2025 Halldór #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Nú þurfa foreldrar að vera hugrakkir Jón Pétur Zimsen Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Þegar rúmar sjö vikur eru liðnar frá kosningum hefur enn ekki tekist að mynda ríkisstjórn. Stjórnarmyndunarviðræður eru orðnar þær næstlengstu í 30 ár. Þessi langi tími er merkilegur í ljósi þess að ekki er verið að mynda nýja ríkisstjórn, heldur verið að endurnýja heiti í samstarfi sömu flokka. Augljóst er þess vegna að flokkunum hefur reynst erfitt að ná samstöðu um lykilmálaflokka. Tal um annað er einfaldlega ótrúverðugt, enda mun þessi langi tími bitna á starfi ríkisstjórnarinnar sjálfrar í vetur. Fjármálaráðherra hefur þannig sjálfur talað um að möguleikar nýrrar stjórnar til að setja mark sitt á þetta fjárlagafrumvarp verði takmarkaðir. Ríkisstjórnin virðist sætta sig við það. Seinagangurinn bitnar á mikilvægasta verkefninu Kosningar að hausti hafa þann alvarlega ókost að ef erfiðlega gengur að mynda stjórn, eins og nú er, þá gjalda fjárlögin fyrir það. Fjárlögin eru stærsta verkefni haustþingsins og að jafnaði lögð fram í byrjun hausts og afgreidd fyrir jól. Nú virðist sem desember og mögulega hluti af nóvember verði að duga í þessa grundvallar vinnu. Fjárlög hafa það hlutverk að ramma inn tekjuöflun ríkisins og skiptingu útgjalda. Þar eru veittar heimildir til útgjalda fyrir 34 málefnasvið og yfir 100 málaflokka og til skuldbindinga A-hluta ríkissjóðs. Hlutverk Alþingis um fjárlögin er að ræða forsendur fyrir útgjöldum og ráðstöfun fjárheimilda til málaflokka og þær áherslur sem koma fram í frumvarpinu. Þingið ræðir um leið forsendur fyrir skattastefnu ríkisins og tekjuöflun. Það gefur augaleið að við aðstæður eins og nú eru skiptir máli að vanda til verka. Það er þess vegna með ólíkindum að flokkarnir þrír sem höfðu sagt fyrir kosningar að þeir myndu vinna saman fengju þau styrk til þess skuli sjö vikum eftir kosningar enn ekki hafa myndað stjórn og ekki komið sér að verki. Alþingi hefur ekki verið að störfum síðan í júnímánuði. Það hefur í för með sér þá aukaverkun að þingið getur ekki sinnt því hlutverki sínu að veita ríkisstjórninni aðhald. Efnahagslegar afleiðingar heimsfaraldurs Þungar efnahagslegar afleiðingar heimsfaraldurs og langvinnra sóttvarnaaðgerða hafa leitt til gríðarlegrar aukningar ríkisskulda. Áskoranirnar blasa við. Atvinnuleysi fer lækkandi en er enn mun meira en við eigum að venjast. Heimilin finna nú fyrir vaxtahækkunum. Og framundan eru kjarasamningar. Allan heimsfaraldurinn hefur verið rætt um þunga stöðu heilbrigðiskerfisins, án þess að við hafi verið brugðist af hálfu ríkisstjórnarinnar. Biðlistar eftir heilbrigðisþjónustu eru ævintýralegir eftir þetta kjörtímabil, sem bitnar harðast á börnum og á fólki á landsbyggðunum. Verkefnin núna snúast þess vegna um lífskjör fólks til skemmri tíma – sem og til lengri tíma. Og á ráðstefnu SÞ um loftslagsmál var framlag Íslands áberandi máttlaust og umhverfisráðherra talaði skömmustulegur um að hafa ekki umboð til yfirlýsinga vegna þess að ekki hefur verið mynduð stjórn. Það er í sjálfu sér áhugavert í ljósi þess að ekki hafa allir ráðherrar nálgast sína málaflokka með þeim hætti eða talið sig skorta heimildir til aðgerða. Þingið getur ekki sinnt hlutverki sínu Og stór mál sem hafa mikla þýðingu fyrir almannahag eru ekki rædd af kjörnum fulltrúum því þing er ekki starfandi og hefur ekki verið síðan í sumar. Þetta á við um sóttvarnaaðgerðir, það á við um stöðu heilbrigðiskerfisins sem helst í hendur við sóttvarnaaðgerðir, það á við um efnahag og ríkisfjármál og það á við um atvinnumál. Það á við um stöðu fyrirtækja og fólks sem finnur fyrir sóttvarnaaðgerðum. Um skólana á tímum heimsfaraldurs og félagslegar og sálrænar afleiðingar sóttvarnaðgerða. Og það á við um þögn íslenskra stjórnvalda um aðgerðir og stefnu í umhverfis- og loftslagsmálum. Af hálfu stjórnarliða hefur á sama tíma verið talað þannig að ekki skipti máli að það dragist að mynda stjórn. Það sé mikilvægt að vanda til verka. Og það virðist ekki heldur þykja tiltökumál af hálfu ríkisstjórnarinnar að Alþingi hafi ekki verið að störfum mánuðum saman. Það er kannski jafnvel þægilegra. Í stuttu máli: Öll útgjöld næsta árs, öll tekjuöflun næsta árs og hvaða pólitík á að ráða för um fjármagn til tiltekinna verkefna þarf að ræða og koma fyrir í fjárlögum. Það lýsir einkennilegu metnaðarleysi að ríkisstjórnin velji að haga málum þannig að þetta stærsta mál þingsins í vetur fái svo lítinn tíma að það þurfi að vinna á hlaupum. Aðstæður í samfélaginu bjóða ekki upp á að vinnubrögð séu svo metnaðarlaus. Sá ótrúlega langi tími sem ríkisstjórnin hefur tekið sér í að ákveða hvernig þau geta hugsað sér að vinna næstu fjögur árin mun því miður bitna alvarlega á allri vinnu við fjárlögin. Flóknara er það ekki. Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun