Ríkið tryggi réttindi ferðamanna Jón Steindór Valdimarsson skrifar 24. apríl 2020 11:00 Eitt af úrræðum ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í vikunni til að koma til móts við erfiða stöðu ferðaþjónustunnar fjallar um pakkaferðir sem hefur verið aflýst. Samkvæmt gildandi lögum eiga neytendur skýlausan rétt til fullrar endurgreiðslu innan 14 daga frá aflýsingu ferðar. Þann 22. apríl mælti ferðamálaráðherra fyrir frumvarpi til laga sem afnemur þennan rétt en í hans stað koma ákvæði um að ferðaskrifstofum verði heimilt að endurgreiða ferðamanni pakkaferð sem er aflýst eða afpöntuð vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna með inneignarnótu, sem skuli að lágmarki vera að sömu fjárhæð og þær greiðslur sem ferðamaður hefur innt af hendi fyrir pakkaferðina. Ferðamanni er heimilt að innleysa inneignarnótuna eftir 30. júní 2021 gegn peningagreiðslu hafi hún ekki verið nýtt til ferðalaga fyrir þann tíma. Ófær leið sem skilar ekki árangri Tilgangur frumvarpsins er að draga úr bráðum lausafjárvanda ferðaskrifstofa og bæta rekstrarskilyrði þeirra. Það er nauðsynlegt og vandinn sem skyldan til endurgreiðslu skapar er vissulega einn af þeim þáttum sem gerir ferðaskrifstofum mjög erfitt fyrir. Leið sem stjórnvöld velja til þess að bregðast við þessum hluta vandans er hins vegar ekki til þess fallin að koma að því gagni sem stefnt er að. Fyrir því eru nokkrar ástæður. Það er í meira lagi vafasamt að það muni standist fyrir dómstólum að svipta neytendur svo skýlausum rétti með afturvirkum lögum. Vafalaust er að Neytendasamtökin muni láta á málið reyna fyrir dómi. Með þessari leið er vanda ferðskrifstofanna varpað á herðar neytenda sem greitt hafa fyrir þjónustu sem verður ekki innt af hendi eins og um var samið. Inneignarnóta er ekki verðtryggð né ber vexti og er ekki unnt að leysa út í peningum (ef þeir verða þá til reiðu) fyrr en í fyrsta lagi að ári liðnu. Verðgildi nótunnar er því ekki tryggt með neinum hætti en minna má á að gengi íslensku krónunnar hefur fallið um 15-20% frá síðustu áramótum. Enginn veit hver staða krónunnar verður að ári. Margir þeirra sem greitt hafa fyrir sumarleyfisferð sem ekki verður farin hafa misst atvinnu sína og standa frammi fyrir tekjuskerðingu. Þessu fólki veitir ekki af því að fá peninga sína til baka. Stjórnvöld og ferðaþjónustan sjálf leggja mikla áherslu á að hvetja Íslendinga til þess að ferðast innanlands og styðja þannig við atvinnugrein í kröggum. Margir vilja verða við þessu og hugsa með sér að nú sé hægt að haga ferðum sínum líkt og í útlöndum væri. Nýta hótel og veitingastaði og afþreyingu líkt og gert er í sumarleyfisferðum í útlöndum. Sá hængur er hins vegar á að fæstar fjölskyldur treysta sér til að greiða fyrir tvær slíkar ferðir á ári sem verður staðan ef engin er endurgreiðslan. Niðurstaðan gæti orðið sú að hvatningin til innanlandsferða yrði mun árangursrýrari en ella. Allir vona að ferðaþjónustan taki við sér sem allra fyrst en vita að á því verður bið. Loksins þegar forsendur eru fyrir því að hjólin fari að snúast að nýju er það vægast sagt öfugsnúið ef stór hluti viðskiptavinanna framvísar inneignarnótum til kaupa á þjónustu. Það er lítið gagn af þeim í kassa ferðaþjónustunnar þar sem beinharðir peningar eru það sem þarf. Leið ríkisstjórnarinnar er ekki sú rétta og því þarf að finna aðra leið. Betri leið og vel fær Við umræður á Alþingi höfum við hjá Viðreisn bent á þá annmarka sem eru á þessum þætti nýjasta aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar. Þar voru lauslega reifaðar hugmyndir að annarri leið sem hefur mun jákvæðari áhrif fyrir ferðaþjónustuna, ver réttindi neytenda og mun ekki íþyngja ríkissjóði um of. Viðreisn telur rétt að ríkið bjóði ferðaskrifstofum að yfirtaka eða eignast kröfur neytenda vegna pakkaferða. Ríkið endurgreiði ferðamönnum þær ferðir sem ekki voru farnar, líkt og þeir eiga rétt á samkvæmt lögum. Þar með er þeim peningum komið í umferð hjá réttum eigendum þeirra. Það mun m.a. ýta undir aukin umsvif í samfélaginu, ekki síst hjá innlendri ferðaþjónustu. Ríkið eignast endurkröfurétt á ferðaskrifstofur sem hafa tryggingarsjóði til að standa undir þessum kröfum. Ríkið mun hins vegar ekki innheimta kröfur sínar fyrr að einhverjum tíma liðnum. Með þessu hætti halda ferðaskrifstofurnar sínu fé um lengri tíma. Eðlilegt er að ríkið ákveði endurgreiðslur á löngum tíma á hagstæðum kjörum, sambærilegt því sem gildir um lánin sem ríkið veitir nú til stuðnings íslensku atvinnulífi. Í umræðum í Alþingi kom fram í máli ráðherra að inneignarnótur ættu að njóta tryggingarverndar og jafnframt að fyrir liggi að allar stærstu ferðaskrifstofurnar, sem eru með um 70% þeirra ferða sem falla undir frumvarpið, séu með fullnægjandi tryggingar til að standa undir kröfum skv. gildandi lögum og rúmlega það. Í ljósi þessa ætti áhætta ríkissjóðs af þessari leið að vera innan ásættanlegra marka og í það minnsta ekki meiri en hugmyndin var að leggja á herðar neytenda. Við hjá Viðreisn teljum að þessar hugmyndir leysi vandann með mun áhrifaríkari hætti en ríkisstjórnin hefur lagt til. Vonandi er ríkisstjórnin tilbúin til að hlusta og þróa þessa hugmynd frekar í samvinnu við Alþingi. Höfundur er þingmaður Viðreisnar og situr í efnahags- og viðskiptanefnd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Efnahagsmál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Jón Steindór Valdimarsson Mest lesið Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson Skoðun Skoðun Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason skrifar Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson skrifar Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger skrifar Skoðun Áfram veginn í Reykjavík Gísli Garðarsson,Steinunn Rögnvaldsdóttir skrifar Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason skrifar Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun „Refsipólitísk áhrif“ Alma Mjöll Ólafsdóttir skrifar Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar Skoðun Ný og góð veröld í Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Krónupíning foreldra er engin lausn Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Köld kveðja á kvennaári Stefanía Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Eitt af úrræðum ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í vikunni til að koma til móts við erfiða stöðu ferðaþjónustunnar fjallar um pakkaferðir sem hefur verið aflýst. Samkvæmt gildandi lögum eiga neytendur skýlausan rétt til fullrar endurgreiðslu innan 14 daga frá aflýsingu ferðar. Þann 22. apríl mælti ferðamálaráðherra fyrir frumvarpi til laga sem afnemur þennan rétt en í hans stað koma ákvæði um að ferðaskrifstofum verði heimilt að endurgreiða ferðamanni pakkaferð sem er aflýst eða afpöntuð vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna með inneignarnótu, sem skuli að lágmarki vera að sömu fjárhæð og þær greiðslur sem ferðamaður hefur innt af hendi fyrir pakkaferðina. Ferðamanni er heimilt að innleysa inneignarnótuna eftir 30. júní 2021 gegn peningagreiðslu hafi hún ekki verið nýtt til ferðalaga fyrir þann tíma. Ófær leið sem skilar ekki árangri Tilgangur frumvarpsins er að draga úr bráðum lausafjárvanda ferðaskrifstofa og bæta rekstrarskilyrði þeirra. Það er nauðsynlegt og vandinn sem skyldan til endurgreiðslu skapar er vissulega einn af þeim þáttum sem gerir ferðaskrifstofum mjög erfitt fyrir. Leið sem stjórnvöld velja til þess að bregðast við þessum hluta vandans er hins vegar ekki til þess fallin að koma að því gagni sem stefnt er að. Fyrir því eru nokkrar ástæður. Það er í meira lagi vafasamt að það muni standist fyrir dómstólum að svipta neytendur svo skýlausum rétti með afturvirkum lögum. Vafalaust er að Neytendasamtökin muni láta á málið reyna fyrir dómi. Með þessari leið er vanda ferðskrifstofanna varpað á herðar neytenda sem greitt hafa fyrir þjónustu sem verður ekki innt af hendi eins og um var samið. Inneignarnóta er ekki verðtryggð né ber vexti og er ekki unnt að leysa út í peningum (ef þeir verða þá til reiðu) fyrr en í fyrsta lagi að ári liðnu. Verðgildi nótunnar er því ekki tryggt með neinum hætti en minna má á að gengi íslensku krónunnar hefur fallið um 15-20% frá síðustu áramótum. Enginn veit hver staða krónunnar verður að ári. Margir þeirra sem greitt hafa fyrir sumarleyfisferð sem ekki verður farin hafa misst atvinnu sína og standa frammi fyrir tekjuskerðingu. Þessu fólki veitir ekki af því að fá peninga sína til baka. Stjórnvöld og ferðaþjónustan sjálf leggja mikla áherslu á að hvetja Íslendinga til þess að ferðast innanlands og styðja þannig við atvinnugrein í kröggum. Margir vilja verða við þessu og hugsa með sér að nú sé hægt að haga ferðum sínum líkt og í útlöndum væri. Nýta hótel og veitingastaði og afþreyingu líkt og gert er í sumarleyfisferðum í útlöndum. Sá hængur er hins vegar á að fæstar fjölskyldur treysta sér til að greiða fyrir tvær slíkar ferðir á ári sem verður staðan ef engin er endurgreiðslan. Niðurstaðan gæti orðið sú að hvatningin til innanlandsferða yrði mun árangursrýrari en ella. Allir vona að ferðaþjónustan taki við sér sem allra fyrst en vita að á því verður bið. Loksins þegar forsendur eru fyrir því að hjólin fari að snúast að nýju er það vægast sagt öfugsnúið ef stór hluti viðskiptavinanna framvísar inneignarnótum til kaupa á þjónustu. Það er lítið gagn af þeim í kassa ferðaþjónustunnar þar sem beinharðir peningar eru það sem þarf. Leið ríkisstjórnarinnar er ekki sú rétta og því þarf að finna aðra leið. Betri leið og vel fær Við umræður á Alþingi höfum við hjá Viðreisn bent á þá annmarka sem eru á þessum þætti nýjasta aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar. Þar voru lauslega reifaðar hugmyndir að annarri leið sem hefur mun jákvæðari áhrif fyrir ferðaþjónustuna, ver réttindi neytenda og mun ekki íþyngja ríkissjóði um of. Viðreisn telur rétt að ríkið bjóði ferðaskrifstofum að yfirtaka eða eignast kröfur neytenda vegna pakkaferða. Ríkið endurgreiði ferðamönnum þær ferðir sem ekki voru farnar, líkt og þeir eiga rétt á samkvæmt lögum. Þar með er þeim peningum komið í umferð hjá réttum eigendum þeirra. Það mun m.a. ýta undir aukin umsvif í samfélaginu, ekki síst hjá innlendri ferðaþjónustu. Ríkið eignast endurkröfurétt á ferðaskrifstofur sem hafa tryggingarsjóði til að standa undir þessum kröfum. Ríkið mun hins vegar ekki innheimta kröfur sínar fyrr að einhverjum tíma liðnum. Með þessu hætti halda ferðaskrifstofurnar sínu fé um lengri tíma. Eðlilegt er að ríkið ákveði endurgreiðslur á löngum tíma á hagstæðum kjörum, sambærilegt því sem gildir um lánin sem ríkið veitir nú til stuðnings íslensku atvinnulífi. Í umræðum í Alþingi kom fram í máli ráðherra að inneignarnótur ættu að njóta tryggingarverndar og jafnframt að fyrir liggi að allar stærstu ferðaskrifstofurnar, sem eru með um 70% þeirra ferða sem falla undir frumvarpið, séu með fullnægjandi tryggingar til að standa undir kröfum skv. gildandi lögum og rúmlega það. Í ljósi þessa ætti áhætta ríkissjóðs af þessari leið að vera innan ásættanlegra marka og í það minnsta ekki meiri en hugmyndin var að leggja á herðar neytenda. Við hjá Viðreisn teljum að þessar hugmyndir leysi vandann með mun áhrifaríkari hætti en ríkisstjórnin hefur lagt til. Vonandi er ríkisstjórnin tilbúin til að hlusta og þróa þessa hugmynd frekar í samvinnu við Alþingi. Höfundur er þingmaður Viðreisnar og situr í efnahags- og viðskiptanefnd.
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar