Ríkið tryggi réttindi ferðamanna Jón Steindór Valdimarsson skrifar 24. apríl 2020 11:00 Eitt af úrræðum ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í vikunni til að koma til móts við erfiða stöðu ferðaþjónustunnar fjallar um pakkaferðir sem hefur verið aflýst. Samkvæmt gildandi lögum eiga neytendur skýlausan rétt til fullrar endurgreiðslu innan 14 daga frá aflýsingu ferðar. Þann 22. apríl mælti ferðamálaráðherra fyrir frumvarpi til laga sem afnemur þennan rétt en í hans stað koma ákvæði um að ferðaskrifstofum verði heimilt að endurgreiða ferðamanni pakkaferð sem er aflýst eða afpöntuð vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna með inneignarnótu, sem skuli að lágmarki vera að sömu fjárhæð og þær greiðslur sem ferðamaður hefur innt af hendi fyrir pakkaferðina. Ferðamanni er heimilt að innleysa inneignarnótuna eftir 30. júní 2021 gegn peningagreiðslu hafi hún ekki verið nýtt til ferðalaga fyrir þann tíma. Ófær leið sem skilar ekki árangri Tilgangur frumvarpsins er að draga úr bráðum lausafjárvanda ferðaskrifstofa og bæta rekstrarskilyrði þeirra. Það er nauðsynlegt og vandinn sem skyldan til endurgreiðslu skapar er vissulega einn af þeim þáttum sem gerir ferðaskrifstofum mjög erfitt fyrir. Leið sem stjórnvöld velja til þess að bregðast við þessum hluta vandans er hins vegar ekki til þess fallin að koma að því gagni sem stefnt er að. Fyrir því eru nokkrar ástæður. Það er í meira lagi vafasamt að það muni standist fyrir dómstólum að svipta neytendur svo skýlausum rétti með afturvirkum lögum. Vafalaust er að Neytendasamtökin muni láta á málið reyna fyrir dómi. Með þessari leið er vanda ferðskrifstofanna varpað á herðar neytenda sem greitt hafa fyrir þjónustu sem verður ekki innt af hendi eins og um var samið. Inneignarnóta er ekki verðtryggð né ber vexti og er ekki unnt að leysa út í peningum (ef þeir verða þá til reiðu) fyrr en í fyrsta lagi að ári liðnu. Verðgildi nótunnar er því ekki tryggt með neinum hætti en minna má á að gengi íslensku krónunnar hefur fallið um 15-20% frá síðustu áramótum. Enginn veit hver staða krónunnar verður að ári. Margir þeirra sem greitt hafa fyrir sumarleyfisferð sem ekki verður farin hafa misst atvinnu sína og standa frammi fyrir tekjuskerðingu. Þessu fólki veitir ekki af því að fá peninga sína til baka. Stjórnvöld og ferðaþjónustan sjálf leggja mikla áherslu á að hvetja Íslendinga til þess að ferðast innanlands og styðja þannig við atvinnugrein í kröggum. Margir vilja verða við þessu og hugsa með sér að nú sé hægt að haga ferðum sínum líkt og í útlöndum væri. Nýta hótel og veitingastaði og afþreyingu líkt og gert er í sumarleyfisferðum í útlöndum. Sá hængur er hins vegar á að fæstar fjölskyldur treysta sér til að greiða fyrir tvær slíkar ferðir á ári sem verður staðan ef engin er endurgreiðslan. Niðurstaðan gæti orðið sú að hvatningin til innanlandsferða yrði mun árangursrýrari en ella. Allir vona að ferðaþjónustan taki við sér sem allra fyrst en vita að á því verður bið. Loksins þegar forsendur eru fyrir því að hjólin fari að snúast að nýju er það vægast sagt öfugsnúið ef stór hluti viðskiptavinanna framvísar inneignarnótum til kaupa á þjónustu. Það er lítið gagn af þeim í kassa ferðaþjónustunnar þar sem beinharðir peningar eru það sem þarf. Leið ríkisstjórnarinnar er ekki sú rétta og því þarf að finna aðra leið. Betri leið og vel fær Við umræður á Alþingi höfum við hjá Viðreisn bent á þá annmarka sem eru á þessum þætti nýjasta aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar. Þar voru lauslega reifaðar hugmyndir að annarri leið sem hefur mun jákvæðari áhrif fyrir ferðaþjónustuna, ver réttindi neytenda og mun ekki íþyngja ríkissjóði um of. Viðreisn telur rétt að ríkið bjóði ferðaskrifstofum að yfirtaka eða eignast kröfur neytenda vegna pakkaferða. Ríkið endurgreiði ferðamönnum þær ferðir sem ekki voru farnar, líkt og þeir eiga rétt á samkvæmt lögum. Þar með er þeim peningum komið í umferð hjá réttum eigendum þeirra. Það mun m.a. ýta undir aukin umsvif í samfélaginu, ekki síst hjá innlendri ferðaþjónustu. Ríkið eignast endurkröfurétt á ferðaskrifstofur sem hafa tryggingarsjóði til að standa undir þessum kröfum. Ríkið mun hins vegar ekki innheimta kröfur sínar fyrr að einhverjum tíma liðnum. Með þessu hætti halda ferðaskrifstofurnar sínu fé um lengri tíma. Eðlilegt er að ríkið ákveði endurgreiðslur á löngum tíma á hagstæðum kjörum, sambærilegt því sem gildir um lánin sem ríkið veitir nú til stuðnings íslensku atvinnulífi. Í umræðum í Alþingi kom fram í máli ráðherra að inneignarnótur ættu að njóta tryggingarverndar og jafnframt að fyrir liggi að allar stærstu ferðaskrifstofurnar, sem eru með um 70% þeirra ferða sem falla undir frumvarpið, séu með fullnægjandi tryggingar til að standa undir kröfum skv. gildandi lögum og rúmlega það. Í ljósi þessa ætti áhætta ríkissjóðs af þessari leið að vera innan ásættanlegra marka og í það minnsta ekki meiri en hugmyndin var að leggja á herðar neytenda. Við hjá Viðreisn teljum að þessar hugmyndir leysi vandann með mun áhrifaríkari hætti en ríkisstjórnin hefur lagt til. Vonandi er ríkisstjórnin tilbúin til að hlusta og þróa þessa hugmynd frekar í samvinnu við Alþingi. Höfundur er þingmaður Viðreisnar og situr í efnahags- og viðskiptanefnd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Efnahagsmál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Jón Steindór Valdimarsson Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans Skoðun Skoðun Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Sjá meira
Eitt af úrræðum ríkisstjórnarinnar sem kynnt var í vikunni til að koma til móts við erfiða stöðu ferðaþjónustunnar fjallar um pakkaferðir sem hefur verið aflýst. Samkvæmt gildandi lögum eiga neytendur skýlausan rétt til fullrar endurgreiðslu innan 14 daga frá aflýsingu ferðar. Þann 22. apríl mælti ferðamálaráðherra fyrir frumvarpi til laga sem afnemur þennan rétt en í hans stað koma ákvæði um að ferðaskrifstofum verði heimilt að endurgreiða ferðamanni pakkaferð sem er aflýst eða afpöntuð vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna með inneignarnótu, sem skuli að lágmarki vera að sömu fjárhæð og þær greiðslur sem ferðamaður hefur innt af hendi fyrir pakkaferðina. Ferðamanni er heimilt að innleysa inneignarnótuna eftir 30. júní 2021 gegn peningagreiðslu hafi hún ekki verið nýtt til ferðalaga fyrir þann tíma. Ófær leið sem skilar ekki árangri Tilgangur frumvarpsins er að draga úr bráðum lausafjárvanda ferðaskrifstofa og bæta rekstrarskilyrði þeirra. Það er nauðsynlegt og vandinn sem skyldan til endurgreiðslu skapar er vissulega einn af þeim þáttum sem gerir ferðaskrifstofum mjög erfitt fyrir. Leið sem stjórnvöld velja til þess að bregðast við þessum hluta vandans er hins vegar ekki til þess fallin að koma að því gagni sem stefnt er að. Fyrir því eru nokkrar ástæður. Það er í meira lagi vafasamt að það muni standist fyrir dómstólum að svipta neytendur svo skýlausum rétti með afturvirkum lögum. Vafalaust er að Neytendasamtökin muni láta á málið reyna fyrir dómi. Með þessari leið er vanda ferðskrifstofanna varpað á herðar neytenda sem greitt hafa fyrir þjónustu sem verður ekki innt af hendi eins og um var samið. Inneignarnóta er ekki verðtryggð né ber vexti og er ekki unnt að leysa út í peningum (ef þeir verða þá til reiðu) fyrr en í fyrsta lagi að ári liðnu. Verðgildi nótunnar er því ekki tryggt með neinum hætti en minna má á að gengi íslensku krónunnar hefur fallið um 15-20% frá síðustu áramótum. Enginn veit hver staða krónunnar verður að ári. Margir þeirra sem greitt hafa fyrir sumarleyfisferð sem ekki verður farin hafa misst atvinnu sína og standa frammi fyrir tekjuskerðingu. Þessu fólki veitir ekki af því að fá peninga sína til baka. Stjórnvöld og ferðaþjónustan sjálf leggja mikla áherslu á að hvetja Íslendinga til þess að ferðast innanlands og styðja þannig við atvinnugrein í kröggum. Margir vilja verða við þessu og hugsa með sér að nú sé hægt að haga ferðum sínum líkt og í útlöndum væri. Nýta hótel og veitingastaði og afþreyingu líkt og gert er í sumarleyfisferðum í útlöndum. Sá hængur er hins vegar á að fæstar fjölskyldur treysta sér til að greiða fyrir tvær slíkar ferðir á ári sem verður staðan ef engin er endurgreiðslan. Niðurstaðan gæti orðið sú að hvatningin til innanlandsferða yrði mun árangursrýrari en ella. Allir vona að ferðaþjónustan taki við sér sem allra fyrst en vita að á því verður bið. Loksins þegar forsendur eru fyrir því að hjólin fari að snúast að nýju er það vægast sagt öfugsnúið ef stór hluti viðskiptavinanna framvísar inneignarnótum til kaupa á þjónustu. Það er lítið gagn af þeim í kassa ferðaþjónustunnar þar sem beinharðir peningar eru það sem þarf. Leið ríkisstjórnarinnar er ekki sú rétta og því þarf að finna aðra leið. Betri leið og vel fær Við umræður á Alþingi höfum við hjá Viðreisn bent á þá annmarka sem eru á þessum þætti nýjasta aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar. Þar voru lauslega reifaðar hugmyndir að annarri leið sem hefur mun jákvæðari áhrif fyrir ferðaþjónustuna, ver réttindi neytenda og mun ekki íþyngja ríkissjóði um of. Viðreisn telur rétt að ríkið bjóði ferðaskrifstofum að yfirtaka eða eignast kröfur neytenda vegna pakkaferða. Ríkið endurgreiði ferðamönnum þær ferðir sem ekki voru farnar, líkt og þeir eiga rétt á samkvæmt lögum. Þar með er þeim peningum komið í umferð hjá réttum eigendum þeirra. Það mun m.a. ýta undir aukin umsvif í samfélaginu, ekki síst hjá innlendri ferðaþjónustu. Ríkið eignast endurkröfurétt á ferðaskrifstofur sem hafa tryggingarsjóði til að standa undir þessum kröfum. Ríkið mun hins vegar ekki innheimta kröfur sínar fyrr að einhverjum tíma liðnum. Með þessu hætti halda ferðaskrifstofurnar sínu fé um lengri tíma. Eðlilegt er að ríkið ákveði endurgreiðslur á löngum tíma á hagstæðum kjörum, sambærilegt því sem gildir um lánin sem ríkið veitir nú til stuðnings íslensku atvinnulífi. Í umræðum í Alþingi kom fram í máli ráðherra að inneignarnótur ættu að njóta tryggingarverndar og jafnframt að fyrir liggi að allar stærstu ferðaskrifstofurnar, sem eru með um 70% þeirra ferða sem falla undir frumvarpið, séu með fullnægjandi tryggingar til að standa undir kröfum skv. gildandi lögum og rúmlega það. Í ljósi þessa ætti áhætta ríkissjóðs af þessari leið að vera innan ásættanlegra marka og í það minnsta ekki meiri en hugmyndin var að leggja á herðar neytenda. Við hjá Viðreisn teljum að þessar hugmyndir leysi vandann með mun áhrifaríkari hætti en ríkisstjórnin hefur lagt til. Vonandi er ríkisstjórnin tilbúin til að hlusta og þróa þessa hugmynd frekar í samvinnu við Alþingi. Höfundur er þingmaður Viðreisnar og situr í efnahags- og viðskiptanefnd.
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun