Að bjarga mömmu og pabba frá stafrænum móðurmálsdauða Anton Karl Ingason skrifar 1. júní 2017 07:00 Íslendingar eru smám saman að átta sig á því að alþjóðleg framþróun í máltækni á að óbreyttu eftir að grafa undan stöðu íslenskunnar í daglegu lífi á næstu árum. Líklegt er að íslenska víki fyrir ensku í fjölmörgum hversdagslegum aðstæðum sem einkennast af nánu sambandi milli tölvutækni og mannlegs máls. Markmiðið með þessum pistli er að vekja athygli á því að máltækni er ekki síst málefni eldri borgara og benda á hvernig ungt fólk getur látið að sér kveða til að bregðast við vandanum.Hvers vegna er íslensk máltækni málefni eldri borgara? Þegar ný tækni nær mikilli útbreiðslu er vanalegt að yngri kynslóðir aðlagist henni fyrst. Þegar nýtt app á borð við Snapchat eða WhatsApp slær í gegn eru það ekki eldri borgarar sem eru fyrstir til að tileinka sér nýjungarnar. Svipað mun eflaust eiga við um vöxt máltækni á næstu árum, en kynslóðamunur gæti orðið enn afdráttarlausari á þessu sviði vegna þess að máltækni snýst um mannlegt mál og hæfni til að fara út fyrir þægindaramma móðurmálsins er líka tengd yngri kynslóðum. Ef máltækni á Íslandi verður fyrst og fremst innflutt ensk máltækni mun eldri borgari framtíðarinnar þurfa að tileinka sér nýstárlega tækni á talaðri ensku til að hafa aðgang að ýmiss konar hversdagslegri þjónustu. Sumir munu gera það en aðstæðurnar gætu orðið óþægilegar fyrir aðra og jafnvel útilokandi. Jafnvel þó að fólk geti bjargað sér á ensku við einhverjar aðstæður getur því þótt annarlegt og kvíðvænlegt að móðurmálið deyi á tilteknum sviðum daglegs lífs og við taki enskumælandi vélmenni. Afgreiðsla á skyndibitastað er starfsgrein sem mun trúlega hverfa á næstu 10-20 árum vegna þess að ódýr sjálfvirkni á örugglega eftir að ráða við það að taka niður pöntun á samloku og afgreiða hana. Máltækni verður án efa vanalegur þáttur í slíkri starfsemi. Viðskiptavinir munu geta lýst því í töluðu máli hvort þeir vilji papriku, jalapeno o.fl. með máltíðinni. Þó að það sé dýrt í upphafi að búa til máltæknilausn er ódýrt að nota hana og fyrirtæki sem reka samlokustaði munu örugglega hafa áhuga á að geta boðið upp á sömu þjónustu og áður án launakostnaðar. Án íslenskrar máltækni munu viðkomandi fyrirtæki þurfa að velja á milli þess að ráða íslenskumælandi afgreiðslufólk eða nota enska máltækni og skila meiri hagnaði. Slíkar ákvarðanir mun þurfa að taka víða og hagnaðarsjónarmið munu örugglega vega þungt í a.m.k. sumum tilvikum. Hvernig er hægt að bjarga pabba og mömmu? Ef þig grunar að foreldrar þínir muni ekki leggja í eða ráða við að tala við samlokuvélmenni á ensku í framtíðinni en vilt stuðla að því að þeir geti keypt sér skyndibita og nýtt sér hvers kyns aðra þjónustu sem mun reiða sig á máltækni innan skamms þá er rétti tíminn núna til að láta að sér kveða. Í fyrsta lagi er mikilvægt að halda áfram að byggja upp vitundarvakningu um að íslensk tunga þurfi máltækni til að geta lifað heilbrigðu lífi á næstu árum og áratugum. Það gerum við með því að taka þátt í umræðu um íslenska máltækni, hvort sem er á samfélagsmiðlum, í persónulegum samskiptum eða annars staðar. Í öðru lagi er nauðsynlegt að sum okkar taki beinan þátt í að byggja upp íslenska máltækni. Það er hægt að gera með því að afla sér sérfræðiþekkingar og hjálpa til við að þróa lausnir sem gera samlokuvélmennum kleift að tala íslensku. Þessu mætti fólk velta fyrir sér þegar það útskrifast úr framhaldsskóla. Háskólanám í íslenskri málfræði, tölvunarfræði eða skyldum greinum getur nefnilega verið góður kostur fyrir þá sem vilja bjarga mömmu og pabba frá stafrænum móðurmálsdauða.Höfundur er lektor í íslenskri málfræði og máltækni við HÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Halldór 15.06.2024 Halldór Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Drasl Hafþór Reynisson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Brosum breitt Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Sjá meira
Íslendingar eru smám saman að átta sig á því að alþjóðleg framþróun í máltækni á að óbreyttu eftir að grafa undan stöðu íslenskunnar í daglegu lífi á næstu árum. Líklegt er að íslenska víki fyrir ensku í fjölmörgum hversdagslegum aðstæðum sem einkennast af nánu sambandi milli tölvutækni og mannlegs máls. Markmiðið með þessum pistli er að vekja athygli á því að máltækni er ekki síst málefni eldri borgara og benda á hvernig ungt fólk getur látið að sér kveða til að bregðast við vandanum.Hvers vegna er íslensk máltækni málefni eldri borgara? Þegar ný tækni nær mikilli útbreiðslu er vanalegt að yngri kynslóðir aðlagist henni fyrst. Þegar nýtt app á borð við Snapchat eða WhatsApp slær í gegn eru það ekki eldri borgarar sem eru fyrstir til að tileinka sér nýjungarnar. Svipað mun eflaust eiga við um vöxt máltækni á næstu árum, en kynslóðamunur gæti orðið enn afdráttarlausari á þessu sviði vegna þess að máltækni snýst um mannlegt mál og hæfni til að fara út fyrir þægindaramma móðurmálsins er líka tengd yngri kynslóðum. Ef máltækni á Íslandi verður fyrst og fremst innflutt ensk máltækni mun eldri borgari framtíðarinnar þurfa að tileinka sér nýstárlega tækni á talaðri ensku til að hafa aðgang að ýmiss konar hversdagslegri þjónustu. Sumir munu gera það en aðstæðurnar gætu orðið óþægilegar fyrir aðra og jafnvel útilokandi. Jafnvel þó að fólk geti bjargað sér á ensku við einhverjar aðstæður getur því þótt annarlegt og kvíðvænlegt að móðurmálið deyi á tilteknum sviðum daglegs lífs og við taki enskumælandi vélmenni. Afgreiðsla á skyndibitastað er starfsgrein sem mun trúlega hverfa á næstu 10-20 árum vegna þess að ódýr sjálfvirkni á örugglega eftir að ráða við það að taka niður pöntun á samloku og afgreiða hana. Máltækni verður án efa vanalegur þáttur í slíkri starfsemi. Viðskiptavinir munu geta lýst því í töluðu máli hvort þeir vilji papriku, jalapeno o.fl. með máltíðinni. Þó að það sé dýrt í upphafi að búa til máltæknilausn er ódýrt að nota hana og fyrirtæki sem reka samlokustaði munu örugglega hafa áhuga á að geta boðið upp á sömu þjónustu og áður án launakostnaðar. Án íslenskrar máltækni munu viðkomandi fyrirtæki þurfa að velja á milli þess að ráða íslenskumælandi afgreiðslufólk eða nota enska máltækni og skila meiri hagnaði. Slíkar ákvarðanir mun þurfa að taka víða og hagnaðarsjónarmið munu örugglega vega þungt í a.m.k. sumum tilvikum. Hvernig er hægt að bjarga pabba og mömmu? Ef þig grunar að foreldrar þínir muni ekki leggja í eða ráða við að tala við samlokuvélmenni á ensku í framtíðinni en vilt stuðla að því að þeir geti keypt sér skyndibita og nýtt sér hvers kyns aðra þjónustu sem mun reiða sig á máltækni innan skamms þá er rétti tíminn núna til að láta að sér kveða. Í fyrsta lagi er mikilvægt að halda áfram að byggja upp vitundarvakningu um að íslensk tunga þurfi máltækni til að geta lifað heilbrigðu lífi á næstu árum og áratugum. Það gerum við með því að taka þátt í umræðu um íslenska máltækni, hvort sem er á samfélagsmiðlum, í persónulegum samskiptum eða annars staðar. Í öðru lagi er nauðsynlegt að sum okkar taki beinan þátt í að byggja upp íslenska máltækni. Það er hægt að gera með því að afla sér sérfræðiþekkingar og hjálpa til við að þróa lausnir sem gera samlokuvélmennum kleift að tala íslensku. Þessu mætti fólk velta fyrir sér þegar það útskrifast úr framhaldsskóla. Háskólanám í íslenskri málfræði, tölvunarfræði eða skyldum greinum getur nefnilega verið góður kostur fyrir þá sem vilja bjarga mömmu og pabba frá stafrænum móðurmálsdauða.Höfundur er lektor í íslenskri málfræði og máltækni við HÍ.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun