Einstakt tækifæri! Axel Helgason skrifar 18. maí 2017 07:00 Vinna við gerð nýrrar aðgerðaáætlunar í loftlagsmálum ríkisstjórnarinnar var kynnt með samstarfsyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar fyrir stuttu. Þar kennir ýmissa grasa en fátt sem tönn á festir um hvers sé að vænta. Hvað sjávarútveginn varðar var nefnt að möguleikarnir felast í orkuskiptum og tæknilausnum við veiðar. Það hefur lengi verið ljóst að veiðar smábáta eru umhverfisvænni en veiðar stærri skipa og margar skýrslur sem staðreyna það. Sú nýjasta á þeim vettvangi er frá árinu 2014, unnin af MATÍS og ber heitið „Life Cycle Assessment on fresh Icelandic cod, loins“. Þar kemur meðal annars fram hversu sláandi munurinn er á togveiðum og línuveiðum smábáta. Sótspor togveiða er um það bil þrefalt meira en við veiðar á smábátum. Því ætti það ekki að vefjast fyrir höfundum að nýrri aðgerðaáætlun stjórnvalda, þegar hún verður birt, að mikil áhersla verði lögð á að efla smábátaútgerð og veita þeim útgerðum sem hana stunda ívilnanir vegna umhverfissjónarmiða. Fordæmi eru fyrir slíku, t.d. við álagningu aðflutningsgjalda á bílum þar sem beint hlutfall er á milli gjalda og útblásturs CO2. Á einfaldan hátt mætti byrja á því að við aukningu á útgefnu aflamarki í þorski eins og stefnir vonandi í, verði sú aukning eingöngu færð í krókaaflamark og strandveiðar, sem og til þeirra sem veiða með kyrrstæðum veiðarfærum – línu, handfærum, netum og hugsanlega síðar gildrum. Einnig væri hægt að nýta álagningu veiðigjalda sem hvata til smábátaútgerðar.Orkusparnaður En hvers er að vænta frá þeim ráðherrum sem skrifuðu undir viljayfirlýsinguna? Í febrúar síðastliðnum, á öðrum fundi Landssambands smábátaeigenda með sjávarútvegsráðherra, voru kynntar kröfur LS um sanngjarna hlutdeild smábáta í veiðiheimildum á makríl. Krafan er að smábátum verði úthlutað 16 prósentum í stað fjögurra prósenta. Ein af fjölmörgum röksemdum fyrir kröfunni fjallar um orkusparnað við veiðar á makríl með handfæri. Tekið var raunverulegt dæmi frá síðustu vertíð af smábát sem veiddi 310 tonn af makríl og brenndi við það 2.600 lítrum af dísilolíu á rúmum sex vikum, eða tæplega níu lítrum á tonnið. Á vinnsluskipi við veiðar á sama magni af makríl, brennir það 42.000 lítrum af dísilolíu, eða um 135 lítrum á tonnið. Það er fimmtán sinnum meira en það sem smábáturinn brennir. Og hvað gerir þetta í magni ef þessi munur er uppfærður á 16 prósent af heimildunum eða um 26.000 tonn? Smábátar myndu brenna 235 þúsund lítrum af dísilolíu til að ná þessu magni en vinnsluskipið 3,5 milljónum lítra. Þetta gerir mismun upp á tæpar 3,3 milljónir lítra, sem samsvarar árs eyðslu rúmlega 3.100 dísilbíla sem brenna 7 lítrum pr/100km og aka 15.000 km á ári, CO2 magnið er um 10 þúsund tonn. Ráðherra hafnaði þessari kröfu og setti nú í apríl reglugerð sem fyrst var sett á af Sigurði Inga Jóhannssyni árið 2015 þegar hann var gerður afturreka með lög um kvótasetningu makríls með undirskriftum rúmlega 50 þúsund Íslendinga. Reynslan af þessari reglugerð er subbuleg og leitt að ráðherra hafi ekki meiri metnað að standa betur að útdeilingu auðlinda þjóðarinnar. Engin veiðiskylda er á neinum heimildum og á síðustu vertíð voru 37 þúsund tonn af makríl framseld frá þeim sem fengu upp í hendur þessi gæði. Í ár er ráðherra að úthluta rúmlega 30.000 tonnum af makríl til skipa sem ekki nýttu eitt kíló af sínum heimildum á síðustu vertíð, heldur leigðu þær allar frá sér á 26 kr. kílóið, samtals á rúmar 700 milljónir króna. Flokkur skipa án vinnslu fékk í fyrra úthlutað 7.900 tonnum af makríl sem dreifðust á 77 skip. 75 þeirra veiddu ekki neitt heldur leigðu frá sér heimildirnar, samtals 7.850 tonn. Í flokki vinnsluskipa var úthlutað um 28.000 tonnum á 23 skip. Sautján af þeim veiddu ekki neitt heldur leigðu frá sér heimildirnar, samtals um 19.000 tonn. Nú bíða smábátaeigendur spenntir eftir því hvort orðum fylgja efndir, því hér hefur ráðherra einstakt tækifæri til að slá tvær flugur í einu höggi með því að verða við kröfum LS um aukna hlutdeild smábáta í makríl og minnka í leiðinni útblástur sem samsvarar akstri þúsunda dísilbíla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar Skoðun Sjókvíafúskið mikla Rán Flygenring Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Til óákveðinna kjósenda Eygló Halldórsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til forsetaframbjóðenda Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Ómetanleg leiðsögn Magnús Ingi Óskarsson skrifar Skoðun Vegið að æru embættismanna Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hverjum treystum við fyrir fjöreggjunum okkar? skrifar Skoðun Stöndum í lappirnar! Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Gjöf sem gefur Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vegna hvers kýs ég Katrínu Jón Kristjánsson skrifar Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Alþingi slátrar jafnræðisreglunni Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Málfarslöggan verk sín vann Ari Páll Kristinsson skrifar Skoðun Verðmæti Döff kjósenda Mordekaí Elí Esrason skrifar Skoðun Nýja hægrið Davíð Bergmann skrifar Skoðun Afhverju viltu fá trúð á Bessastaði? Diljá Ámundadóttir Zoega skrifar Skoðun Heldur þann besta en þann næstbesta! Vilhjálmur B. Bragason skrifar Skoðun Vel gert! Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Halla Hrund; vörður auðlinda og nýsköpunar Valdimar Össurarson skrifar Skoðun Forsetabaráttan: Hin fimm fræknu og leiðtogafræðin Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Sýnileiki og styrkur þjóðar Ásdís Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Velferð fólks framar markaðsvæddri netsölu áfengis Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Halla Hrund, Halla Tómasdóttir eða Katrín Jakobsdóttir? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Það þarf þyrlupall við þjóðarsjúkrahúsið Hópur lækna á þyrlum Landhelgisgæslunnar skrifar Skoðun Vonandi endurtekur sagan sig! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Halla Hrund - Þarf fólk eins og þig, fyrir fólk eins og mig? Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Kjósum sterkan leiðtoga Guðlaug Hrönn Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Munu kosningar bjarga Bretlandi? Guðmundur Einarsson skrifar Skoðun Hvers konar bull er þetta ! Fjölnir Sæmundsson skrifar Skoðun Líkhús Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Hafnarfjarðarbæjar – Þjóðgarð á Reykjanes Davíð Arnar Stefánsson skrifar Skoðun Svar til Páls Winkel Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Sjá meira
Vinna við gerð nýrrar aðgerðaáætlunar í loftlagsmálum ríkisstjórnarinnar var kynnt með samstarfsyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar fyrir stuttu. Þar kennir ýmissa grasa en fátt sem tönn á festir um hvers sé að vænta. Hvað sjávarútveginn varðar var nefnt að möguleikarnir felast í orkuskiptum og tæknilausnum við veiðar. Það hefur lengi verið ljóst að veiðar smábáta eru umhverfisvænni en veiðar stærri skipa og margar skýrslur sem staðreyna það. Sú nýjasta á þeim vettvangi er frá árinu 2014, unnin af MATÍS og ber heitið „Life Cycle Assessment on fresh Icelandic cod, loins“. Þar kemur meðal annars fram hversu sláandi munurinn er á togveiðum og línuveiðum smábáta. Sótspor togveiða er um það bil þrefalt meira en við veiðar á smábátum. Því ætti það ekki að vefjast fyrir höfundum að nýrri aðgerðaáætlun stjórnvalda, þegar hún verður birt, að mikil áhersla verði lögð á að efla smábátaútgerð og veita þeim útgerðum sem hana stunda ívilnanir vegna umhverfissjónarmiða. Fordæmi eru fyrir slíku, t.d. við álagningu aðflutningsgjalda á bílum þar sem beint hlutfall er á milli gjalda og útblásturs CO2. Á einfaldan hátt mætti byrja á því að við aukningu á útgefnu aflamarki í þorski eins og stefnir vonandi í, verði sú aukning eingöngu færð í krókaaflamark og strandveiðar, sem og til þeirra sem veiða með kyrrstæðum veiðarfærum – línu, handfærum, netum og hugsanlega síðar gildrum. Einnig væri hægt að nýta álagningu veiðigjalda sem hvata til smábátaútgerðar.Orkusparnaður En hvers er að vænta frá þeim ráðherrum sem skrifuðu undir viljayfirlýsinguna? Í febrúar síðastliðnum, á öðrum fundi Landssambands smábátaeigenda með sjávarútvegsráðherra, voru kynntar kröfur LS um sanngjarna hlutdeild smábáta í veiðiheimildum á makríl. Krafan er að smábátum verði úthlutað 16 prósentum í stað fjögurra prósenta. Ein af fjölmörgum röksemdum fyrir kröfunni fjallar um orkusparnað við veiðar á makríl með handfæri. Tekið var raunverulegt dæmi frá síðustu vertíð af smábát sem veiddi 310 tonn af makríl og brenndi við það 2.600 lítrum af dísilolíu á rúmum sex vikum, eða tæplega níu lítrum á tonnið. Á vinnsluskipi við veiðar á sama magni af makríl, brennir það 42.000 lítrum af dísilolíu, eða um 135 lítrum á tonnið. Það er fimmtán sinnum meira en það sem smábáturinn brennir. Og hvað gerir þetta í magni ef þessi munur er uppfærður á 16 prósent af heimildunum eða um 26.000 tonn? Smábátar myndu brenna 235 þúsund lítrum af dísilolíu til að ná þessu magni en vinnsluskipið 3,5 milljónum lítra. Þetta gerir mismun upp á tæpar 3,3 milljónir lítra, sem samsvarar árs eyðslu rúmlega 3.100 dísilbíla sem brenna 7 lítrum pr/100km og aka 15.000 km á ári, CO2 magnið er um 10 þúsund tonn. Ráðherra hafnaði þessari kröfu og setti nú í apríl reglugerð sem fyrst var sett á af Sigurði Inga Jóhannssyni árið 2015 þegar hann var gerður afturreka með lög um kvótasetningu makríls með undirskriftum rúmlega 50 þúsund Íslendinga. Reynslan af þessari reglugerð er subbuleg og leitt að ráðherra hafi ekki meiri metnað að standa betur að útdeilingu auðlinda þjóðarinnar. Engin veiðiskylda er á neinum heimildum og á síðustu vertíð voru 37 þúsund tonn af makríl framseld frá þeim sem fengu upp í hendur þessi gæði. Í ár er ráðherra að úthluta rúmlega 30.000 tonnum af makríl til skipa sem ekki nýttu eitt kíló af sínum heimildum á síðustu vertíð, heldur leigðu þær allar frá sér á 26 kr. kílóið, samtals á rúmar 700 milljónir króna. Flokkur skipa án vinnslu fékk í fyrra úthlutað 7.900 tonnum af makríl sem dreifðust á 77 skip. 75 þeirra veiddu ekki neitt heldur leigðu frá sér heimildirnar, samtals 7.850 tonn. Í flokki vinnsluskipa var úthlutað um 28.000 tonnum á 23 skip. Sautján af þeim veiddu ekki neitt heldur leigðu frá sér heimildirnar, samtals um 19.000 tonn. Nú bíða smábátaeigendur spenntir eftir því hvort orðum fylgja efndir, því hér hefur ráðherra einstakt tækifæri til að slá tvær flugur í einu höggi með því að verða við kröfum LS um aukna hlutdeild smábáta í makríl og minnka í leiðinni útblástur sem samsvarar akstri þúsunda dísilbíla.
Skoðun Hvar er sómakenndin? Blakleikur Ísraels og Íslands Hrönn Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar