101 kvenréttindadagur Kristín Ástgeirsdóttir skrifar 19. júní 2017 07:00 Kvenréttindadagurinn er runninn upp í 101. sinn. Það var 19. júní árið 1915 sem Danakonungur undirritað lögin sem veittu íslenskum konum 40 ára og eldri kosningarétt til Alþingis. Haldið hefur verið upp á daginn frá árinu 1916, lengi vel með fjáröflun til Landspítalasjóðsins en íslenskar konur ákváðu að safna fé til byggingar Landspítala í minningu kosningaréttarins. Ég hef stundum velt því fyrir mér hvað gömlu kempurnar Ólafía Jóhannsdóttir, Bríet Bjarnhéðinsdóttir, Ingibjörg H. Bjarnason, Jónína Jónatansdóttir, Laufey Valdimarsdóttir og allar hinar myndu segja um stöðu íslenskra kvenna í dag. Eflaust yrðu þær ánægðar með margt, t.d. hlut kvenna í stjórnmálum en þær ruddu brautina með kvennaframboðum snemma á 20. öld. Þeim var aftur beitt undir lok aldarinnar með góðum árangri. Eflaust yrðu þær ánægðar með þau félagslegu réttindi sem áunnist hafa, t.d. fæðingarorlof, aðbúnað á vinnustöðum og jafnrétti til náms og starfa, sem Bríet átti stóran þátt í að koma í lög 1911, en tók langan tíma að verða að veruleika. Mikil menntun kvenna og gríðarleg atvinnuþátttaka myndu eflaust gleðja þessar formæður okkar.Launamisréttið enn til staðar Margt myndi þó valda þeim vonbrigðum. Árið 1914 beittu þær Bríet og Jónína sér fyrir stofnun fyrsta verkakvennafélagsins á Íslandi sem hét Framsókn. Markmiðið var ekki síst að hækka og jafna laun kvenna og karla í sömu störfum en konur fengu um helming af tímakaupi karla í sinn hlut. Nú 103 árum síðar er launamisréttið enn til staðar. Rétt fyrir þinglok samþykkti Alþingi breytingar á jafnréttislögum sem kveða á um jafnlaunavottun eða viðurkenningu. Það verður mjög spennandi að sjá hvernig staðallinn virkar og mikil vinna framundan við að búa fyrirtæki og stofnanir undir slíka vottun. Annað sem eflaust myndi vekja athygli kvenréttindakvennanna gömlu er hve seint gengur að jafna ábyrgð á heimilisstörfum og uppeldi barna. Þau málefni voru ekki ofarlega á dagskrá í upphafi 20. aldar enda fannst mörgum óhugsandi að karlar sæju um heimilisstörf og uppeldi barna. Mæta átti aukinni atvinnuþátttöku kvenna með barnaheimilum og aðkeyptri þjónustu. Á tímabili fengu giftar konur skattaafslátt sem rökstuddur var með því að þær þyrftu að kaupa heimilisþjónustu. Úti í Evrópu er umönnun aldraðra og sjúkra ættingja til umræðu sem hluti af samræmingu fjölskyldulífs og atvinnu. Fólk verður sífellt eldra og gömlu fólki á eftir að fjölga mikið á næstu árum og áratugum þegar „baby boom“ kynslóðin kemst á eftirlaun. Hver á að hugsa um gamla fólkið? Eins gott að beita kynjagleraugunum á þau mál. Innan Evrópusambandsins eru til umræðu drög að nýrri tilskipun sem m.a. felur í sér 5 daga frí á ári fyrir vinnandi fólk vegna umönnunar ættingja.Hvað dvelur Orminn langa? Þriðja málið sem væntanlega myndi vekja furðu formæðranna er staða, umfang og eðli kynbundins ofbeldis. Þau mál voru lítt til umræðu á þeirra baráttuárum en kvennahreyfingar vissu þó vel um ofbeldi gegn konum og börnum. Enn er mikið verk að vinna við að kveða niður kynbundið ofbeldi. Ísland hefur ekki enn innleitt Istanbúlsamning Evrópuráðsins sem kveður á um aðgerðir til að kveða niður ofbeldi gegn konum. Hvað dvelur Orminn langa? Jafnréttisstofa fékk nýlega styrk frá Evrópusambandinu til að vinna verkefni sem snýst um að efla samstarf milli þeirra aðila sem vinna gegn kynbundnu ofbeldi, einnig að auka fræðslu og vitundarvakningu meðal almennings. Vonandi eigum við eftir að að kveða niður nauðgunarómenninguna, beina sjónum í æ ríkara mæli að gerendum, stórbæta þekkingu og meðvitund um þá skyldu borgaranna að tilkynna um ofbeldi gegn börnum, bæta þjónustu við brotaþola um allt land og breyta meðferð ofbeldismála í réttarkerfinu. Það er sannarlega verk að vinna. Við heiðrum gömlu kvenréttindakonurnar og stuðningsmenn þeirra mest og best með því að halda baráttunni áfram. Til hamingju með kvenréttindadaginn. Höfundur er framkvæmdastýra Jafnréttisstofu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 27.04.2024 Halldór Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Sjá meira
Kvenréttindadagurinn er runninn upp í 101. sinn. Það var 19. júní árið 1915 sem Danakonungur undirritað lögin sem veittu íslenskum konum 40 ára og eldri kosningarétt til Alþingis. Haldið hefur verið upp á daginn frá árinu 1916, lengi vel með fjáröflun til Landspítalasjóðsins en íslenskar konur ákváðu að safna fé til byggingar Landspítala í minningu kosningaréttarins. Ég hef stundum velt því fyrir mér hvað gömlu kempurnar Ólafía Jóhannsdóttir, Bríet Bjarnhéðinsdóttir, Ingibjörg H. Bjarnason, Jónína Jónatansdóttir, Laufey Valdimarsdóttir og allar hinar myndu segja um stöðu íslenskra kvenna í dag. Eflaust yrðu þær ánægðar með margt, t.d. hlut kvenna í stjórnmálum en þær ruddu brautina með kvennaframboðum snemma á 20. öld. Þeim var aftur beitt undir lok aldarinnar með góðum árangri. Eflaust yrðu þær ánægðar með þau félagslegu réttindi sem áunnist hafa, t.d. fæðingarorlof, aðbúnað á vinnustöðum og jafnrétti til náms og starfa, sem Bríet átti stóran þátt í að koma í lög 1911, en tók langan tíma að verða að veruleika. Mikil menntun kvenna og gríðarleg atvinnuþátttaka myndu eflaust gleðja þessar formæður okkar.Launamisréttið enn til staðar Margt myndi þó valda þeim vonbrigðum. Árið 1914 beittu þær Bríet og Jónína sér fyrir stofnun fyrsta verkakvennafélagsins á Íslandi sem hét Framsókn. Markmiðið var ekki síst að hækka og jafna laun kvenna og karla í sömu störfum en konur fengu um helming af tímakaupi karla í sinn hlut. Nú 103 árum síðar er launamisréttið enn til staðar. Rétt fyrir þinglok samþykkti Alþingi breytingar á jafnréttislögum sem kveða á um jafnlaunavottun eða viðurkenningu. Það verður mjög spennandi að sjá hvernig staðallinn virkar og mikil vinna framundan við að búa fyrirtæki og stofnanir undir slíka vottun. Annað sem eflaust myndi vekja athygli kvenréttindakvennanna gömlu er hve seint gengur að jafna ábyrgð á heimilisstörfum og uppeldi barna. Þau málefni voru ekki ofarlega á dagskrá í upphafi 20. aldar enda fannst mörgum óhugsandi að karlar sæju um heimilisstörf og uppeldi barna. Mæta átti aukinni atvinnuþátttöku kvenna með barnaheimilum og aðkeyptri þjónustu. Á tímabili fengu giftar konur skattaafslátt sem rökstuddur var með því að þær þyrftu að kaupa heimilisþjónustu. Úti í Evrópu er umönnun aldraðra og sjúkra ættingja til umræðu sem hluti af samræmingu fjölskyldulífs og atvinnu. Fólk verður sífellt eldra og gömlu fólki á eftir að fjölga mikið á næstu árum og áratugum þegar „baby boom“ kynslóðin kemst á eftirlaun. Hver á að hugsa um gamla fólkið? Eins gott að beita kynjagleraugunum á þau mál. Innan Evrópusambandsins eru til umræðu drög að nýrri tilskipun sem m.a. felur í sér 5 daga frí á ári fyrir vinnandi fólk vegna umönnunar ættingja.Hvað dvelur Orminn langa? Þriðja málið sem væntanlega myndi vekja furðu formæðranna er staða, umfang og eðli kynbundins ofbeldis. Þau mál voru lítt til umræðu á þeirra baráttuárum en kvennahreyfingar vissu þó vel um ofbeldi gegn konum og börnum. Enn er mikið verk að vinna við að kveða niður kynbundið ofbeldi. Ísland hefur ekki enn innleitt Istanbúlsamning Evrópuráðsins sem kveður á um aðgerðir til að kveða niður ofbeldi gegn konum. Hvað dvelur Orminn langa? Jafnréttisstofa fékk nýlega styrk frá Evrópusambandinu til að vinna verkefni sem snýst um að efla samstarf milli þeirra aðila sem vinna gegn kynbundnu ofbeldi, einnig að auka fræðslu og vitundarvakningu meðal almennings. Vonandi eigum við eftir að að kveða niður nauðgunarómenninguna, beina sjónum í æ ríkara mæli að gerendum, stórbæta þekkingu og meðvitund um þá skyldu borgaranna að tilkynna um ofbeldi gegn börnum, bæta þjónustu við brotaþola um allt land og breyta meðferð ofbeldismála í réttarkerfinu. Það er sannarlega verk að vinna. Við heiðrum gömlu kvenréttindakonurnar og stuðningsmenn þeirra mest og best með því að halda baráttunni áfram. Til hamingju með kvenréttindadaginn. Höfundur er framkvæmdastýra Jafnréttisstofu.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar