

Ráðherrabull
Í Fréttatímanum segir orðrétt: „Þetta hefur komið til skoðunar. Hingað til hefur verið samningur við rannsóknarstofu í Svíþjóð, en árið 2012 – 2013 var skoðað sérstaklega hvort það myndi borga sig að færa þessa starfsemi hingað til lands,“ segir Sigríður. „Tvö fyrirtæki komu til greina og fór innanríkisráðuneytið í greiningarvinnu ásamt ríkislögreglustjóra og lögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu. Og þá mátu menn sem svo að svona samstarf hér á landi svaraði ekki kostnaði. Þar fyrir utan þótti samningurinn við sænska rannsóknarfyrirtækið góður.“
Í fyrsta lagi bauðst Íslensk erfðagreining til þess að annast þetta verkefni ókeypis, annað hvort með því að sjá um greiningu sýna fyrir lögregluna eða hjálpa henni við að koma upp eigin rannsóknarstofu henni að kostnaðarlausu, sem myndi nýta sér tæki, þekkingu, reynslu og gögn Íslenskrar erfðagreiningar. Það er því út í hött að halda því fram að kostnaðargreining hafi leitt til þess að boði okkar hafi verið hafnað nema að svo ólíklega vilji til að sænska rannsóknarstofan borgi lögreglunni íslensku fyrir að fá að vinna með sýnin frá henni.
Í öðru lagi er engin þekking eða reynsla til staðar hjá innanríkisráðuneytinu, ríkislögreglustjóra eða lögreglustjóra á höfuðborgarsvæðinu sem gerir þeim kleift að komast að raun um hvað þurfi til þess að setja upp rannsóknarstofu til þess að rýna í DNA á Íslandi. Til þess að ályktun þeirra yrði eitthvað meira en ábyrgðarlaust blaður hefðu þessir aðilar orðið að leita sér ráða hjá þeim sem hafa sett á laggirnar svona rannsóknarstofu á Íslandi. Það er ekkert sem bendir til þess að þeir hafi gert það.
Síðan segir Sigríður:
„Það var líka sjónarmið að það væri ákveðinn kostur að hafa þessa starfsemi erlendis vegna smæðar samfélagsins.“
Þetta sjónarmið hlýtur að vera einhvers konar samnefnari minnimáttarkenndar og fáfræði. Það er nefnilega ekkert við smæð samfélagsins sem gerir það að verkum að það sé erfiðara að rýna í DNA á Íslandi en erlendis og reynslan sýnir að á þessu sviði höfum við eyjaskeggjar oftast skotið útlendingunum ref fyrir rass. Þess utan er engu erfiðara að verja persónuupplýsingar við greiningu lífsýna á Íslandi en í útlandinu og það er mun meiri reynsla hérlendis í notkun dulkóðunar við slíka vinnu en nokkurs staðar annars staðar í heiminum.
Það sem gerir það hins vegar að verkum að það er hreint glapræði að fela þetta verkefni erlendum aðilum er að það er hægt að fá svo miklu meiri upplýsingar (eða vísbendingar) út úr röðum níturbasa í erfðaefni Íslendinga ef vinnan er unnin hér heima.
Ástæðan er eftirfarandi: Það má skipta vinnunni við lífsýnin í fjóra þætti, öflun lífsýna á vettvangi, einangrun DNA úr lífsýnum, raðgreiningu DNA (eða arfgerðagreiningu) og úrvinnslu úr gögnum. Fyrsta þáttinn verður auðvitað að vinna á vettvangi en næstu tvo væri hægt að vinna jafnvel í útlandinu eins og hér heima, en engu betur. Ef greining gagna er hins vegar unnin í Svíþjóð er einungis hægt að bera DNA af vettvangi glæps saman við DNA úr einstaklingi sem liggur undir grun. Ef greining gagna ætti sér stað hér á landi gætum við hins vegar sagt með nokkurri vissu úr hvaða einstaklingi lífsýnið sé án þess að þurfa samanburð eða frekari vitnanna við. Þetta gætum við vegna þeirrar reynslu, þekkingar og gagna sem við höfum aflað á rúmlega tuttugu árum. Í þessu felst tækifæri til byltingarkenndra framfara í réttarlæknisfræði. Það má heldur ekki gleyma því að þegar lífsýni er sent til útlanda til greiningar flyst forræði yfir sýninu í hendur þeirra sem lögreglan ræður ekki yfir og lúta ekki íslenskum lögum. Það telst óæskilegt þótt það sé ekki frágangssök.
Það er ljóst af ofansögðu að núverandi dómsmálaráðherra líður ekki fyrir tunguhaft þegar hún er beðin að tjá sig um málefni sem hún veit lítið sem ekkert um. Það er bæði gott og vont, gott vegna þess að það minnkar nauðsyn þess að þjóðin taki hana alvarlega þegar hún tjáir sig, vont vegna þess að það minnkar líkurnar á því að þjóðin geti tekið hana alvarlega þegar hún tjáir sig. Það er einnig athyglisvert að ráðuneytið skuli ekki hafa áhuga á því að afla samfélaginu annarrar tæknigetu en þeirrar sem þarf til þess að koma hælisleitendum úr landi á ruddalegan og jafnvel ofbeldisfullan hátt.
Svo er það annað lögmál klassískrar rökfræði sem segir okkur að það sé hægt að komast að réttri niðurstöðu á röngum forsendum. Það er nefnilega að öllum líkindum rétt niðurstaða fyrir Íslenska erfðagreiningu að þurfa ekki að sinna réttarlæknisfræðirannsóknum vegna þess að þær hefðu kostað okkur amstur og við hefðum líklega verið réttilega gagnrýnd fyrir að nota upplýsingar sem var aflað í vísindaskyni til þess að negla glæpamenn. Við gerðum okkur fyllilega grein fyrir þessu þegar við buðum fram þjónustu okkar en við erum einfaldlega eins og aðrir í þessu samfélagi að þegar birnuharmleikir eiga sér stað eru nokkrar líkur á því að tilfinningar beri skynsemina ofurliði. En það er líka hægt, og líklegra en hitt, að menn komist að rangri niðurstöðu á grundvelli rangra forsendna og ég er handviss um að það er röng niðurstaða fyrir íslenskt samfélag að ráðuneytið hafnaði því að nýta þá möguleika sem eru raktir hér að ofan.
Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Skoðun

Hvað kosta mannréttindi?
Anna Lára Steindal skrifar

Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar
Bogi Ragnarsson skrifar

Hvers vegna ekki bókun 35?
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600
Róbert Björnsson skrifar

Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda
Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar

Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna
Anna Linda Sigurðardóttir skrifar

Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina
Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar

Við stöndum með Anahitu og Elissu
Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar

RÚV - ljósritunarstofa ríkisins?
Birgir Finnsson skrifar

Að vera hvítur og kristinn
Guðbrandur Einarsson skrifar

Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika
Anton Guðmundsson skrifar

Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina
Ágúst Mogensen skrifar

Leiðin til Parísar (bókstaflega)
Ólafur St. Arnarsson skrifar

Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn
Diljá Mist Einarsdóttir skrifar

Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar
Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar

Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta
Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar

Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna
Henning Arnór Úlfarsson skrifar

Hoppað yfir girðingarnar
Vilhjálmur Árnason skrifar

Þegar ég fékk séns
Heiða Ingimarsdóttir skrifar

Verður greinilega að vera Ísrael
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi
Vilhjálmur Hilmarsson skrifar

Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna
Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar

Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar
Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar

Þegar samfélagið þagnar
Benóný Valur Jakobsson skrifar

Stjórnleysi í íslenskri dýravernd
Árni Stefán Árnason skrifar

Olíumjólk
Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar

Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu
Örn Arnarson skrifar

Pólitískur gúmmítékki
Jens Garðar Helgason skrifar

Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga
Ole Anton Bieltvedt skrifar

Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna
Jón Baldvin Hannesson skrifar