Annar hver unglingur drukkinn Þorsteinn V. Einarsson skrifar 23. ágúst 2016 10:05 Næstum helmingur unglinga í 8.-10. bekk sögðust hafa orðið drukknir sl. 30 daga árið 1998, eða 42%. Nokkur fjöldi sagðist reykja daglega sama ár eða 23%. Á árunum fyrir þessi sláandi tíðindi var svo sannarlega reynt að berjast gegn áfengis- og vímuefnaneyslu unglinga. Áhugavert er að skoða gömul tímarit og heyra frásagnir uppeldisfólks frá þessum tíma. Áherslurnar skömmu fyrir 1998 voru þær að ala á óttanum við afleiðingarnar af drykkju. Sýndar voru myndir af skemmdum heila, sagðar hörmungarsögur af unglingum sem byrjuðu að drekka snemma og rýnt í ömurlegustu afleiðingar þess að byrja snemma að neyta vímugjafa. Árangurinn var að minnsta kosti ekki betri en sá að helmingur unglinga hafði orðið ölvaður og stór hluti reykti daglega. Staðan í dag er sú að 5% unglinga hafa orðið ölvaðir sl. 30 daga og 3% reykja daglega. Þvílíkur viðsnúningur, þvílík breyting. Uppeldis- og æskulýðsstofnanir, foreldrar og fræðimenn tóku saman höndum og fóru að fylgja öðru verklagi en áður hafði tíðkast upp úr árinu 2000. Forvarnir fóru að byggja á þeim kenningum sem rannóknir sýndu að bæru árangur. Rannsóknir sýndu að ákveðnir þættir í lífi unglinga hefðu verndandi áhrif; minnkuðu líkur á neyslu. Lykilþættir í forvörnum sýndu sig vera m.a. samvera fjölskyldunnar, jákvætt aðhald foreldra, umhyggja og stuðningur. Almenn vellíðan unglinga skipti miklu máli, sem og þátttaka í skipulögðu íþrótta- eða frístundastarfi, auk þess sem jafningjahópurinn hafði mikil áhrif. Áherslur á skaðsemi vímuefna eða hætturnar sem þeim fylgja var hvergi að sjá í forvörnum þess tíma. Fagfólk sem starfar á vettvangi með unglingum hefur þó tekið eftir að blikur eru á lofti. Bakslag hefur orðið á virku forvarnarstarfi sl. ár og þau einföldu gildi sem byggt var á virðast hafa gleymst, hjá mörgum, eða kannski aldrei borist sumum. Mögulega hafa orðið kynslóðaskipti, enda tæp 20 ár síðan farið var af stað auk þess sem mikill samdráttur hefur verið í fjárveitingu til forvarnarverkefna (allavega í Reykjavík). Og ekki virðist velferðarráðuneytinu sérstaklega umhugað um forvarnir meðal unglinga. Vissulega eru foreldrar algjörir lykilaðilar í forvörnum fyrir velferð barnanna sinna en hver er til staðar þegar foreldrarnir bregðast? Erum við með öflugt forvarnarkerfi sem stekkur inn í til stuðnings þeim börnum? Ó, nei – þó Barnaverndin kunni að virka fyrir allra, allra verst settu börnin. En ég fullyrði: ó, nei. Við þurfum að fara að dusta rykið af virkum forvörnum í víðu samhengi og gera það saman. Vonandi hysjum við (borg, bær og ríki) upp um okkur buxurnar, hratt og örugglega. Annars kæmi það mér ekki á óvart ef ég sæi sambærilegar fyrirsagnir og á þessum pistli í nánustu framtíð. Eins og góður maður sagði: „Við þurfum að hlúa að æsku landsins“. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Forseti allra Ragnhildur Björt Björnsdóttir skrifar Skoðun Ný nálgun í afreksíþróttum – Nýsköpun Erlingur Jóhannsson skrifar Skoðun Prófsteinninn Katrín Harðardóttir skrifar Skoðun Innrás á Rafah stríðir gegn allri mannúð Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Börnin okkar Hlédís Sveinsdóttir skrifar Skoðun Vextir geta og þurfa að lækka Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Óttasleginn mömmuher og Eurovision Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Já, Katrín Hjálmar Sveinsson skrifar Skoðun Frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heillandi Halla Hrund Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Riðið á Bessastöðum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Að lifa í skugga heilsubrests Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Umræðan um dánaraðstoð Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað skrifar Skoðun Opið bréf til samgönguráðherra og vegamálastjóra Hópur ferðaþjóna í Dölunum skrifar Skoðun Hugleiðingar ellilífeyrisþega um landsmálin og orkumálin Ingimundur Andrésson skrifar Skoðun Að tilheyra - Fjölmenningarþing Reykjavíkur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Katrínu sem forseta Stefán Friðrik Stefánsson skrifar Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þekking á naloxone nefúða getur bjargað lífi Hildur Vattnes Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Svik forsetaframbjóðanda við börnin á Gaza Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við breytt fortíðinni? Ásgeir Jónsson skrifar Skoðun Á að banna TikTok? Óttar Birgisson skrifar Skoðun Gerum góðan dal enn betri Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Ný norræn stjórnarskrá Hrannar Björn Arnarsson,Ragnheiður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar Skoðun Stærsta loftslagsráðstefna í heimi Nótt Thorberg skrifar Sjá meira
Næstum helmingur unglinga í 8.-10. bekk sögðust hafa orðið drukknir sl. 30 daga árið 1998, eða 42%. Nokkur fjöldi sagðist reykja daglega sama ár eða 23%. Á árunum fyrir þessi sláandi tíðindi var svo sannarlega reynt að berjast gegn áfengis- og vímuefnaneyslu unglinga. Áhugavert er að skoða gömul tímarit og heyra frásagnir uppeldisfólks frá þessum tíma. Áherslurnar skömmu fyrir 1998 voru þær að ala á óttanum við afleiðingarnar af drykkju. Sýndar voru myndir af skemmdum heila, sagðar hörmungarsögur af unglingum sem byrjuðu að drekka snemma og rýnt í ömurlegustu afleiðingar þess að byrja snemma að neyta vímugjafa. Árangurinn var að minnsta kosti ekki betri en sá að helmingur unglinga hafði orðið ölvaður og stór hluti reykti daglega. Staðan í dag er sú að 5% unglinga hafa orðið ölvaðir sl. 30 daga og 3% reykja daglega. Þvílíkur viðsnúningur, þvílík breyting. Uppeldis- og æskulýðsstofnanir, foreldrar og fræðimenn tóku saman höndum og fóru að fylgja öðru verklagi en áður hafði tíðkast upp úr árinu 2000. Forvarnir fóru að byggja á þeim kenningum sem rannóknir sýndu að bæru árangur. Rannsóknir sýndu að ákveðnir þættir í lífi unglinga hefðu verndandi áhrif; minnkuðu líkur á neyslu. Lykilþættir í forvörnum sýndu sig vera m.a. samvera fjölskyldunnar, jákvætt aðhald foreldra, umhyggja og stuðningur. Almenn vellíðan unglinga skipti miklu máli, sem og þátttaka í skipulögðu íþrótta- eða frístundastarfi, auk þess sem jafningjahópurinn hafði mikil áhrif. Áherslur á skaðsemi vímuefna eða hætturnar sem þeim fylgja var hvergi að sjá í forvörnum þess tíma. Fagfólk sem starfar á vettvangi með unglingum hefur þó tekið eftir að blikur eru á lofti. Bakslag hefur orðið á virku forvarnarstarfi sl. ár og þau einföldu gildi sem byggt var á virðast hafa gleymst, hjá mörgum, eða kannski aldrei borist sumum. Mögulega hafa orðið kynslóðaskipti, enda tæp 20 ár síðan farið var af stað auk þess sem mikill samdráttur hefur verið í fjárveitingu til forvarnarverkefna (allavega í Reykjavík). Og ekki virðist velferðarráðuneytinu sérstaklega umhugað um forvarnir meðal unglinga. Vissulega eru foreldrar algjörir lykilaðilar í forvörnum fyrir velferð barnanna sinna en hver er til staðar þegar foreldrarnir bregðast? Erum við með öflugt forvarnarkerfi sem stekkur inn í til stuðnings þeim börnum? Ó, nei – þó Barnaverndin kunni að virka fyrir allra, allra verst settu börnin. En ég fullyrði: ó, nei. Við þurfum að fara að dusta rykið af virkum forvörnum í víðu samhengi og gera það saman. Vonandi hysjum við (borg, bær og ríki) upp um okkur buxurnar, hratt og örugglega. Annars kæmi það mér ekki á óvart ef ég sæi sambærilegar fyrirsagnir og á þessum pistli í nánustu framtíð. Eins og góður maður sagði: „Við þurfum að hlúa að æsku landsins“.
Skoðun Fegin að vera frekar spurð hvaðan ég sé, en „hverra manna ertu“ Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Þessum treysti ég til þess að standa vörð um okkar hagsmuni, landið okkar og okkar mannréttindi Ólafur Tryggvi Sigmarsson skrifar