Ferðafólk vill íslenskan mat Friðrik Pálsson skrifar 23. ágúst 2016 07:00 Í mínum huga ríkir enginn efi um að íslenskur matur er fjöregg ferðaþjónustunnar ekkert síður en landið sjálft. Af nokkuð langri reynslu af rekstri veitinga- og gististaða get ég fullyrt að uppruni og ferskleiki eru gestum ofarlega í huga. Ég tek gesti mína oft tali og spjallið beinist gjarnan að matnum, hvaðan hann sé og hvernig hann sé verkaður og matreiddur. Og það er sama hvort um er að ræða kjöt, fisk eða grænmeti, það sem skiptir höfuðmáli í hugum gesta er að maturinn sé íslenskur, ferskur og heilnæmur. Veitingastaðir á mínum vegum eru ekki af ódýrasta taginu og það myndi gjaldfella þá verulega ef okkur tækist ekki að standa undir því orðspori að bera á borð mat úr góðu íslensku hráefni.Mikilvæg sérstaða Við sem viljum efla sjálfbæra ferðaþjónustu eigum mikið undir því að bændur og aðrir matvælaframleiðendur í landinu vandi sitt verk og ekki falli blettur á þeirra framleiðslu. En við hugleiðum það einnig of sjaldan að ákvarðanir sem teknar voru á síðustu öld hafa skapað okkur sérstöðu sem við höldum of lítið á lofti. Íslenskir bændur mótuðu þá stefnu árið 1985 að blanda ekki sýklalyfjum í fóður eins og víða er gert í öðrum löndum heldur nota þau eingöngu í lækningaskyni. Með þessu tóku þeir mikilvægt skref í átt til bættrar lýðheilsu á Íslandi. Lambið á matseðlinum hjá mér á því að vera jafn ferskt og laxinn úr Rangánni. Og víst er að notkun sýklalyfja og annarra eiturefna í landbúnaði á Íslandi er með því minnsta sem þekkist í Evrópu og á heimsvísu. Íslenskir húsdýrastofnar eru því sem næst lausir við algenga búfjársjúkdóma sem landlægir eru í nágrannalöndum okkar, t.d. gin- og klaufaveiki og kúariðu svo dæmi séu nefnd. Það er viðkvæm staða sem þarf að vaka yfir nánast með kjafti og klóm. Fyrir hálfri öld var einnig tekin sú ákvörðun að vaxtarhvetjandi hormónar yrðu heldur ekki leyfðir í íslenskri framleiðslu. Notkun tilbúins áburðar er ennfremur svo lítil á Íslandi að áburðarmengun mælist ekki hér. Sjálfsagt hefur stefnumótun af þessu tagi hamlað framleiðniaukningu til skemmri tíma en með tímanum hefur hún skapað sérstöðu og sjálfbærni.Merkingar segi satt Vaxandi áhyggjur eru af notkun skordýraeiturs og gróðureyðingarefna í landbúnaði víða um lönd og má meðal annars vitna þar til deilna um þau mál innan alþjóðastofnana. Leiddar hafa verið líkur að því að notkun slíkra efna sé farin að hafa alvarleg áhrif á heilsu fólks sem neytir afurða sem framleiddar eru með aðstoð slíkra efna. Bændasamtökin hafa kallað eftir því að landbúnaðarvörur beri merkingar sem upplýsi almenning um atriði eins og lyfjanotkun, aðbúnað dýra og fleiri þætti sem eru mikilvægir í hugum fólks. Eins og staðan er nú er ógjörningur að nálgast upplýsingar um lyfjanotkun við framleiðslu þeirra matvæla sem eru til sölu í verslunum á Íslandi. Það er ólíðandi staða til lengdar og ekki nema sanngjarnt að íslenskar landbúnaðarvörur njóti þess í samkeppni að vera framleiddar með heilnæmum hætti. Íslenskur landbúnaður hefur að öllum líkindum mikla sérstöðu þegar kemur að notkun efna af þessu tagi. Sem dæmi þá notar íslensk ylrækt, sem ræktar m.a. jarðarber, tómata og gúrkur, blóm og margskonar grænmeti, lífrænar varnir (skordýr) til að verja sína uppskeru en ekki eiturefni. Það er stolt okkar í ferðaþjónustunni að geta sýnt gestum gróðurhús þar sem íslenskt grænmeti er framleitt með endurnýjanlegum orkugjöfum, hreinu vatni, rafmagni og jarðhita, og skordýr notuð gegn óværu.Hreinasta landbúnaðarlandið Samkvæmt minni reynslu eru ferðamenn sem sækja landið heim upp til hópa þeirrar gerðar að þeir gera ríkar kröfur til matvæla, t.d. um hreinleika, gæði og ferskleika, og til velferðar dýra. Eins og ég hef rakið hér í stuttu máli, þá vill svo heppilega til að við getum haldið því fram að Ísland sé sérlega hreint landbúnaðarland. Það eigum við meðal annars að þakka framsýni bændastéttarinnar á liðnum áratugum. Slík framsýni þarf einnig að ráða ákvörðunum okkar í dag. Því þarf að framfylgja af festu samningum um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá íslenskum landbúnaði og endurheimta votlendi af sama kappi og fráveituskurðir voru grafnir á síðustu öld. Og við þurfum kinnroðalaust að geta sagt að gróður sé í sókn á öllum landsvæðum Íslands og hvorki eldgos né sauðfjárbeit sveigi okkur frá því markmiði í landgræðslu og gróðurvernd. Við erum býsna nálægt því að geta sagt með vissu að Ísland sé hreinasta landbúnaðarland í heimi. Það er margt sem bendir til þess að slík fullyrðing gæti staðist þegar í dag. En það þarf ítarlegri rannsóknir og alþjóðlegar vottanir til þess að fá það skráð í heimsmetabókina. Hröpum því ekki að ályktunum en gerum okkur í hugarlund hve dýrmætt það yrði að geta hampað slíku vörumerki með réttu í framtíðinni.Þessi grein birtist upphaflega í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Skoðun Spurðu fólkið Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Vopn, sprengjur og annað eins Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Hvar er eldhúsglugginn? Elsa Ævarsdóttir skrifar Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Sjá meira
Í mínum huga ríkir enginn efi um að íslenskur matur er fjöregg ferðaþjónustunnar ekkert síður en landið sjálft. Af nokkuð langri reynslu af rekstri veitinga- og gististaða get ég fullyrt að uppruni og ferskleiki eru gestum ofarlega í huga. Ég tek gesti mína oft tali og spjallið beinist gjarnan að matnum, hvaðan hann sé og hvernig hann sé verkaður og matreiddur. Og það er sama hvort um er að ræða kjöt, fisk eða grænmeti, það sem skiptir höfuðmáli í hugum gesta er að maturinn sé íslenskur, ferskur og heilnæmur. Veitingastaðir á mínum vegum eru ekki af ódýrasta taginu og það myndi gjaldfella þá verulega ef okkur tækist ekki að standa undir því orðspori að bera á borð mat úr góðu íslensku hráefni.Mikilvæg sérstaða Við sem viljum efla sjálfbæra ferðaþjónustu eigum mikið undir því að bændur og aðrir matvælaframleiðendur í landinu vandi sitt verk og ekki falli blettur á þeirra framleiðslu. En við hugleiðum það einnig of sjaldan að ákvarðanir sem teknar voru á síðustu öld hafa skapað okkur sérstöðu sem við höldum of lítið á lofti. Íslenskir bændur mótuðu þá stefnu árið 1985 að blanda ekki sýklalyfjum í fóður eins og víða er gert í öðrum löndum heldur nota þau eingöngu í lækningaskyni. Með þessu tóku þeir mikilvægt skref í átt til bættrar lýðheilsu á Íslandi. Lambið á matseðlinum hjá mér á því að vera jafn ferskt og laxinn úr Rangánni. Og víst er að notkun sýklalyfja og annarra eiturefna í landbúnaði á Íslandi er með því minnsta sem þekkist í Evrópu og á heimsvísu. Íslenskir húsdýrastofnar eru því sem næst lausir við algenga búfjársjúkdóma sem landlægir eru í nágrannalöndum okkar, t.d. gin- og klaufaveiki og kúariðu svo dæmi séu nefnd. Það er viðkvæm staða sem þarf að vaka yfir nánast með kjafti og klóm. Fyrir hálfri öld var einnig tekin sú ákvörðun að vaxtarhvetjandi hormónar yrðu heldur ekki leyfðir í íslenskri framleiðslu. Notkun tilbúins áburðar er ennfremur svo lítil á Íslandi að áburðarmengun mælist ekki hér. Sjálfsagt hefur stefnumótun af þessu tagi hamlað framleiðniaukningu til skemmri tíma en með tímanum hefur hún skapað sérstöðu og sjálfbærni.Merkingar segi satt Vaxandi áhyggjur eru af notkun skordýraeiturs og gróðureyðingarefna í landbúnaði víða um lönd og má meðal annars vitna þar til deilna um þau mál innan alþjóðastofnana. Leiddar hafa verið líkur að því að notkun slíkra efna sé farin að hafa alvarleg áhrif á heilsu fólks sem neytir afurða sem framleiddar eru með aðstoð slíkra efna. Bændasamtökin hafa kallað eftir því að landbúnaðarvörur beri merkingar sem upplýsi almenning um atriði eins og lyfjanotkun, aðbúnað dýra og fleiri þætti sem eru mikilvægir í hugum fólks. Eins og staðan er nú er ógjörningur að nálgast upplýsingar um lyfjanotkun við framleiðslu þeirra matvæla sem eru til sölu í verslunum á Íslandi. Það er ólíðandi staða til lengdar og ekki nema sanngjarnt að íslenskar landbúnaðarvörur njóti þess í samkeppni að vera framleiddar með heilnæmum hætti. Íslenskur landbúnaður hefur að öllum líkindum mikla sérstöðu þegar kemur að notkun efna af þessu tagi. Sem dæmi þá notar íslensk ylrækt, sem ræktar m.a. jarðarber, tómata og gúrkur, blóm og margskonar grænmeti, lífrænar varnir (skordýr) til að verja sína uppskeru en ekki eiturefni. Það er stolt okkar í ferðaþjónustunni að geta sýnt gestum gróðurhús þar sem íslenskt grænmeti er framleitt með endurnýjanlegum orkugjöfum, hreinu vatni, rafmagni og jarðhita, og skordýr notuð gegn óværu.Hreinasta landbúnaðarlandið Samkvæmt minni reynslu eru ferðamenn sem sækja landið heim upp til hópa þeirrar gerðar að þeir gera ríkar kröfur til matvæla, t.d. um hreinleika, gæði og ferskleika, og til velferðar dýra. Eins og ég hef rakið hér í stuttu máli, þá vill svo heppilega til að við getum haldið því fram að Ísland sé sérlega hreint landbúnaðarland. Það eigum við meðal annars að þakka framsýni bændastéttarinnar á liðnum áratugum. Slík framsýni þarf einnig að ráða ákvörðunum okkar í dag. Því þarf að framfylgja af festu samningum um að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá íslenskum landbúnaði og endurheimta votlendi af sama kappi og fráveituskurðir voru grafnir á síðustu öld. Og við þurfum kinnroðalaust að geta sagt að gróður sé í sókn á öllum landsvæðum Íslands og hvorki eldgos né sauðfjárbeit sveigi okkur frá því markmiði í landgræðslu og gróðurvernd. Við erum býsna nálægt því að geta sagt með vissu að Ísland sé hreinasta landbúnaðarland í heimi. Það er margt sem bendir til þess að slík fullyrðing gæti staðist þegar í dag. En það þarf ítarlegri rannsóknir og alþjóðlegar vottanir til þess að fá það skráð í heimsmetabókina. Hröpum því ekki að ályktunum en gerum okkur í hugarlund hve dýrmætt það yrði að geta hampað slíku vörumerki með réttu í framtíðinni.Þessi grein birtist upphaflega í Fréttablaðinu.