Síður inngrip hjá þeim sem fæða heima Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 5. maí 2016 07:00 Síðustu áratugi hafa flestar konur hér á landi valið að eiga börn sín á sjúkrahúsi þó svo að heimafæðingum hafi vaxið fiskur um hrygg. Mynd/Halldóra Ólafs Konur hafa rétt til að velja hvar þær fæða börnin sín. Sá réttur er staðfestur af Mannréttindadómstól Evrópu og hefur ekki verið þrengt að þeim rétti hér á landi. Aftur á móti hafa nær allar íslenskar konur valið að fæða barn sitt inni á sjúkrahúsi síðustu áratugi. Til dæmis fæddi eingöngu 0,1 prósent kvenna utan sjúkrastofnana árið 1990. Frá aldamótum hefur þó færst í vöxt að konur fæði heima og síðustu ár hafa um tvö prósent fæðinga verið í heimahúsi. Berglind Hálfdánsdóttir, doktor í ljósmæðrafræði, gerði rannsókn þar sem hún bar saman hraustar konur sem ákváðu fyrirfram að fæða í heimahúsi annars vegar og á sjúkrastofnun hins vegar. „Í stuttu máli eru niðurstöðurnar þær að hjá konum sem fæða í heimahúsi og eru ekki í áhættuhópi á meðgöngu var lægri tíðni hríðaörvunar og mænudeyfinga auk minni blæðinga eftir fæðingu en hjá sambærilegum hópi sem fæddi á sjúkrahúsi,“ segir Berglind. Einnig var hópur kvenna skoðaður sem kaus að fæða heima, þrátt fyrir að eiga við vandamál að stríða sem flokkast undir áhættumeðgöngu og samkvæmt leiðbeiningum Landlæknis því ráðlagt að fæða á sjúkrastofnun. Hjá þeim hópi kom í ljós aukin áhætta við að fæða heima. Berglind HálfdánsdóttirTil viðbótar var viðhorf kvenna til fæðinga skoðað og athugað hvort það hefði áhrif á fæðinguna. „Jákvætt viðhorf kvenna hefur vissulega jákvætt fylgi við heimafæðingar og minni inngrip við fæðingar. En það skýrir þó ekki alveg þennan mun á heima- og sjúkrahúsfæðingum.“ Berglind segir niðurstöður rannsóknarinnar vekja upp spurningar um fyrirkomulag fæðinga á Íslandi. „Í heilbrigðiskerfi sem rekið er fyrir opinbert fé og þar sem stöðugt þarf að huga að því hvernig við nýtum best fjármuni, má velta fyrir sér hvort það megi teljast eðlilegt að jafn hátt hlutfall kvenna fæði inni á sjúkrahúsi eins og raun ber vitni hér á landi.“ Síðustu ár hefur umræðan um heimafæðingar á Íslandi opnast. Berglind telur líklegt að netið eigi sinn þátt í því að konur ræði saman og geri sér grein fyrir fleiri valkostum en sjúkrahúsfæðingum. Þess má geta að heimafæðingartíðnin er hæst á Íslandi af Norðurlöndunum og aðeins Bretland og Holland eru með hærri tíðni í Evrópu. „Til að efla þetta enn frekar er mikilvægt að vera með faglegar leiðbeiningar um hvað felist í öruggri fæðingarþjónustu. Eitthvað sem yrði á landsvísu og er ekki til í dag. Einnig þarf að samþætta betur, með formlegum hætti, heimaþjónustu og sjúkrahús. Svo samráð og flutningur gangi greiðlega fyrir sig ef upp koma vandamál. Einnig þarf að gæta þess að menntun íslenskra ljósmæðra verði áfram jafn sterk og vönduð og hún hefur verið hingað til.“ Berglind segir vissulega ódýrara fyrir heilbrigðiskerfið að heimafæðingum fjölgi. Kostnaður eigi þó alls ekki að stýra því hvernig litið sé til fæðingarstaða eða vera forsenda fyrir fjölgun heimafæðinga. „Við búum í samfélagi þar sem konur eru aldar upp við þá hugmynd að sjúkrahús sé eðlilegi fæðingarstaðurinn og öruggasti valkosturinn. Ef það er sannfæring konunnar að sjúkrahús sé öruggast fyrir hana, þá er það rétti staðurinn. Lykilatriði í fæðingu er að kona sé ekki hrædd þegar hún fer í fæðingu því það getur haft neikvæð áhrif á sjálfa fæðinguna. Því má ekki ýta á konur að fæða heima af sparnaðarástæðum, það myndi ekki gefa góða raun. Aftur á móti má bjóða upp á góða valkosti.“ Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Innlent Demókratar flýja Texas svo þing geti ekki komið saman Erlent Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Innlent „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Innlent Maður lést eftir fall af svölum á tónleikum Oasis Erlent Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Innlent Hamas til í að gefa gíslum hjálpargögn ef Ísrael hleypir þeim inn á svæðið Erlent Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Innlent Segir „erfiðara“ að náða Diddy eftir „hræðilegar yfirlýsingar“ Erlent Reiður Trump segir Schumer að fara til helvítis Erlent Fleiri fréttir Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Þorgerður styður stofnun leyniþjónustu Síðustu þrjú banaslys orðið á sama stað við sömu aðstæður „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Leggjast yfir hvað megi bæta í Reynisfjöru „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Sjá meira
Konur hafa rétt til að velja hvar þær fæða börnin sín. Sá réttur er staðfestur af Mannréttindadómstól Evrópu og hefur ekki verið þrengt að þeim rétti hér á landi. Aftur á móti hafa nær allar íslenskar konur valið að fæða barn sitt inni á sjúkrahúsi síðustu áratugi. Til dæmis fæddi eingöngu 0,1 prósent kvenna utan sjúkrastofnana árið 1990. Frá aldamótum hefur þó færst í vöxt að konur fæði heima og síðustu ár hafa um tvö prósent fæðinga verið í heimahúsi. Berglind Hálfdánsdóttir, doktor í ljósmæðrafræði, gerði rannsókn þar sem hún bar saman hraustar konur sem ákváðu fyrirfram að fæða í heimahúsi annars vegar og á sjúkrastofnun hins vegar. „Í stuttu máli eru niðurstöðurnar þær að hjá konum sem fæða í heimahúsi og eru ekki í áhættuhópi á meðgöngu var lægri tíðni hríðaörvunar og mænudeyfinga auk minni blæðinga eftir fæðingu en hjá sambærilegum hópi sem fæddi á sjúkrahúsi,“ segir Berglind. Einnig var hópur kvenna skoðaður sem kaus að fæða heima, þrátt fyrir að eiga við vandamál að stríða sem flokkast undir áhættumeðgöngu og samkvæmt leiðbeiningum Landlæknis því ráðlagt að fæða á sjúkrastofnun. Hjá þeim hópi kom í ljós aukin áhætta við að fæða heima. Berglind HálfdánsdóttirTil viðbótar var viðhorf kvenna til fæðinga skoðað og athugað hvort það hefði áhrif á fæðinguna. „Jákvætt viðhorf kvenna hefur vissulega jákvætt fylgi við heimafæðingar og minni inngrip við fæðingar. En það skýrir þó ekki alveg þennan mun á heima- og sjúkrahúsfæðingum.“ Berglind segir niðurstöður rannsóknarinnar vekja upp spurningar um fyrirkomulag fæðinga á Íslandi. „Í heilbrigðiskerfi sem rekið er fyrir opinbert fé og þar sem stöðugt þarf að huga að því hvernig við nýtum best fjármuni, má velta fyrir sér hvort það megi teljast eðlilegt að jafn hátt hlutfall kvenna fæði inni á sjúkrahúsi eins og raun ber vitni hér á landi.“ Síðustu ár hefur umræðan um heimafæðingar á Íslandi opnast. Berglind telur líklegt að netið eigi sinn þátt í því að konur ræði saman og geri sér grein fyrir fleiri valkostum en sjúkrahúsfæðingum. Þess má geta að heimafæðingartíðnin er hæst á Íslandi af Norðurlöndunum og aðeins Bretland og Holland eru með hærri tíðni í Evrópu. „Til að efla þetta enn frekar er mikilvægt að vera með faglegar leiðbeiningar um hvað felist í öruggri fæðingarþjónustu. Eitthvað sem yrði á landsvísu og er ekki til í dag. Einnig þarf að samþætta betur, með formlegum hætti, heimaþjónustu og sjúkrahús. Svo samráð og flutningur gangi greiðlega fyrir sig ef upp koma vandamál. Einnig þarf að gæta þess að menntun íslenskra ljósmæðra verði áfram jafn sterk og vönduð og hún hefur verið hingað til.“ Berglind segir vissulega ódýrara fyrir heilbrigðiskerfið að heimafæðingum fjölgi. Kostnaður eigi þó alls ekki að stýra því hvernig litið sé til fæðingarstaða eða vera forsenda fyrir fjölgun heimafæðinga. „Við búum í samfélagi þar sem konur eru aldar upp við þá hugmynd að sjúkrahús sé eðlilegi fæðingarstaðurinn og öruggasti valkosturinn. Ef það er sannfæring konunnar að sjúkrahús sé öruggast fyrir hana, þá er það rétti staðurinn. Lykilatriði í fæðingu er að kona sé ekki hrædd þegar hún fer í fæðingu því það getur haft neikvæð áhrif á sjálfa fæðinguna. Því má ekki ýta á konur að fæða heima af sparnaðarástæðum, það myndi ekki gefa góða raun. Aftur á móti má bjóða upp á góða valkosti.“
Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Innlent Demókratar flýja Texas svo þing geti ekki komið saman Erlent Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Innlent „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Innlent Maður lést eftir fall af svölum á tónleikum Oasis Erlent Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Innlent Hamas til í að gefa gíslum hjálpargögn ef Ísrael hleypir þeim inn á svæðið Erlent Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Innlent Segir „erfiðara“ að náða Diddy eftir „hræðilegar yfirlýsingar“ Erlent Reiður Trump segir Schumer að fara til helvítis Erlent Fleiri fréttir Netþrjótar herja á „mömmur“ landsins Spennandi traktorstorfæra á Flúðum Hvalur skaut upp höfði upp við bryggjuna: „Þetta var alveg magnað“ Slysið á sama stað og við sömu aðstæður og fyrri banaslys í fjörunni Þorgerður styður stofnun leyniþjónustu Síðustu þrjú banaslys orðið á sama stað við sömu aðstæður „Allt uppselt“ af símum eftir rigninguna Þurfum ekki að loka landamærum en þurfum að opna augun Leggjast yfir hvað megi bæta í Reynisfjöru „Við erum auðvitað mjög slegin yfir þessu slysi“ Fullt af furðubátum keppa á Flúðum í dag Níu ára stúlka frá Þýskalandi sem lést Tilkynnt um þrjár líkamsárásir en flestir gestir „vel búnir, kurteisir og til fyrirmyndar“ Vinnsla stöðvuð í Vatnsfellsvirkjun vegna leka Ekki hlynntur lokun Reynisfjöru og líkamsárásir um helgina Meistaraverkefni sem endaði í The Lancet: „Af hverju ekki að miða hátt?“ Herjólfur siglir í dag Bandaríkin, innflytjendur og Gasa á Sprengisandi Olli slysi undir áhrifum fíkniefna Vestmanneyingar „slógu velferðarskjaldborg“ yfir gesti Búast við gasi á höfuðborgarsvæðinu og Akranesi Landsvirkjun sé ekki „löngu búin að semja“ við alla landeigendur Fagna afmæli virkjunar sem sökkti sveitajörðum en rafvæddi síldarbæ Kvenfólkið í Eyjum bjargaði deginum Skinkur og Sykurpabbar skemmta sér á Egilsstöðum Blússandi stemning á harmonikkuhátíð á Borg Stúlkan sem fór í sjóinn er látin Aldrei upplifað annað eins: „Það eru öll stígvél á þessari eyju uppseld“ Stígvélaskortur í Eyjum og brekkusöngur í Kópavogi Þjóðhátíðarbrennunni frestað til sunnudags Sjá meira