Það er sárt að fá „sting í hjartað“ Ragna Ragnarsdóttir og Embla Rún Hakadóttir skrifar 13. apríl 2015 09:44 Á hjúkrunarheimilum um land allt er víða unnið gott starf með eldra fólki. Þessi grein er hins vegar ekki um það. Þessi grein er um þau fjölmörgu hjúkrunarheimili sem enn hafa ekki stigið skref í framfaraátt og gengist við þeim vanda sem fylgir sjúkdómsvæðingu og stofnanamenningu. Það eru engar ýkjur að framkoma í garð eldra fólks á mörgum hjúkrunarheimilum er ómannúðleg. Það er væntanlega ekki vilji þeirra sem stjórna slíkum stöðum en engu að síður staðreynd sem undirritaðar hafa fengið sýn á, bæði sem aðstandendur og starfsfólk á hjúkrunarheimilum. Engum dylst að illa er búið að mörgu eldra fólki í samfélagi okkar og aðbúnaður þeirra okkur öllum til skammar. Það er merkilegt að við sem samfélag samþykkjum slíkt ástand því ellin bíður okkar flestra. Það eiga að vera forréttindi að eldast. Að baki slæmum aðbúnaði eldra fólks í samfélaginu býr ákveðin hugmyndafræði sköpuð af mönnunum. Ellin er sjúkdómsvædd þar sem komið er fram við eldra fólk sem sjúklinga og ekki litið á ellina sem eðlilegt æviskeið. Lyfjagjöf er oft óhófleg og forræðishyggjan slík að ekki er talið æskilegt að eldra fólk borði salt, reykt kjöt og heitan mat, þar sem hann er oft borinn fram kaldur á hjúkrunarheimilum. Hjúkrunarheimiliskúrinn á kannski eftir að verða einn af tískukúrum samfélagsins, hver veit? Samhliða því að hafa sjúkdómsvætt ellina höfum við stofnanavætt hana líka. Í lögum um málefni aldraðra nr. 125/1999 er kveðið á um að öldruðum „sé tryggð nauðsynleg stofnanaþjónusta þegar hennar er þörf“. Slíkt orðalag endurspeglar gamaldags hugmyndafræði sem tímabært er orðið að breytist. Þessar stofnanir reynast oft vera heimili fólks svo árum skiptir. Það er svo efni í aðra grein hvort hjúkrunarheimili séu yfirhöfuð það form búsetu sem við viljum bjóða eldra fólki og þróa frekar. Langt er síðan sambærilegar stofnanir fyrir fatlað fólk þóttu ekki mönnum bjóðandi og lagt var í að leggja niður. Í dag myndi engum detta í hug að láta fatlað fólk búa á stofnunum á stærð við hjúkrunarheimili þar sem fólk borðar saman í stórum sölum og fer í bað einu sinni í viku. Stofnanamenning, sem er ríkjandi á mörgum hjúkrunarheimilum, skerðir lífsgæði og stefnir heilsu fólks í voða. Stofnanamenning verður þess valdandi að vinnustaðurinn yfirgnæfir heimilið og kemur í veg fyrir einstaklingsmiðaða þjónustu. Líta verður á hjúkrunarheimili fyrst og fremst sem heimili fólks. Ekki er eðlilegt að þau einkennist af dagskipulagi sem hentar stofnuninni og stjórnendum. Þjónusta við eldra fólk má ekki vera færibandavinna þar sem mannlegi þátturinn gleymist. Það er verið að þjónusta fólk. Klisjurnar sem ráðamenn og stjórnendur fela sig á bak við, meðvitað eða ómeðvitað, eru margar og mismunandi. Þær eiga það sameiginlegt að vera allar notaðar sem réttlæting fyrir því að hlutirnir eigi að vinnast eins og þeir hafa ávallt verið unnir. Ábyrgð ráðamanna og stjórnenda er gífurleg og störf þeirra lita alla starfsemi. Margt er vel gert, líkt og stjórnendur og ráðamenn eru duglegir að benda á. Hins vegar er sorglegt að slíkar klisjur séu notaðar til að afsaka lélega þjónustu og sópa skítnum þannig undir teppið. Þetta er skrípaleikur og ef blótsyrði myndu breyta einhverju þá væri ragnað mikið hér. Ekki er endalaust hægt að tuða um þetta ástand og ekki endalaust hægt að afsaka lélega og ómannúðlega þjónustu vegna bágrar fjárhagsstöðu. Hins vegar er ljóst að mannekla á hjúkrunarheimilum kemur í veg fyrir að starfsfólk geti veitt einstaklingsmiðaða þjónustu. Umhverfi stofnana býður auk þess ekki upp á það. Eldra fólki sem enn býr við slæmar aðstæður á hjúkrunarheimilum dugir ekki að þjónustan sé góð á öðrum slíkum stofnunum. Það er ekki nóg að sumir hafi það gott. Vert er að taka fram að nýtískulegar byggingar og nýleg steypa endurspegla ekki alltaf gæði þjónustu. Er yfirhöfuð hægt að mæla gæði þjónustu innan úrelts kerfis? Til þess að árangur náist þarf að umbylta allri hugsun í þjónustu við eldra fólk. Það þarf að ráðast gegn stofnanavæðingu og sjúkdómsvæðingu ellinnar. Hjúkrunarheimili eru úr sér gengin úrræði þótt samfélagið sé ekki komið á þann stað að viðurkenna slíkt. Það stefnir allt í að nútími okkar verði aðhlátursefni framtíðarinnar. Þá verður litið til baka með skömm yfir því hvernig komið var fram við það fólk sem hefur byggt upp samfélag okkar. Það á að vera eðlileg krafa að eldra fólk geti fengið alla þá þjónustu sem það þarf inn á heimili sín og leitað réttar síns þegar á þeim er brotið. Nýlega var lögð fram á Alþingi þingsályktunartillaga um embætti umboðsmanns aldraðra. Slíkt er löngu orðið tímabært og ætti að vera forgangsmál. Umboðsmaður aldraðra væri þó einungis lítið skref í átt að bættum lífsgæðum eldra fólks. Ástandið er slæmt og það verður að bæta. Það lagast ekki þó að við viðurkennum vandann og börmum okkur yfir honum. Það er ekki nóg að fá „sting í hjartað“.Höfundar eru nemar á 3.ári í þroskaþjálfafræði við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Tengdar fréttir Ráðherra fékk sting í hjartað vegna aðstæðna aldraðra „Það er sárt að heyra af svona tilvikum en hin stóra mynd er aftur á móti sú að starfsfólk leggur sig allt fram við það að veita vistmönnum þessara heimila alla þá þjónustu, sem það hefur tök á að veita,“ segir Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra. 10. febrúar 2015 07:00 Mest lesið Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Á hjúkrunarheimilum um land allt er víða unnið gott starf með eldra fólki. Þessi grein er hins vegar ekki um það. Þessi grein er um þau fjölmörgu hjúkrunarheimili sem enn hafa ekki stigið skref í framfaraátt og gengist við þeim vanda sem fylgir sjúkdómsvæðingu og stofnanamenningu. Það eru engar ýkjur að framkoma í garð eldra fólks á mörgum hjúkrunarheimilum er ómannúðleg. Það er væntanlega ekki vilji þeirra sem stjórna slíkum stöðum en engu að síður staðreynd sem undirritaðar hafa fengið sýn á, bæði sem aðstandendur og starfsfólk á hjúkrunarheimilum. Engum dylst að illa er búið að mörgu eldra fólki í samfélagi okkar og aðbúnaður þeirra okkur öllum til skammar. Það er merkilegt að við sem samfélag samþykkjum slíkt ástand því ellin bíður okkar flestra. Það eiga að vera forréttindi að eldast. Að baki slæmum aðbúnaði eldra fólks í samfélaginu býr ákveðin hugmyndafræði sköpuð af mönnunum. Ellin er sjúkdómsvædd þar sem komið er fram við eldra fólk sem sjúklinga og ekki litið á ellina sem eðlilegt æviskeið. Lyfjagjöf er oft óhófleg og forræðishyggjan slík að ekki er talið æskilegt að eldra fólk borði salt, reykt kjöt og heitan mat, þar sem hann er oft borinn fram kaldur á hjúkrunarheimilum. Hjúkrunarheimiliskúrinn á kannski eftir að verða einn af tískukúrum samfélagsins, hver veit? Samhliða því að hafa sjúkdómsvætt ellina höfum við stofnanavætt hana líka. Í lögum um málefni aldraðra nr. 125/1999 er kveðið á um að öldruðum „sé tryggð nauðsynleg stofnanaþjónusta þegar hennar er þörf“. Slíkt orðalag endurspeglar gamaldags hugmyndafræði sem tímabært er orðið að breytist. Þessar stofnanir reynast oft vera heimili fólks svo árum skiptir. Það er svo efni í aðra grein hvort hjúkrunarheimili séu yfirhöfuð það form búsetu sem við viljum bjóða eldra fólki og þróa frekar. Langt er síðan sambærilegar stofnanir fyrir fatlað fólk þóttu ekki mönnum bjóðandi og lagt var í að leggja niður. Í dag myndi engum detta í hug að láta fatlað fólk búa á stofnunum á stærð við hjúkrunarheimili þar sem fólk borðar saman í stórum sölum og fer í bað einu sinni í viku. Stofnanamenning, sem er ríkjandi á mörgum hjúkrunarheimilum, skerðir lífsgæði og stefnir heilsu fólks í voða. Stofnanamenning verður þess valdandi að vinnustaðurinn yfirgnæfir heimilið og kemur í veg fyrir einstaklingsmiðaða þjónustu. Líta verður á hjúkrunarheimili fyrst og fremst sem heimili fólks. Ekki er eðlilegt að þau einkennist af dagskipulagi sem hentar stofnuninni og stjórnendum. Þjónusta við eldra fólk má ekki vera færibandavinna þar sem mannlegi þátturinn gleymist. Það er verið að þjónusta fólk. Klisjurnar sem ráðamenn og stjórnendur fela sig á bak við, meðvitað eða ómeðvitað, eru margar og mismunandi. Þær eiga það sameiginlegt að vera allar notaðar sem réttlæting fyrir því að hlutirnir eigi að vinnast eins og þeir hafa ávallt verið unnir. Ábyrgð ráðamanna og stjórnenda er gífurleg og störf þeirra lita alla starfsemi. Margt er vel gert, líkt og stjórnendur og ráðamenn eru duglegir að benda á. Hins vegar er sorglegt að slíkar klisjur séu notaðar til að afsaka lélega þjónustu og sópa skítnum þannig undir teppið. Þetta er skrípaleikur og ef blótsyrði myndu breyta einhverju þá væri ragnað mikið hér. Ekki er endalaust hægt að tuða um þetta ástand og ekki endalaust hægt að afsaka lélega og ómannúðlega þjónustu vegna bágrar fjárhagsstöðu. Hins vegar er ljóst að mannekla á hjúkrunarheimilum kemur í veg fyrir að starfsfólk geti veitt einstaklingsmiðaða þjónustu. Umhverfi stofnana býður auk þess ekki upp á það. Eldra fólki sem enn býr við slæmar aðstæður á hjúkrunarheimilum dugir ekki að þjónustan sé góð á öðrum slíkum stofnunum. Það er ekki nóg að sumir hafi það gott. Vert er að taka fram að nýtískulegar byggingar og nýleg steypa endurspegla ekki alltaf gæði þjónustu. Er yfirhöfuð hægt að mæla gæði þjónustu innan úrelts kerfis? Til þess að árangur náist þarf að umbylta allri hugsun í þjónustu við eldra fólk. Það þarf að ráðast gegn stofnanavæðingu og sjúkdómsvæðingu ellinnar. Hjúkrunarheimili eru úr sér gengin úrræði þótt samfélagið sé ekki komið á þann stað að viðurkenna slíkt. Það stefnir allt í að nútími okkar verði aðhlátursefni framtíðarinnar. Þá verður litið til baka með skömm yfir því hvernig komið var fram við það fólk sem hefur byggt upp samfélag okkar. Það á að vera eðlileg krafa að eldra fólk geti fengið alla þá þjónustu sem það þarf inn á heimili sín og leitað réttar síns þegar á þeim er brotið. Nýlega var lögð fram á Alþingi þingsályktunartillaga um embætti umboðsmanns aldraðra. Slíkt er löngu orðið tímabært og ætti að vera forgangsmál. Umboðsmaður aldraðra væri þó einungis lítið skref í átt að bættum lífsgæðum eldra fólks. Ástandið er slæmt og það verður að bæta. Það lagast ekki þó að við viðurkennum vandann og börmum okkur yfir honum. Það er ekki nóg að fá „sting í hjartað“.Höfundar eru nemar á 3.ári í þroskaþjálfafræði við Háskóla Íslands.
Ráðherra fékk sting í hjartað vegna aðstæðna aldraðra „Það er sárt að heyra af svona tilvikum en hin stóra mynd er aftur á móti sú að starfsfólk leggur sig allt fram við það að veita vistmönnum þessara heimila alla þá þjónustu, sem það hefur tök á að veita,“ segir Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra. 10. febrúar 2015 07:00
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir Skoðun
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun