Jarðaberin gefa innsýn í aðlögun Brjánn Jónasson skrifar 19. júní 2014 08:45 Í Noregi er fólk hvatt til að senda þurrkuð jarðarber til rannsóknar á Hvanneyri. Villt íslensk jarðarber geta gefið innsýn í hvernig plöntur hafa aðlagast aðstæðum á Íslandi. Vonir standa til þess að hægt verði að nota niðurstöður viðamikillar rannsóknar sem unnin er í Landbúnaðarháskólanum á Hvanneyri til að kynbæta nytjaplöntur fyrir aðstæður á norðurslóðum. „Með því að skoða breytileika í plöntum eftir uppruna þeirra má skilja hvernig þessar villtu plöntur hafa aðlagast dægursveiflunni á norðurslóðum,“ segir Jón Hallsteinn Hallsson erfðafræðingur, dósent við auðlindadeild Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri. Hann segir að vonir standi til þess að hægt verði að nota þá þekkingu til að finna aðferðir til að kynbæta tegundir sem ekki þola aðstæður hér á landi.Jón Hallsteinn HallssonVerkefninu er ætlað að svara mörgum spurningum, en ein af þeim er ráðgátan um uppruna villtra jarðarberja á Íslandi. Jón segir alls óvíst hvernig berin hafi komist til Íslands, en þau er hvorki að finna á Grænlandi né í Færeyjum. Ein kenning sé sú að fuglar hafi borið fræ frá meginlandi Evrópu, en það skýrir ekki hvers vegna engin jarðarber vaxa villt í Færeyjum og á Grænlandi. Jón segir ólíklegt að berin sem vaxi villt á Íslandi hafi lifað af síðustu ísöld, en komast megi að hinu sanna með því að bera saman erfðamengi þeirra og villtra jarðarberja í öðrum löndum. Ein kenning til viðbótar er sú að menn hafi komið með jarðarberin hingað til lands, mögulega snemma eftir landnám. Til að svara spurningum um uppruna jarðarberjanna hér á landi er lögð mikil áhersla á að bera saman íslensku berin og ber frá Noregi og Bretlandi. Hafið er sérstakt átak í Noregi þar sem fólk er hvatt til að senda þurrkuð jarðarber í pósti til Hvanneyrar. Jón segir ekki útilokað að rannsóknin leiði í ljós hvort landnámsmenn frá Noregi hafi haft berin með sér, eða að þrælar sem þeir tóku á Bretlandi beri ábyrgð á þessari bragðgóðu viðbót við íslenska flóru. Jón segir þó allt of snemmt að spá fyrir um niðurstöðurnar, og ekki einu sinni ljóst að munurinn á berjunum sé svo mikill að hægt verði að greina uppruna íslenska jarðarbersins með slíkri nákvæmni.Ber vaxa víða villt Villt jarðarber má finna víða um land, þótt þau séu algengust sunnan- og vestanlands. Berin vaxa villt bæði austanhafs og vestan, í Bandaríkjunum og í Evrópu allt austur til Rússlands. Jarðarber henta vel til erfðafræðilegra rannsókna þar sem erfðamengi þeirra hefur verið kortlagt að fullu, og er fremur einfalt. Mest lesið OpenAI hættir notkun raddar eftir inngrip lögmanna Johansson Erlent Réttað yfir Hinrik XIII og öðrum leiðtogum valdaránstilraunar Erlent Fengu ekkert merki frá þyrlunni sem hrapaði með forsetann um borð Erlent Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Innlent Biden segir Ísraela saklausa af ásökunum um þjóðarmorð Erlent Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents Innlent Fyrsti stríðsþristurinn lentur Innlent Lilja fundar með RÚV um „nýlenskuna“ Innlent Mynd fer á flug í kjölfar tilrauna til að láta fjarlægja hana Erlent „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Innlent Fleiri fréttir Lilja fundar með RÚV um „nýlenskuna“ Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Þolinmæði saminganefnda á þrotum Gæsluvarðhald yfir Davíð Viðarssyni framlengt 80 til 120 herskip lágu í Hvalfirði Fyrsti stríðsþristurinn lentur Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna sé vanhæft til að takast á við aðstæðurnar Handtökuskipun á hendur forsætisráðherra og kjaradeila Séra Eva Björk ráðin biskupsritari Fimm stríðsþristar á leiðinni til landsins Samningur BÍ í höfn í Karphúsinu Ráðherrar hafi verið ítrekað varaðir við gjöf Haraldar Sungið og sungið á Sauðárkróki „Ég stóð bara með sóttvarnalækni“ Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Ósk um handtökuheimild og deilur um Erfðagreiningu Erfitt að ímynda sér meiri harðlínumann en Raisi Sat saklaus í unglingafangelsi í tvö ár Frambjóðendur geti nýtt sér skoðanakannanir Glæsilegt fuglasafn í veiðihúsinu við Hítará Varasamt að ferðast á sumardekkjum í kvöld Óttast um afdrif Íransforseta og ferðaveðrið í beinni Stuðningur Katrínar við sóttvarnarlækni sjálfsagður „Fólk er bara að bíða“ Tveir prestar og tveir djáknar vígðir í Skálholti Lægð yfir landinu og snjókoma fyrir norðan Áfall þegar samskipti Katrínar og Kára voru birt Aukin skjálftavirkni og erjur um Erfðagreiningu Örlítil aukning í skjálftavirkni undir Svartsengi Sjá meira
Villt íslensk jarðarber geta gefið innsýn í hvernig plöntur hafa aðlagast aðstæðum á Íslandi. Vonir standa til þess að hægt verði að nota niðurstöður viðamikillar rannsóknar sem unnin er í Landbúnaðarháskólanum á Hvanneyri til að kynbæta nytjaplöntur fyrir aðstæður á norðurslóðum. „Með því að skoða breytileika í plöntum eftir uppruna þeirra má skilja hvernig þessar villtu plöntur hafa aðlagast dægursveiflunni á norðurslóðum,“ segir Jón Hallsteinn Hallsson erfðafræðingur, dósent við auðlindadeild Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri. Hann segir að vonir standi til þess að hægt verði að nota þá þekkingu til að finna aðferðir til að kynbæta tegundir sem ekki þola aðstæður hér á landi.Jón Hallsteinn HallssonVerkefninu er ætlað að svara mörgum spurningum, en ein af þeim er ráðgátan um uppruna villtra jarðarberja á Íslandi. Jón segir alls óvíst hvernig berin hafi komist til Íslands, en þau er hvorki að finna á Grænlandi né í Færeyjum. Ein kenning sé sú að fuglar hafi borið fræ frá meginlandi Evrópu, en það skýrir ekki hvers vegna engin jarðarber vaxa villt í Færeyjum og á Grænlandi. Jón segir ólíklegt að berin sem vaxi villt á Íslandi hafi lifað af síðustu ísöld, en komast megi að hinu sanna með því að bera saman erfðamengi þeirra og villtra jarðarberja í öðrum löndum. Ein kenning til viðbótar er sú að menn hafi komið með jarðarberin hingað til lands, mögulega snemma eftir landnám. Til að svara spurningum um uppruna jarðarberjanna hér á landi er lögð mikil áhersla á að bera saman íslensku berin og ber frá Noregi og Bretlandi. Hafið er sérstakt átak í Noregi þar sem fólk er hvatt til að senda þurrkuð jarðarber í pósti til Hvanneyrar. Jón segir ekki útilokað að rannsóknin leiði í ljós hvort landnámsmenn frá Noregi hafi haft berin með sér, eða að þrælar sem þeir tóku á Bretlandi beri ábyrgð á þessari bragðgóðu viðbót við íslenska flóru. Jón segir þó allt of snemmt að spá fyrir um niðurstöðurnar, og ekki einu sinni ljóst að munurinn á berjunum sé svo mikill að hægt verði að greina uppruna íslenska jarðarbersins með slíkri nákvæmni.Ber vaxa víða villt Villt jarðarber má finna víða um land, þótt þau séu algengust sunnan- og vestanlands. Berin vaxa villt bæði austanhafs og vestan, í Bandaríkjunum og í Evrópu allt austur til Rússlands. Jarðarber henta vel til erfðafræðilegra rannsókna þar sem erfðamengi þeirra hefur verið kortlagt að fullu, og er fremur einfalt.
Mest lesið OpenAI hættir notkun raddar eftir inngrip lögmanna Johansson Erlent Réttað yfir Hinrik XIII og öðrum leiðtogum valdaránstilraunar Erlent Fengu ekkert merki frá þyrlunni sem hrapaði með forsetann um borð Erlent Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Innlent Biden segir Ísraela saklausa af ásökunum um þjóðarmorð Erlent Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents Innlent Fyrsti stríðsþristurinn lentur Innlent Lilja fundar með RÚV um „nýlenskuna“ Innlent Mynd fer á flug í kjölfar tilrauna til að láta fjarlægja hana Erlent „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Innlent Fleiri fréttir Lilja fundar með RÚV um „nýlenskuna“ Katrín leiðir í nýrri könnun Prósents „Viðurkenning á því að þetta er blaðamennska sem hann var að stunda“ Þolinmæði saminganefnda á þrotum Gæsluvarðhald yfir Davíð Viðarssyni framlengt 80 til 120 herskip lágu í Hvalfirði Fyrsti stríðsþristurinn lentur Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna sé vanhæft til að takast á við aðstæðurnar Handtökuskipun á hendur forsætisráðherra og kjaradeila Séra Eva Björk ráðin biskupsritari Fimm stríðsþristar á leiðinni til landsins Samningur BÍ í höfn í Karphúsinu Ráðherrar hafi verið ítrekað varaðir við gjöf Haraldar Sungið og sungið á Sauðárkróki „Ég stóð bara með sóttvarnalækni“ Mikill viðbúnaður vegna bráðra veikinda Ósk um handtökuheimild og deilur um Erfðagreiningu Erfitt að ímynda sér meiri harðlínumann en Raisi Sat saklaus í unglingafangelsi í tvö ár Frambjóðendur geti nýtt sér skoðanakannanir Glæsilegt fuglasafn í veiðihúsinu við Hítará Varasamt að ferðast á sumardekkjum í kvöld Óttast um afdrif Íransforseta og ferðaveðrið í beinni Stuðningur Katrínar við sóttvarnarlækni sjálfsagður „Fólk er bara að bíða“ Tveir prestar og tveir djáknar vígðir í Skálholti Lægð yfir landinu og snjókoma fyrir norðan Áfall þegar samskipti Katrínar og Kára voru birt Aukin skjálftavirkni og erjur um Erfðagreiningu Örlítil aukning í skjálftavirkni undir Svartsengi Sjá meira