Í störfum mínum á hjartadeild Landspítala meðhöndla ég á hverjum degi fólk sem hefur fengið hjartaáfall af völdum tóbaksreykinga. Meirihluti þessa fólks reykir daglega eða hefur reykt stóran hluta ævinnar. Afleiðingarnar eru skemmd á hjartavöðva með óafturkræfu drepi sem það býr við það sem eftir er. Meðferðin beinist að því að takmarka eins og kostur er það tjón sem orðið er og reyna að koma í veg fyrir endurtekin áföll. En skaðinn er skeður og viðkomandi verður hjartasjúklingur það sem hann á eftir ólifað.
Þegar ég ræði við þetta fólk kemur í ljós að flestir byrjuðu að reykja um eða upp úr fermingu. Það var ekki yfirveguð ákvörðun fulltíða einstaklings sem réði því að hann varð háður nikotíni tóbaksins. Miklu fremur má líta svo á að þessir einstaklingar hafi á barnsaldri orðið fyrir barðinu á einhverri harðsvíruðustu markaðssetningu sem þekkist.
Tóbaksiðnaðurinn hefur það eitt að markmiði að selja tóbak og græða á því. Þetta er iðnaður sem leggur ekkert af gróða sínum til velferðarmála eða uppbyggingar samfélagsins. Annar hver viðskiptavinur tóbakssölufyrirtækjanna kemur til með að deyja fyrir aldur fram af völdum reykinganna vegna hjartaáfalls, heilablóðfalls, krabbameins eða lungnabilunar. Þeir sem lifa fram á eftirlaunaaldur mega búast við að eyða ævikvöldinu með skert lífsgæði vegna krónískra sjúkdóma eins og lungnaþembu, mæði, hjartabilunar eða lamana. Margir þurfa að gangast undir krabbameinsmeðferð eða hjartaaðgerðir til að reyna að endurheimta heilsu sem þeir hafa glatað. Þessir einstaklingar óska þess að þeir hefðu aldrei byrjað að reykja á fermingaraldri.
Fórnarkostnaður þeirra er mikill.
Kostnaður samfélagsins er þó aðallega fjárhagslegur. Þrátt fyrir skatta og álögur ríkisins þá tapar samfélagið um 2.000 krónum á hverjum seldum sígarettupakka.
Skattgreiðendur þurfa að borga um 20 þúsund krónur með hverju seldu sígarettukartoni vegna þess kostnaðar sem reykingar valda, í heilbrigðiskerfinu, töpuðu vinnuframlagi, örorku og endurhæfingu reykingamanna.
Á hverjum degi byrja tvö ungmenni að reykja á Íslandi. Annað þeirra kemur til með að láta lífið fyrir aldur fram vegna reykinga. Eftir þrjátíu ár verða þessi ungmenni komin með kransæðastíflu eða krónískan sjúkdóm sem heilbrigðiskerfið þarf að takast á við. Milljarðatugir tapast árlega. Nánast allir reykingamenn byrjuðu að reykja fyrir tvítugt og verða sjúklingar fyrir sextugt. Er ekki kominn tími til að við stöldrum við og áttum okkur á orsök og afleiðingu? Það er ekkert náttúrulögmál að börn byrji að reykja. Það er ekkert sjálfsagt og eðlilegt við það að unglingur verði háður tóbaki. Það er sjaldnast frjálst val fulltíða einstaklings sem ræður því að hann gerist reykingamaður. Með því að koma í veg fyrir reykingar barna og unglinga verður Ísland reyklaust innan fárra ára. Öllum til hagsbóta.
