Ósannindi forsætisráðherra

Ég fæ mig ekki til að setja út á það að Samtök fjármálafyrirtækja segi lán til heimila hafa verið færð niður um 143,9 milljarða. Það er nefnilega rétt. Þau voru færð niður, megnið reyndar vegna þess að dómari benti á að stærstur hluti þessara lána hafi verið færður upp með ólögmætum hætti. Samtök fjármálafyrirtækja gera því ekki annað en að benda á sanna staðreynd í fréttatilkynningu sinni frá 31. ágúst s.l.

Ég geri hins vegar athugasemdir við óvandaðan og ómálefnalegan fréttaflutning af þessum málum, hvar m.a. fréttastjóri Stöðvar 2 breytti þessari eðlilegu niðurfærslu í afskriftir. Það var bæði villandi og röng framsetning hjá fréttastjóranum og ber honum að afsaka það vilji hann að framsetning fréttastofunnar sé tekin alvarlega í framtíðinni.

Villandi upplýsingarEn þetta eru í sjálfu sér smámunir, enda vita flestir betur og hafa margir bent á hið rétta í þessum málum.

En það er alvarlegt, þegar forsætisráðherra landsins stígur fram á opinberum vettvangi, fyrst í ræðu og svo í riti, og segir að því best verður séð, vísvitandi ósatt um stöðu mála.

2. september fullyrðir forsætisráðherra úr ræðustól Alþingis að „Í heild hafa skuldir heimilanna verið lækkaðar um 144 milljarða kr. miðað við stöðuna í lok júlí". Margir höfðu þá þegar bent á að slík framsetning á tölum um niðurfærslu lána væri bæði villandi og röng. Heimili landsins skulduðu aldrei um 120 milljarða af þessum 144 sem forsætisráðherra talar um.

Í svari efnahags- og viðskiptaráðherra við fyrirspurn Einars K. Guðfinnssonar, sbr. þskj. 1839, kemur fram að afskriftir á skuldum heimila hafi árin 2008 – 2010 verið 23,6 milljarðar. Þar af voru 22,4 milljarðar afskrifaðir árin 2009 og 2010. Þessum upplýsingum var dreift á Alþingi þann 5. september og hefði forsætisráðherra því átt að vera fulljóst, a.m.k. þá, að tölur sem hún fór með í ræðu 2. september voru rangar svo munaði a.m.k. 118 milljörðum.

Í Fréttablaðinu þann 7. september ítrekar samt forsætisráðherra hinar röngu og villandi upplýsingar. En í grein sem ráðherra kýs að kalla, „Góður árangur og sóknarfæri Íslands" segir: „Einnig hefur verið ráðist í víðtækar aðgerðir til handa of skuldsettum heimilum og hafa skuldir heimilanna verið lækkaðar um ríflega 144 milljarða króna"

Okkar árangur er ekki ykkar verkHér er gert gott betur en að segja ósatt. Hér gengur forsætisráðherra svo langt að telja það meðal víðtækra aðgerða ríkisstjórnarinnar að lækka skuldir heimilanna um 144 milljarða. Við verðum að hafa í huga að um 118 milljarðar af þessari tölu eru til komnir vegna baráttu einstaklinga og samtaka á borð við Samtök lánþega sem af einurð hafa fylgt málum í gegn um dómskerfið fyrir eigin kostnað. Ríkisstjórnin hefur nákvæmlega ekkert gert til að aðstoða við þær aðgerðir. Hún hefur þvert á móti sett lög sem Samtök lánþega hafa, ásamt fleirum, neyðst til að kæra til Eftirlitsstofnunar EFTA. Þessi lög brjóta að mati Umboðsmanns skuldara, gegn stjórnarskrá landsins, ásamt því að ófáir lögmenn hafa bent á að afturvirkni sú er stjórnvöld telja sig hafa lögfest með lögum 151/2010, á sér ekki skýra heimild í téðum lögum. Ríkisstjórnin hefur þannig beinlínis lagt stein í götu þeirra sem hafa risið upp og barist fyrir neytendarétti og stjórnarskrárvörðum eignarrétti heimila og fyrirtækja í landinu. Við bíðum nú niðurstöðu dómstóla í fjölda mála og er ljóst að falli þau mál lánþegum í hag þá batnar hagur heimila landsins og atvinnulífs, langt umfram þær upphæðir sem forsætisráðherra ranglega eignar núverandi ríkisstjórn, með villandi yfirlýsingum. Íslenskt efnahagslíf á sér því enn von, þrátt fyrir aðgerðir stjórnvalda en ekki vegna þeirra.

Glatað tækifæri til jöfnuðarÞað má svo velta fyrir sér af hverju forsætisráðherra kýs að svara ekki fram komnum upplýsingum um ástæður þess að verðtrygging var ekki aftengd tímabundið þá er ljóst var að fullkomnu hruni krónunnar yrði ekki afstýrt. Sú aðgerð ein og sér gaf stjórnvöldum áður óþekkt tækifæri til að jafna stöðu milli fjármagnseigenda og almennings. Stjórnvöld tóku hins vegar meðvitaða ákvörðun um að nýta ekki það tækifæri. Ótakmörkuð ríkisábyrgð innistæðna og stökkbreyting á skuldum, var sú aðgerð sem gripið var til og lýsir kannski betur en allt annað, afstöðu stjórnvalda til eignarréttarákvæðis stjórnarskrárinnar og hverjum það ákvæði er ætlað. – Fjármagnseigendum.

Það er grátlegur vitnisburður um verk forsætisráðherra, að hún þurfi að grípa til blekkinga til að sýna fram á einhvern árangur af starfi sínu síðastliðna áratugi. Spurningin sem í framhaldinu hlýtur að vakna er hvort tölulegar upplýsingar um atvinnuleysi og hagvöxt séu fengnar með sömu aðferðum og tölur um skuldir heimilanna?

Heimilin brenna sem aldrei fyrr. Afleiðingin er veikara atvinnulíf sem að sjálfsögðu leiðir til rýrari lífskjara og veikara samfélags. Við getum ekki lengur látið reka á reiðanum. Við þurfum áætlanir, ákvarðanir og aðgerðir.